DEEL 1: van conceptie tot geboorte

I.I. mijn conceptie

Strikt genomen begint een mensenleven niet bij de geboorte. Wanneer precies is het onderwerp van discussie tussen medici en ethici. Om die lastige kwestie te vermijden zal ik mijn verhaal starten bij mijn conceptie. Dat kan, omdat ik een aantal krantenartikelen uit die tijd heb, en mijn ouders na wat aandringen de ware toedracht hebben onthuld. Parvanah, mijn mama beweert wel eens dat dit de verklaring is van mijn temperament. Ik ben tenslotte verwekt midden een overwinningsroes. Met een vleugje notenport.

Zaterdag 12 oktober 2024 – 426,91 ppm

Het is in de huiskamer van Lucie, in haar Cohousing project in Gentbrugge. Een tiental mensen zitten samen rond een grote pot gemberthee en een schaal zelfgebakken koekjes. Parvanah en Robbe zijn er voor het eerst bij. Robbe is niet zo’n prater en zit onverstoorbaar met zijn zakmes in een stok te kerven. De deelnemers van deze stadscirkel vormen een afspiegeling van de diversiteit van de stad. Een dikbuikige zeventiger met bretellen en een bril van minstens min negen. Twee rondborstige Roma dames met kleurrijke doeken rond hun hoofd en lichaam. Een schriel meisje met geel gekleurd haar en een reeks piercings. Een kale man in pak die je eerder in de bestuurskamer van een grote corporatie zou verwachten. Allen zitten ze op ongemakkelijke zeteltjes van gerecycleerd karton. Lucie steekt meteen van wal. ‘Het kan toch niet dat we in het kader van de Smart City hype alle privacy moeten opgeven. Als ik nu met mijn Fairphone door de Bennesteeg loop krijg ik minstens 5 notificaties over bio zalfjes en veganistische schoenen. Nadat ik op internet voor mijn mama heb opgezocht hoeveel een setje elektrisch thermisch ondergoed kost, zie ik dagenlang reclame van E-Damart op elke site die ik durf te openen.  Ik kreeg al drie telefoontjes van verkopers van die spullen.’ De man in pak neemt over. ‘Jullie weten toch dat de stad een overeenkomst heeft gesloten met Google, waarbij de gegevens van burgers permanent worden gemonitord en bijgehouden. Elke beweging wordt via satelliet getrackt, elke aankoop en elk menselijk contact worden bijgehouden. Dit is de natte droom van elke marketeer.’

‘Inderdaad’ zegt Lucie ferm ‘daarom zitten we hier samen, hoe kunnen we als burgers iets doen aan het groeiend aantal privacy misbruiken en aan de filter bubble.’ Parvanah steekt haar hand op. Lucie lacht even, ‘maar schat toch, je hoeft je hand niet op te steken hier, zeg maar wat je wil zeggen.’ ‘Dag allemaal, ik ben Parvanah, ik vroeg me af wat dat is, de filter bubble’. ‘Dat is het fenomeen waarbij je vooral datgene te zien krijgt wat aansluit op je eigen mening. De algoritmes van Facebook filteren de berichten op zo’n manier dat je nauwelijks nog andere meningen en visies zal tegenkomen. Zodat iedereen nog vaster komt te zitten in het eigen grote gelijk. Maar de gevolgen zijn nog groter. Zo worden bij controles steeds dezelfde mensen aan de kant gezet omdat ze een bepaald digitaal profiel hebben.’ Het is opnieuw de kale man die heeft gesproken. Mienke, het meisje met de gele haren neemt het woord. ‘En dan is er nog de schandalige prijsdiscriminatie. In steeds meer winkels zijn er geen prijskaartjes meer op de producten, maar krijg je een prijs volgens je zoekprofiel. Gebruikers van een Tesla krijgen bijvoorbeeld korting op chique kostuums omdat uit analyse van Big Data blijkt dat mensen met zo’n profiel vaker terugkeren naar dezelfde winkel. Of mensen die het minder breed hebben betalen vaak meer voor hun beltegoed omdat de provider een extra marge neemt als voorzorg tegen wanbetaling’. Het meisje spreekt met vuur en haar gezicht kleurt rood, wat een mooie combinatie vormt met haar haren, en de zwarte pull die ze draagt. Ook Michiel, de man met de gigantische bril komt even tussen. ‘In 2011 heeft ene Max Schrems via de rechtbank inzagerecht gekregen bij Facebook. Het bleek dat Facebook zomaar even duizend tweehonderd tweeëntwintig pagina’s informatie had verzameld. En dan wilden ze een deel nog niet vrijgeven omwille van concurrentieredenen. Die bedrijven weten meer van mij dan mijn eigen vrouw!’. ‘Oké’ zegt Lucie, ‘de kwestie is duidelijk schatjes, laten we nu allemaal een flinke slok thee drinken, even in het nu komen en dan nadenken wat we gaan doen. Want dat is het doel van deze stadscirkel. Kunnen we de keizers van de Big Data marketing een koekje van eigen deeg bakken?’.

Vrijdag 15 november 2024 – 426,98 ppm

Vijf weken later breekt de rel los. In de toiletten van Starbucks hangen op de reclameborden infographics met de prijzen die de koffieboeren krijgen voor hun werk en de bonussen die de CEO van Starbucks ontvangt. Aan de gevels van de Amadeus spare ribs restaurants plakt een overzicht van de miljoenen belasting die het bedrijf heeft ontdoken en de belachelijk kleine boete die ze daarvoor hebben gekregen. In de paskamers van de C&A zie je foto’s van jonge meisjes in de sweatshops en rode rivieren vol pesticiden. Bij Mc Donalds kunnen klanten die een plasje doen meteen zien welke de impact is van hun Big Mac op het milieu en op de eigen gezondheid.

Een anonieme groep mensen heeft via het BTB-marketingbedrijf Direct Impact een aantal reclame displays gehuurd bij grote bedrijven. Er zijn duizenden van deze reclameborden op alle mogelijke plaatsen in de stad. Direct Impact gaat er prat op dat ze niet zomaar lukraak reclameboodschappen verspreiden. Ze hebben een vernuftig systeem waarmee je exact kan aangeven waar je advertentie komt te hangen, zodat je zeker bent van de beste impact op het gewenste doelpubliek.

En dat is precies wat de anonieme groep heeft gedaan. Via een crowdfunding actie hebben ze voldoende geld verzameld om een dertigtal goed uitgekozen borden voor een week te huren. Robbe heeft de opvallende posters ontworpen op basis van het studiewerk van de leden van de stadscircel. De goedkope ingehuurde flexikrachten die elke vrijdag in alle vroegte de posters aanpassen hebben gewoon hun job gedaan. De juiste advertentie op de juiste plek. Uiteraard belden de woedende managers van de getroffen zaken meteen de baas van Direct Marketing. Maar die wist te melden dat er zeer grote boetes volgen als de posters vroegtijdig weggenomen worden. De uitbaters hebben tenslotte in hun contract met Direct Marketing aangegeven dat ze 100% afstand doen van de ruimte die ze verhuren. Ze zullen de naakte waarheid een week lang moeten tolereren.

De actie wordt meteen opgepikt door de media, zelfs in het landelijk journaal is te zien hoe klanten vertellen dat ze met deze informatie toch liever niet meer langs gaan bij deze bedrieglijke bedrijven.  Direct Impact verliest heel wat klanten, en past later alle contracten aan. Maar de korrel zand in de machine heeft impact gegenereerd.

Op het feestje van de stadscirkel diezelfde avond is de sfeer uitgelaten. Mienke heeft een fles zelfgestookte notenport bij. Er wordt gelachen, gezongen, gedanst en gedronken. Als die nacht Robbe en Parvanah in bed belanden bedrijven ze hartstochtelijk de liefde. Mijn zusjes Bloem en Kribbe in de kamer ernaast zullen er niks van merken. Ik daarentegen des te meer.

(morgen het vervolg)