I.VIII. een komma verschuiven

(Lees hier de start van het verhaal. Klik hier voor het personenregister)

In die tijd bestond België nog, en hebben een paar Belgische politici een belangrijke rol gespeeld om ervoor te zorgen dat het alvast in Europa niet al te erg uit de hand liep. Lees hieronder het verslag van een historisch overleg.

Zaterdag 5 april 2025 – 430,12 ppm

Het crisisberaad in Brussel begint in alle vroegte. De beurzen zijn stilgelegd, ze functioneren sowieso niet meer gezien er geen cybergeld meer bestaat. De banken zijn wereldwijd gesloten en het zal niet lang meer duren of de hele samenleving zakt als een pudding in elkaar, nu het zogenaamde bloed dat de hele economie van zuurstof voorziet grotendeels is verdampt. Sebastiaan De Haene mag als voorzitter van de Europese Centrale bank een korte inleiding geven. Hij laat alle formaliteiten varen, zet zijn koffie met een iets te luide bonk op tafel en steekt meteen van wal.  ‘Ik hoor van de collega’s in Frankfurt dat ze volop biljetten aan het drukken zijn, alleen is het onmogelijk om alle virtuele valuta om te zetten in papiergeld, er is gewoon niet genoeg papier beschikbaar. We zullen trouwens het gebruik van krantenpapier moeten rantsoeneren, net nu iedereen weer volop kranten koopt.’ ‘Hoe zit het met de munten, wij hebben dringend nieuwe voorraden nodig’ roept de Finse Minister Hansgold. De Haene gaat verder. ‘Ook daarvan worden extra gemaakt, maar wellicht vallen de persen binnen 1 of 2 weken stil. Het lukt ons niet voldoende voorraden nikkel, koper en tin op de kop te tikken. Aangezien we niet meer kunnen lenen en niet meer kunnen betalen zal de grondstoffenmarkten binnen de tien dagen stilvallen…’ Hansgold slaat haar handen voor haar gezicht. ‘We moeten ervan uitgaan dat we het voorlopig moeten doen met het bestaande tastbaar geld, de resterende biljetten en munten. Misschien kunnen we de cheque terug invoeren, al is die 20 jaar geleden volledig verdwenen en vraagt dit veel vertrouwen. En dat is er helemaal niet meer.  Het komt erop aan een manier te vinden om de economie enigszins te doen draaien met een fractie van het geld dat we vroeger ter beschikking hadden. Ik hoop dat jullie een paar ideeën hebben collega’s’. De Haene gaat zitten en kijkt de zaal rond. Behalve zijn glunderende landgenoot Spaeldeman zit iedereen er geslagen bij.

Het is een eenvoudig maar toch wel briljant idee. De Belgische minister van financiën had het vorige nacht gelezen op een weinig bekeken blog van een kritische activist. Maar dat vertelt hij er niet bij nu hij het woord richt aan zijn collega’s van de EU21. ‘Beste collega’s’ spreekt Spaeldeman met enige aplomb. “Wat we vandaag meemaken overtreft de crisis de jaren dertig van de vorige eeuw, de crash van 2008, de Coronastorm van 2020 en de ineenstorting van 2022. Wat we vandaag meemaken is ongezien, ongehoord en ongeproefd’. Hij laat een korte stilte vallen om te observeren hoe zijn taalkundige vondst valt.  ‘Komaan Frans’ roept zijn ongeduldige Spaanse collega. We hebben echt geen tijd voor historische overzichten, zeg liever wat je voorstel is’. Spaeldeman is niet uit zijn lood geslagen, met zijn linkerhand wrijft hij over zijn gegolfde haren die blinken van de gel. ‘Wellicht herinnert iedereen zich nog 1 januari 2002?’. ‘De invoering van de Euro’ roept de Noorse minister, blij alsof hij de snelste is om het antwoord op een quizvraag te geven. ‘Juist Lasse’ vervolgt de Belgische numero uno van de Middenpartij. ‘De invoering van de Euro, en toen hadden we na lang onderhandelen afgesproken welke coëfficiënt we zouden gebruiken voor de omvorming van de nationale munten naar de Euro.’ Hij gaf zijn assistent opdracht een document uit te delen, met daarop de wisselkoersen van die beruchte eerste januari 2002.  Deze koersen waren al eerder afgesproken en vanaf januari 1999 waren de nationale biljetten van de landen die de euro hadden aanvaard in feite slechts verschijningsvormen van de toekomstige Euro. De waarde was niks meer dan een politieke afspraak op basis van waarde van de nationale economieën.’ Spaeldeman haalt diep adem. ‘Dit is mijn voorstel, aangezien de waarde van de Euro nog steeds een conventie is kunnen we beslissen om die waarde naar believen aan te passen.  Te decimeren zo we willen’. De meeste collega’s kijken naar Spaeldeman als naar een goochelaar die voor hen onbegrijpelijke kunstjes uitvoert. De verzamelde ministers begrijpen helemaal niet waar Spaeldeman naar toe wil, maar Lasse ziet plots het licht. ‘Natuurlijk, dan kost een brood dat nu vijf euro kost nog…’ hij moest even tellen ‘vijftig cent!’.  ‘Inderdaad’ kraait Spaeldeman triomfantelijk,’ aangezien de waarde van het geld een afspraak is kunnen we door deze decimering plots veel meer mogelijk maken met de schaarse contanten. Een briefje van honderd euro krijgt de waarde van duizend oude euro. Iedereen heeft op slag een pak meer koopkracht en hebben we terug meer cash geld in omloop’. Wacht, onderbreekt de Franse minister. ‘Dus op 1 april zijn we ongeveer 95 procent van de totale valuta omvang kwijtgespeeld. En door jou trucje wordt de overblijvende 5 procent er plots 50 waard?’. ‘Juist’ roept Spaeldeman, ‘en dit is misschien wel haalbaar met de beperkte aanvoer van verse biljetten.’ Een van de medewerkers van HansGold zit al een tijdje verwoed op zijn smartphone sommen te maken en schreeuwt: ‘Ja, dat zou moeten lukken, als we deze truck toepassen kunnen we de lonen en uitkeringen blijven betalen, al moeten we ze misschien een beetje aftoppen.’

‘Goed zo’ bromt De Haene. ‘Het ziet ernaar uit dat we in de buurt komen van een oplossing, bedankt voor de tip meneer Spaeldeman’ Het ego van de jonge minister vult zowat de hele vergaderruimte, en klein is die niet te noemen. ‘Ik heb dit voorstel ook gelezen op de blog van Counterpower’ voegt De Haene er fijntjes aan toe. Gelukkig voor Spaeldeman heeft de Spaanse minister nog een belangrijke vraag. ‘Goed, we kunnen op die manier we misschien het ergste voorkomen en enkel met cash geld verdergaan. Maar hoe moet dit praktisch zonder digitaal geldsysteem? Zullen miljoenen en miljoenen mensen nu maandelijks een envelopje ontvangen met wat schamele euro’s? De post kan dit geld niet bezorgen, want in de meeste Europese landen hebben we die afgeschaft. En de privébedrijven die instaan voor het leveren van pakjes zijn de voorbije weken massaal over kop gegaan’. De lichte euforie na het voorstel van Spaeldeman maakt meteen plaats voor een meer sombere stemming. Deze nieuwe elementen maken het plan al een pak minder aantrekkelijk. ‘We kunnen het leger inschakelen om het geld te vervoeren, en we laten we de mensen hun geld afhalen in het gemeentehuis, ofzo’ oppert Lasse. De Poolse minister neemt het woord. ‘Vergeet niet dat overal in Europa geldtransporten worden overvallen. Dat er bendes actief zijn die op zoek gaan naar cash geld. Als je de mensen vraagt hun uitkering af te halen in het gemeentehuis worden ze gegarandeerd overvallen zodra ze de hoek om wandelen. In dit klimaat lukt dit toch niet.’ De stilte duurt ongewoon lang, zeker in een vergaderzaal met 21 ministers die anders maar al te graag het hoge woord voeren.  Dan spreekt mevrouw Languedoque uit Luxemburg.  ‘Er bestaat een manier om het stelen te verhinderen. Want uiteindelijk zijn de overvallen vaak het werk van wanhopige mensen die een manier zoeken om wat voedsel voor hun gezin te kopen. We moeten zorgen dat ze geen reden hebben om te stelen. We moeten ze geld geven’.  En zo wordt het Europees basisinkomen – al is het aan de lage kant – stoemelings ingevoerd, nadat het decennialang regelmatig opdook in de programma’s van zowat alle partijen en telkens weer was afgevoerd na verhitte discussies. De sfeer in de vergaderruimte slaat om. ‘Dit is meteen een kans om de harten van Europa te veroveren’ zegt Gonzales ‘We verhogen de koopkracht van alle burgers en geven ze een basisinkomen. Zo geven we weer hoop op een toekomst.’ De vicevoorzitter van de commissie krijgt bijna de tranen in zijn ogen van zijn eigen woorden. ‘En zo rechten we de rug en tonen we de wereld hoe we van crisissen kansen maken.’

***

In Boston – en vele andere plaatsen in de wereld – gaat het er iets gewelddadiger aan toe. Daar gooien mensen stenen door deuren en ramen van banken, hier en daar ontploft een bankautomaat. Alle drankautomaten en de schaarse kauwgom ballenbakken moeten eraan geloven. Parkeerautomaten worden gesloopt met koevoeten en voorhamers. Iedereen gaat als een razende op zoek naar munten en papiergeld. Overal bestormen honderden mensen supermarkten en magazijnen. Na enkele vruchteloze pogingen geeft de gouverneur van de staat Massachusetts opdracht aan de politiediensten om niet meer tussen te komen. De dam is gebroken. Jong en oud, arm en rijk, iedereen gaat op zoek naar wat er nog te vinden is. En aangezien de voorraden voedsel snel zijn uitgeput gaan mensen aan de haal met halve paletten deodorant en hondenbrokken. Volgeladen auto’s rijden in de nacht huiswaarts. Mensen lopen met volle karretjes rond in de straten. Supermarkten, nachtwinkels, tankstations zien eruit alsof er een zwerm sprinkhanen is langsgekomen. Wie te laat komt kan nog steeds de lege koelkasten en vrieskisten uit de supermarkt sleuren. Zelfs de nutteloze betaalterminals worden mee gegrist. Je weet nooit waarvoor ze nog van pas komen.