II.VI. een late nageboorte

(Lees hier de start van het verhaal. Klik hier voor het personenregister)

De actie in Gent blijkt zich als een olievlek te verspreiden – de woordkeuze is geen toeval. Het schoolreisje van mijn grote zus Bloem maakt zoveel indruk dat ik het graag opneem in mijn memoires. Ondanks deze lokale hoopgevende gebeurtenissen gaat het niet goed met de wereld. De naweeën van mijn geboorte blijven voor ellende zorgen. Al zijn er ook nu mensen die van geluk kunnen spreken.

Donderdag 13 december 2026 – 426,40 ppm

De werken aan het zogenaamde Project One lagen al stil voor de VMM. Na een procedureslag van 4 jaar besloot de Raad van State begin vijventwintig dat zowel het ruimtelijk uitvoeringsplan als de milieuvergunning onwettig zijn. Het project van Ineos dat bestaat uit de bouw van een PDH-fabriek en een Ethaankraker in de Antwerpse haven kan niet doorgaan. Op de site tegenover de kerncentrale van Doel waren daarvoor in 2021 al vijftig hectaren bos gekapt. Het vonnis eist dat het terrein hersteld wordt in de oorspronkelijke staat, zelfs al is een groot deel van het complex zo goed als afgewerkt. Plots blijkt niemand van Ineos nog te bestaan. De kantoren in Zwijndrecht zijn leeg, op een paar dozen met wielershirts na. De grote verdedigers van het project zijn allen met de Noorderzon vertrokken. Omdat de bewakingsfirma niet langer betaald wordt verdwijnen de laatste oppassers. De bijna afgewerkte tempel opgedragen aan het olietijdperk staat er troosteloos bij.

Begin juni 2025 kwamen de eerste oproepen op de sociale media. Activisten roepen op om de gebouwen in te nemen. Er is tenslotte een grote woonnood, mede door de meest recente golf van Neuro-vluchtelingen. Veel jonge ondernemers vinden geen plek om hun activiteiten te starten. Het gigantische terrein en de vele gebouwen bieden mogelijkheden. Nauwelijks drie weken later is het hele complex omgebouwd tot vrijstaat One World. Gezinnen met kinderen, pas erkende – en niet erkende – vluchtelingen, jonge ondernemers, kunstenaars en activisten hebben de grootste kraak uit de Belgische geschiedenis uitgevoerd. Een groep stadsambtenaren bouwt er een samenhuisproject in een gigantische lege opslagtank. Op korte tijd wordt de site een broedplaats voor ecologische en maatschappelijke experimenten. Iedereen die wil meewerken is welkom, en razendsnel emergeert een bloeiende gemeenschap met meer dan vijfhonderd vaste bewoners. One World lokt zoveel bezoekers dat de pas aangelegde tramlijn het volk nauwelijks kan slikken. In plaats van een verwerkingsplaats voor schaliegas wordt het een bedevaartsoord voor frisdenkers en vernieuwers. Met als nieuwe baseline: ‘beleef hier de toekomst’. De lokale middenstand in Stabroek plukt meteen de vruchten van de nieuwe bewoners en hun vele bezoekers. Hoewel een aantal politici in de dagen na de bezetting hun verontwaardiging uitspreekt over ‘dit schaamteloos disrespect voor eigendomsrechten’ wil geen enkele partij de grote middelen inzetten om het dorp te ontruimen. Zeker nu er dagelijks honderden schoolkinderen op bezoek komen om de nieuwe wereld te proeven.

De achtjarige Bloem kijkt haar ogen uit. Samen met haar klas brengt ze een bezoek aan dit bizarre themapark. In de ene hal staat een batterij drie-D-printers onderdelen voor een elektrische auto te printen, terwijl buiten een groep Bagladeshi klei aan het kneden is. Deze klei wordt in houten mallen geduwd, omgekeerd en in de zon gelegd om een maand te drogen. De bakstenen zullen dan later gebruikt worden om eenvoudige woningen te bouwen. Daarnaast staat een veld met zonnepanelen en diverse types van zelfgemaakte windmolens. Bloem herkent het Savonius model van de draaiende reclame borden die ze wel eens ziet aan tankstations. Wat verderop staan de containers waarin vissen worden gekweekt in een circulair systeem. Zero Waste – Zero Energy staat er op een paneel geschilderd. Met haar vriendjes mag ze meehelpen met het vlechten van manden, terwijl boven hun hoofden drones vliegen om de luchtkwaliteit te meten. Ze meten niet allen de impact van het nabijgeleden stadsring, maar ook het fijnstof boven de serie rocketstoves en tegelkachels die getest worden. Tijdens de lunch proeven de kinderen zelfgebakken chiabatti’s met een vreemde limonade van kruiden. Bloem ziet voor het eerst in haar leven een wortelkelder en een boterkarn. Een enthousiaste dame demonstreert in slecht Nederlands hoe je brandnetelbier kan maken. Het atelier van de calendulabalsem ligt naast de werkplaats waar je kleine e-bots kan maken. Bloem test het composttoilet en kijkt haar ogen uit op de anaërobe vergister. Waar ze echter op afknapt is de demonstratie waarbij een kalkoen wordt geslacht. Daarbij gebruiken de drie slachters een verkeerskegel. Gefascineerd ziet Bloem hoe het dier ondersteboven in de oranje-witte kegel wordt geduwd. Terwijl een man stevig de poten vasthoudt plaatsen de twee anderen elk een bezemsteel aan elke kant van de nek die uit het gat van de verkeerskegel hangt. Bloem schrikt als de twee mannen de bezemstelen aandrukken en met een draaiende beweging naar omlaag duwen. Meteen wordt de halsslagader doorgesneden met een scherp mes. Bloem rent kokhalzend terug naar het composttoilet. Stukjes halfverteerd zuurdesembrood vallen in het zwarte gat. Maar verder heeft Bloem alleen maar mooie herinneringen aan haar eerste kennismaking met One World.

***

Die winter worden de gevolgen van het kernconflict zichtbaar. Twaalf bommen van gemiddeld 300 kiloton, dat is 420 keer de vernietigingskracht van Hirochima. De enorme hoeveelheden stof die hoog de atmosfeer zijn ingeblazen houden een deel van het zonlicht tegen. Ongeziene koudegolven op onverwachte plaatsen zijn het resultaat. Daarnaast is er de impact op de ozonlaag. Naast de kankergevallen door de nucleaire fall-out zullen de volgende tien jaar een half miljoen mensen getroffen worden door melanoomkanker. Vooral Chili en Argentinië worden zwaar getroffen. De jarenlange inspanningen om het gat in de ozonlaag te herstellen zijn in een klap tenietgedaan. Volgend jaar zal, veertig jaar na de eerste keer, opnieuw in Montreal onderhandeld worden over een tweede ozon protocol.

De impact op de zwaar geteisterde biodiversiteit is ongezien. Planten en dieren die zich de voorbije decennia hebben aangepast aan warmere temperaturen vallen bij bosjes. Naar schatting tien miljoen wolfspinnen aan de Noordpool zullen de winter niet overleven. Sommige biologen vinden dat een goede zaak, omdat het beestje zich aan een onnatuurlijk tempo aan het vermenigvuldigen was. Trekvogels raken de oriëntatie kwijt. Zo komt een zwerm van honderden Europese flamingo’s in de Gentbrugse meersen terecht. Ze zullen ternauwernood gered worden dankzij vele vrijwilligers die de vogels laten overwinteren in het leegstaande Ikeagebouw (dat op kosten van de stad verwarmd wordt). Honderden vierkante kilometer naaldwoud in Canada en Mongolië sterven af. Terwijl vorig jaar ruim 12 miljoen hectaren bos verloren ging, vooral door de bosbranden in de nasleep van de kernexplosies. Het aantal dieren dat daarbij is omgekomen durft niemand berekenen. Specialisten vrezen dat de gevolgen hiervan nog tientallen jaren zullen doorwerken.

***

Met een zucht van opluchting gaan John en Ellen op de grond zitten. Vanuit hun raam kijken ze uit op het Bijgaardenpark. Arwe en Mare slapen tegen elkaar aan in het zetelbed. John opent het flesje wijn dat ze van Bart kregen en vult de glazen. Ellen drinkt een slok en barst in tranen uit. John legt zijn arm om de schouder van zijn vrouw. Ze beseffen dat hun tijdelijk vluchtelingenbestaan voorbij is. Precieze cijfers zijn er niet, de schattingen variëren van 95 tot 130 miljoen ontheemden of vluchtelingen. Alweer een triest record.

Ellen was met de kinderen in Gent aangekomen in de loop van maart. Dankzij het goed georganiseerde netwerk van opvanggroepen konden ze een doorgangswoning betrekken in een van de loges van de vroegere Ghelamco arena. In november kregen ze een nieuwe woning toegewezen, een van de drie vluchtelingen units in cohousingproject Biotope. John’s tocht door de woestijn eindigde bijna in een gevangenis van Algiers. Het duurde zes lange maanden voor hij zijn onschuld kon bewijzen en de tocht richting Gent kon verderzetten. Ze zijn beiden door het oog van de naald gekropen.

‘Ik weet niet wie we moeten bedanken’ snikt Ellen ‘ik ben zo blij hier te zijn, met jou, de kinderen’ Het is nog even stil. ‘Ja’ zegt John die onderweg ontiegelijk veel menselijk leed heeft gezien. ‘We hebben verschrikkelijk veel geluk gehad.’ Zijn gedachten zijn bij al degenen die dat geluk ontberen. ‘Tijd om iets terug te doen’.