V.III. dan maar melksokken

(Lees hier de start van het verhaal. Klik hier voor het personenregister)

De rust komt terug in de Noordelijke IJszee. We kunnen de ravage inschatten. Leo Van Broeck keert zich om in zijn graf. BeterGent vormt een leger. Hope slaat aan het breien. Senioren nemen drastische beslissingen. Ik ook.

Vrijdag 13 mei 2050 – 363,78 ppm en 2376,71 ppb

De consensus onder wetenschappers groeit. De uitbarsting van methaan is snel aan het verzwakken. De voorbije maanden is het grootste deel van de ondergrondse voorraad vrijgekomen. Negenhonderd miljoen ton, wat overeenkomt met de globale methaan uitstoot van de voorbije achttien jaar. Dit is goed voor een extra opwarming van anderhalve graad, boven op de twee graden die we al veroorzaakt hebben. Al durft niemand inschatten hoe het complexe weersysteem zal reageren op deze snelle veranderingen en of er nog andere dominostenen zullen vallen. Eén ding staat vast, de wereld zal de komende jaren aan een ongezien tempo veranderen. De urgentie is deze keer wel voldoende doorgedrongen. De ban op fossiele brandstoffen krijgt de steun van zeventig procent van de wereldbevolking en gaat onmiddellijk in. Toch doet deze drastische maatregel eerder denken aan de kolibrie die onverstoorbaar heen en weer vliegt om telkens een druppel water uit de rivier te halen om zo een bosbrand te blussen.

***

De methaanbom brengt overal ter wereld een grote stadsvlucht op gang. De verwachting is dat vele steden binnen enkele jaren onleefbaar zullen worden door hitte en voedseltekorten. Dus trekken gezinnen met hun hele hebben en houden de natuur in. Ze zoeken stukjes grond waar ze eigen groenten kunnen kweken en eigen brandhout verzamelen. Liefst ver van de beschaafde wereld die in hun ogen zal veranderen in een arena waar iedereen het tegen iedereen moet opnemen. De autoriteiten slagen er niet in het fenomeen onder controle te houden. Families verlaten de steden en bezetten stukjes landbouwgrond, weilanden, bossen en zelfs natuurgebieden. Het is een begrijpelijke reactie, maar nefast voor de biodiversiteit. Om zich te kunnen vestigen hakken mensen bomen, verwijderen ze struikgewas en vernielen ze kwetsbare biotopen.

De stadsraad van BeterGent moet een moeilijke beslissing nemen. De enige kans op overleven bestaat er in de natuur volop ruimte te geven om zoveel mogelijk CO₂ op te nemen. Dit wordt onmogelijk als dagelijks tientallen gezinnen Gent verlaten op zoek naar een lapje grond. Tot hiertoe kon BeterGent behoorlijk functioneren met een beperkte politiemacht. Onderlinge sociale controle was meestal voldoende. Vandaag lanceert de stadsregio een oproep om vijfduizend vrijwilligers te werven voor een handhavingsbrigade. Deze nieuwe ordemacht moet de regio grenzen bewaken, erop toezien dat de burgers zich aan de maatregelen houden en de stadsvlucht verhinderen. Parvanah zucht diep als ze de oproep en de motivatie doorneemt. Dit is niet het soort overheid waar ze haar hele leven voor gevochten heeft. Dit komt gevaarlijk dicht in de buurt van een eco-dictatuur.

Toch melden zich heel snel vele vrouwen en mannen die wel geloven in noodzaak van een striktere controle. Zowel Britt, Apple, als Arwe sluiten zich aan bij de nieuwe ordedienst. Ze zitten samen in één team en krijgen een korte opleiding geweldloze communicatie. De eerste opdracht voor het team van vijfentwintig vrijwilligers is het uitkammen van de Vinderhoutse bossen. Een prachtig natuurgebied van 800 hectaren. In groepjes van zes banen ze zich een weg door de uitgestrekte weilanden en bossen met eeuwenoude eiken en een weelderige ondergroei. Arwe ziet tussen het groen een felgekleurd zeil. Met zijn groepje komen ze dichter en ontdekken een grote kampeertent opgesteld onder een es. Een gezin met twee kinderen zit rond een klein houtvuurtje. Daarop een pannetje soep. Apple ziet door de openhangende luifel een aantal rolkoffers en een hoop kampeermateriaal. Arwe neemt het woord. ‘Goeiemorgen.’ Er komt geen antwoord. ‘Jullie weten dat dit niet kan?’. De vader die in een mooi linnen pak gekleed is neemt het woord. ‘Dit is toch publieke grond? Wij doen niemand kwaad. We gebruiken alleen wat sprokkelhout. ‘Ik begrijp het. Hebben jullie dan geen huis in de stad?’ vraagt Apple. ‘Jawel.’ De vrouw neemt het woord, terwijl ze haar twee zoontjes op de schoot stevig vasthoudt. ‘We hebben een appartement in de Pergola toren op de nieuwe dokken. Maar wie zegt dat er binnenkort nog water uit de kraan komt? Dat er nog voedsel zal zijn? Dat we niet overvallen worden?’ ‘We zijn liever hier tussen de koele bomen voor de chaos uitbreekt in de stad.’ De man klinkt vastberaden. ‘Ok.’ zegt Arwe. ‘Zoals je weet zullen we geen geweld gebruiken. Toch kunnen jullie hier niet blijven.’ Apple spreekt met een zachte stem zoals hij lang geleden zijn ploegmakkers aanspoorde tijdens de rust. ‘Het is geen goed idee ons te laten leiden door angst. We maken meer kans als we de natuur vrijwaren en ons goed organiseren. Ik stel het volgende voor, morgen komen we terug om jullie te begeleiden naar de stad.’ Apple doet teken naar twee vrijwilligers. ‘Ik laat Guy en Jim hier bij jullie. Ze hebben wat voedsel en een slaapzak bij. Ze zijn klaar om naar jullie te luisteren. Ze zullen jullie met plezier uitgebreid briefen over hoe we de crisis willen aanpakken. Allemaal samen.’ Twee teamgenoten van Apple gaan zitten op een paar meter van de tentingang. Ze knikken welwillend naar het angstige gezin. ‘Het komt wel goed.’ zegt Guy met een diepe stem. De twee zoontjes knikken alvast bevestigend. Ze willen het graag geloven.

Apple vervolgt zijn weg met de rest van het team. In totaal zullen veertig stadsvluchtelingen gevonden worden. Een paar zijn erin geslaagd met hun camper tot diep in het bos te rijden. Het grootste deel ervan is bereid de volgende dag terug naar huis te gaan. Bij een koppig duo zal het een week duren voor ze voldoende vertrouwen hebben om het bos te verlaten.

Als Parvanah het verslag hoort van Apple is ze gerustgesteld. Deze aanpak is arbeidsintensief maar heeft weinig gemeen met hoe dictators vroeger te werk gingen.

***

Hope is nu acht. Uit haar klasje van veertien kinderen zijn er de voorbije week twee vertrokken, zonder enige uitleg. Haar begeleidster, Gloria Meler, die hier terecht is gekomen na de Catalaanse burgeroorlog in 2030, probeert er de moed in te houden. ‘Lieve kinderen, ik weet dat jullie ongerust zijn. Briek en Claire zijn niet meer in ons klasje. Er is veel aan het gebeuren. En je hebt natuurlijk horen spreken over de methaanbom.’ Joshua die naast Hope zit kan zich niet meer bedwingen. ‘Mijn grote broer zegt dat we allemaal zullen verbranden. Dat de wereld gaat stoppen.’ Gloria weet maar al te goed dat lichamelijk contact de beste reactie is op angst. Ze neemt Joshua op haar schoot en houdt de snikkende jongen stevig vast. ‘Wat je zegt is juist Joshua, de wereld zal veel warmer worden de komende tijd. Het zal moeilijk zijn voldoende water en voedsel voor iedereen te vinden.’ ‘Mijn papa zit in de voedselraad’ gooit Hope er snel tussen. ‘Hij zegt dat het misschien wel lukt, als we slim zijn, en willen delen.’ Gloria knikt. ‘Zo is het maar net. We zullen heel creatief moeten zijn.’ Ze zet Joshua terug op zijn bankje en rolt een grote ton op wieltjes in de kring. ‘Kijk eens hier, dit is een ton met zure melk’. Een aantal kinderen halen hun neus op. ‘Bwakes, die moet je snel weggooien’. Gloria gaat geduldig door. Deze middag gaan we iets bijzonder doen. We gaan wol maken van de melk. We gaan eerst de melk opwarmen en zo kunnen we de caseïne eruit halen. Die laten we drogen en morgen kunnen we er wol van maken. Denk maar eens na wat jullie dan willen breien. ‘Ik weet het’ roept Hope ‘dan maak ik melksokjes voor mijn broertje Joop!’

***

Het aantal zelfmoordfeestjes van jongeren neemt af, voor zover het mogelijk is daar duidelijke cijfers van te vinden. Er is echter een andere beweging aan het groeien. Het gaat om mensen geboren in de vorige eeuw die vrijwillig ‘afstand doen van het leven’. Vooral in de voormalige geïndustrialiseerde landen met een oudere bevolking wint het idee snel veld. De beweging verspreid via allerlei kanalen pamfletten met als titel; ‘Plaats maken: onze grootst mogelijke bijdrage bij deze crisis.’ ‘De noodsituatie waar we ons vandaag in bevinden is minstens deels de verantwoordelijkheid van iedereen die in het laatste deel van de vorige eeuw heeft geleefd. Want toen wisten we al dat het fout kon lopen, toen wisten we al wat er moest gebeuren. We hebben het niet of nauwelijks gedaan. De generaties die geboren zijn in de jaren tachtig of vroeger hebben verschillende decennia kunnen profiteren van een luxueuze levensstijl. Wij hebben ruim ons deel gekregen. De uitdaging waar we nu voorstaan gaat over het voorbestaan van de mensheid, niet meer en niet minder. Ben je zeventig of ouder, dan is het misschien tijd om ruimte te maken. Wie geboren is na vijventwintig heeft nauwelijks bijgedragen aan de oorzaken, maar krijgt in ongekende mate te maken met de gevolgen. Als wij nu plaats maken is er iets meer ruimte, voedsel, water en hoop voor de achterblijvers. Daarom deze oproep. Denk na over je leven, over wat je nog kan bijdragen. Overleg met je naasten, en overweeg om ze het grootste geschenk mogelijk te geven. Een iets grotere kans voor een leefbare toekomst’. Om af te ronden staan in het pamflet nog een aantal praktische richtlijnen voor een pijnloze dood, en het nummer van de zelfmoordlijn.

Bart houdt het pamflet vast met zijn ene hand, zijn bril in de andere. Hij heeft het nu toch al zeker tien keer gelezen. Britt zit naast haar papa. Ze kijkt bezorgd. ‘Je moet toegeven Britt, ze hebben toch een aantal goede argumenten.’ ‘Papa,’ antwoord de jonge vrouw boos ‘vergeet dat hele gedoe. Het oudste deel van de wereldbevolking laten sterven is echt geen oplossing. Integendeel, we hebben iedereen nodig.’ ‘Maar meisje toch,’ probeert Bart nog eens ‘Ik heb zeventig mooie jaren gehad, en met mijn gezondheid kan ik toch niet zoveel doen.’ Nu wordt Britt echt boos. ‘Oh nee? Jij bent het wel die Man stimuleert om zijn kandidatuur te stellen. Hij zal iedereen nodig hebben om zijn project te realiseren. Ga je zo je vriend in de steek laten?’ Bart verfrommelt het document en gooit het in de papierbak.

***

Voor Arwe zijn het drukke tijden omwille van zijn ervaring als stervensbegeleider. Dagelijks komen er senioren bij hem langs om lange gesprekken te voeren over de kwestie. Maar evengoed veel kinderen van bejaarden die schrik hebben dat hun ouders de oproep zullen volgen.

De stadsraad heeft na een grondige discussie een standpunt ingenomen. Daarbij stelt men dat volgens de grondwet van de Aarde iedereen recht heeft op leven, ongeacht de leeftijd. Daarom zal de stadsraad het afraden aan ouderen om deel te nemen aan het maak-plaats-programma. Mensen die het toch overwegen kunnen beroep doen op intensieve begeleiding die erop gericht is alle voor- en nadelen grondig te overwegen. Wie desondanks alles expliciet kiest voor deze eco-euthanasie, zal na het doorlopen van de nodige procedures de mogelijkheid krijgen dit pijnloos te doen.

***

Na lang overleggen met Bart en Lu hak ik de knoop door. Ik stel me kandidaat voor het wereldparlement. De timing is krap, want de verkiezingen zijn al over zes maanden. De Europese stadregio’s kunnen samen achtentwintig afgevaardigden sturen. De kansen zijn klein. Anderzijds, onze tocht heeft me toch enige naamsbekendheid gegeven en vooral het platform van Worldchanging is breed bekend. Ik heb niks te verliezen en mijn eerste stap is een visie uitschrijven over wat ik wil doen in het wereldparlement. Ik sluit me op met Bart in de garage. Het is een moeilijke oefening om een programma uit te schrijven dat de ernst van de situatie onder ogen ziet én toch een hoopvol perspectief kan bieden.