de toekomst heroveren

Op de laatste editie van het Groene Boek, twee weken geleden, kregen alle bezoekers een exemplaar van een boekje van Harald Welzer. Dit is niet enkel de auteur van een redelijk beangstigend boek ‘klimaatoorlogen’, maar sinds kort ook de bezieler van een nieuw initiatief met de naam Futurzwei.

Vooreerst beschrijft Welzer kort en helder de bekende problemen van de groeidwang, de gevolgen van het consumentisme, de eindigheid van de beschikbare hulpbronnen enzovoort. Maar stelt hij, zelfs al hebben we nu onweerlegbare kennis over de onhoudbaarheid van ons model, we blijven verder hetzelfde pad bewandelen. Reeds veertig jaar vertellen wetenschappers en NGO’s dat het einde nabij is, dat het vijf voor twaalf is en dat ons steeds meer rampen te wachten staan. Veel indruk maakt dit blijkbaar niet.

Dit komt volgens Welzer omdat we vast zitten in “een verhaal dat ons vormt naar begrippen als vooruitgang, oneindigheid en groei“. Alle verhalen die het hebben over een rampzalige toekomst worden daarom niet opgepikt. Wat we dus nodig hebben is dus niet nog meer onheilspellende voorspellingen, maar een “visie op de toekomst die gevoelsmatig en identiteitsdragend is”.  De basisvraag is hoe we in pakweg 2050 zouden willen leven, wat het goede leven dan precies wil zeggen. Welzer denkt dat we dan niet bij begrippen als groei zullen uitkomen, maar dat eerder concepten als verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en kleinschaligheid naar boven zullen komen.

Hij doet een oproep voor nieuwe praktijken en nieuwe denkbeelden. “Het uitvinden van een samenleving na de groei is een project van de burgers, waarvan de realisatie aan niemand uitbesteed kan worden”.  Hij ziet dat er overal groepen en burgers bezig zijn met nieuwe projecten rond delen, eigen voedsel- en energieproductie, onthaasting, vrijwillige soberheid enzovoort. Deze missen echter een “omvattend politiek programma, dat duidelijk maakt dat het hier om een tegenontwerp gaat tegenover de op groei gebaseerde maatschappij.”

Het boekje ‘de toekomst heroveren’ is de vertaling van de inleiding op het boek ‘Futurzwei Zukunftalmanach’ waarin Welzer 72 verhalen beschrijft die volgens hem passen in het nieuwe discours, en waar andere vormen van samenleven en economie worden uitgeprobeerd. Je ziet dergelijke verhalen ook bij het Ministerie van Ideeën, of op Everydaystories of Worldchanging. Verandering die start niet uit angst voor klimaatchaos maar als culturele uitdaging, verandering die leuk en fascinerend is.

Je kan het boekje bestellen via Oikos, want mijn samenvatting bevat slechts enkele van de vele inspirerende ideeën. Een aanrader voor wie het wat gehad heeft met de tot vervelens toe herhaalde meningen over de crisis in al zijn vormen.