U hebt ze ook wel gezien of gelezen, de tips van Frank om het klimaat te redden. Ik heb er toch een paar bedenkingen bij en deze zijn vandaag te lezen in De Standaard.
Of hieronder natuurlijk.
Het derde deel van het VN-klimaatrapport lijkt voor een sprankeltje hoop te zorgen. Terwijl het vorige deel een quasi totale ondergang voorspelde is de boodschap nu dat het nog niet te laat is om de grootste klimaatrampen te voorkomen. En dus wordt Frank De Boosere – gelukkig niet in zijn fluo-groene pakje – op de kijker losgelaten met tips om het klimaat te redden. Hoe goedbedoeld ook, deze tips zullen ons niet vooruithelpen. Integendeel.
Uiteraard is het een goede zaak als we minder auto rijden, ons huis isoleren en minder vlees eten. Alleen wordt de indruk gewekt dat er geen doortastend klimaatbeleid nodig is als we maar een douche nemen in de plaats van een bad. De noodzakelijke ommezwaai kan alleen gemaakt worden als er moedige politici zijn die lastige maatregelen nemen. Het invoeren van een koolstoftaks zou meteen alles met een grote klimaatimpact een pak duurder maken. Maar als je ziet hoe onze ministers als knipmessen buigen voor de luchtvaartmaatschappijen om vliegreizen nog goedkoper te maken is duidelijk dat het uitzetten van je stand-by knop weinig zoden aan de dijk zet.
Een tweede probleem met de tips is dat ze de indruk wekken dat we rustig verder kunnen blijven doen. We behouden onze levensstijl, maar proberen het op een minder vervuilende manier. Als we de uitdaging op een rechtvaardige manier willen aanpakken zullen wij (de in rijkdom levende Westerlingen) een paar dingen moeten opgeven. Er zijn systemische veranderingen nodig; ons mobiliteitsmodel, ons voedsel-en energiesysteem zijn allen gebouwd op de beschikbaarheid van fossiele brandstoffen. Uiteindelijk zal ons economisch model, gebaseerd op groei en consumptie, moeten herdacht worden. Zo’n tip is natuurlijk moeilijker uit te voeren dan lokale groenten kopen.
Ten derde vertelt Frank bij elke tip, met pretlichtjes in zijn ogen, dat “we daar heel veel geld kunnen mee besparen!”. Is ‘geld’ dan het ultieme doel? Er zijn genoeg voorbeelden van mensen die met de opbrengst van de zonnepanelen een extra city-trip maken. Frank gaat er van uit dat mensen vooral consumenten zijn, en enkel hun gedrag veranderen als ze er financieel wel bij varen. Zou het niet kunnen dat net deze manier van denken de oorzaak is van de huidige sociale en ecologische shit. Afstappen van ‘geld’ als grote drijfveer zal meer opbrengen dan met een herbruikbare tas gaan winkelen.
Andermans tips afbreken is te makkelijk, daarom graag enkele nieuwe tips.
1. Evalueer je eigen leven.
Wat is echt belangrijk? Nog harder werken, meer verdienen en meer overbodige spullen kopen en je status verhogen? Als dit je ultieme doel is, veel succes, al bestaat de kans dat je nooit tevreden zal zijn. Maar misschien heb je andere ambities, wil je iets bijdragen aan de samenleving, hecht je veel belang aan vrienden en familie, kies je voor een rustiger en soberder leven? Hoe groot de maatschappelijke druk ook is, je kan zelf keuzes maken. Bijvoorbeeld om niet mee te doen in de ratrace naar meer.
2. Verander de economie.
Ben je niet tevreden over hoe banken en multinationals de planeet regeren? Wordt aandeelhouder in de nieuwe economie gebaseerd op respect voor mens en milieu. Steeds meer burgers engageren zich in een coöperatieve bedrijf rond energie, voedsel of geld. Bij elke aankoop kan heb je de kans de economie te beïnvloeden. Hoeveel reclame je dagelijks in de strot geramd krijgt, je kan altijd zelf kiezen om geen producten te kopen van vervuilende en uitbuitende bedrijven.
3. Doe aan politiek.
Ik kan best begrijpen dat veel mensen het gehad hebben met ons huidige politiek bedrijf. Maar aan de kant blijven staan en zagen over politici levert bitter weinig op. Er zijn veel manieren om aan politiek te doen. Sluit je aan bij een van de vele actiegroepen, teken petities, stel vragen, wees kritisch, wordt actief in een partij, richt je eigen partij op, organiseer volksraadplegingen of schrijf opiniestukken. Hoe groot het wantrouwen ook is, je kan altijd kiezen om je stem te laten horen.
4. Doe het zelf, doe het samen.
Je eigen oesterzwammen kweken, een compostbak in elkaar timmeren, tandpasta maken, je eigen benen gebruiken voor je verplaatsingen, zelf nadenken, vegetarisch broodbeleg maken of je dak met eigen handen isoleren. Niks is beter voor je zelfvertrouwen en je ecologische voetafdruk dan concreet bezig zijn. Als je dit samen met anderen gaat doen wordt het nog leuker. Er is een groeiende beweging van groepen die zich organiseren om samen voedselteams op te zetten, een eigen lokale munt te runnen of auto’s te delen. Een speelstraat of buurtfeestje organiseren, met de wijk appelsap persen of een stukje natuurgebied beheren zorgt voor meer goed gevoel dan drie dagen Disneyland. Hoe hopeloos de toestand ook lijkt, je kan kiezen om vandaag met anderen aan verandering te werken.
5. Stop met klagen, start met dromen.
Er zijn zoveel uitdagingen en bedreigingen, er zijn zoveel bedrijven, politici en burgers die schandalige dingen doen. Het punt is alleen, door daarover te klagen verandert er niks, hooguit zal je jezelf moreel een beetje beter voelen. Daarom ben ik grote fan van deze spreuk van onze Chinese vriend Confusius: “het is beter een kaars aan te steken dan te klagen over de duisternis”. En bij het kaarslicht kunnen we dan dromen over een ander project, gebaseerd op andere uitgangspunten en waarden. Want er is wel een alternatief, zelfs al is het nog niet duidelijk hoe het er moet uitzien. De belangrijkste knop die we moeten omdraaien is niet die van de thermostaat maar die in ons hoofd.