(Lees hier de start van het verhaal. Klik hier voor het personenregister)
Er rest ons nog één zekerheid, het kan altijd nog slechter gaan. Het Valentijns cadeau afgeleverd door de Noordelijke IJszee triggert onze nieuwe instituties. De openbare klokken moeten aangepast worden, vanaf nu moeten we ook de ppb in de gaten houden. BeterGent gaat nog maar eens brainstormen, op zoek naar een noodvoorraad veerkracht. Bart trekt aan mijn mouw.
Dinsdag 1 maart 2050 – 364.26 ppm en 2086.39 ppb
Vanuit alle hoeken van de wereld vertrekken wetenschappelijke teams naar de Noordelijke IJszee. De onderzoekers moeten zo goed mogelijk in kaart brengen hoeveel methaan er effectief ontsnapt. Daarnaast moeten scenario’s geschreven worden die de mogelijke impact van de methaanbom in kaart brengen. Het is bijzonder moeilijk om precies te meten hoeveel gas er uit de krater ontsnapt. Voorlopig zijn er alleen schattingen op basis van steekproeven en wiskundige modellen. De getallen die circuleren variëren van vijf tot tien miljoen ton methaangas. Per dag.
De CO2 vijand was bijna verslagen, met CH4 stapt een nieuwe, nog sterkere uitdager in de ring. Het broeikaseffect van methaan is ongeveer 25 keer sterker dan CO2. Onverwachte explosies niet meegerekend komt er jaarlijks vijftig miljoen ton van in de atmosfeer. Deels door natuurlijke oorzaken, bij ontbinding van plantaardig materiaal in een zuurstofarme omgeving zoals veengronden, moerassen, en rottend organisch materiaal. Menselijke activiteiten zijn goed voor minstens de helft van de uitstoot. Het gas ontsnapt uit oude stortplaatsen van afval, bij het verbouwen van rijst en in de darmen van de veestapel, zelfs al is die flink gekrompen. Het gebruik van fossiele brandstoffen draagt ook bij. Zelfs al is het verbranden van steenkool en olie zo goed als afgelopen, een aantal economieën gebruiken nog volop aardgas. Deze ‘transitie-brandstof’ scoort beter wat CO2 betreft, maar niet als het gaat over methaan. Tijdens de winning en transport gaat er al heel wat gas verloren door lekken. Afgesloten olie- en gasbronnen in de Noordzee en de Golf van Mexico blijven continu methaan lekken. Gelukkig zijn daar grote concentraties van methanotrofen ontstaan, bacteriën die de methaan als energiebron gebruiken en de hoeveelheid gas dat in de atmosfeer komt deels beperken. Een deel van de methaan uitstoot is afkomstig van de spijsvertering van zoogdieren. De mens zelf produceert dagelijks gemiddeld een liter scheten. Een groot deel is ingeslikte lucht, maar toch zit er een beperkte hoeveelheid methaan in. Eerdere experimenten om de uitstoot van koeien te verminderen door aangepaste voeding kunnen eventueel toegepast worden bij de mens.
Het systematisch meten van methaan gebeurt pas sinds 1984. De eerste meting gaf een getal van 1644.65 ppb (parts per billion). Vandaag zitten we op 2086,36 ppb. De verwachting is dat dit getal nu pijlsnel de hoogte in zal gaan. Het enige pluspuntje is dat het broeikaseffect van methaan na twaalf jaar sterk begint te verzwakken, in tegenstelling tot CO2 dat tot honderd jaar in de atmosfeer actief blijft. Bij de afbraak van methaan komt water vrij, én koolstofdioxide. Hoe je het ook draait of keert, we zitten diep in de shit.
***
De voorzitters van de wereldregering, Célia Xakriabá en Joshua Wong roepen op vraag van het wereldparlement de planetaire noodtoestand uit. Dat wil zeggen dat drastische maatregelen sneller kunnen genomen en opgelegd worden. Toch willen Xakriabá en Wong het draagvlak dat er gegroeid is niet te snel overboord gooien en de voorstellen aftoetsen via wereldreferenda. Een ontwerp dat al langer in de pijplijn zit zal versneld gestemd worden. Het gaat om een wereldwijd totaalverbod op het ontginnen en gebruiken van alle vormen van fossiele brandstoffen. Op wereldvlak gaat het om een goede twintig procent van de totale energiebehoefte. Vooral gas, in beperkte mate nog turf en bruinkool. Het verbod zal een grote impact hebben op de broze wereldeconomie, vooral bij die landen die hun energietransitie nog niet hebben afgewerkt. Daarnaast zal het persoonlijk klimaatbudget versneld naar beneden gaan. Het voorstel is tien procent per jaar. Een nooit eerde geziene daling. Klimatologen vermoeden dat minstens het dubbelde nodig is. Célia, die op belangrijke momenten steeds haar prachtige verentooi draagt spreek de mensheid toe. ‘De maatregel die we ter stemming voorleggen had wellicht dertig jaar eerder moeten op tafel liggen. Vandaag betalen we de prijs voor de besluiteloosheid van de vorige generatie. Maar het heeft geen zin iemand met de vinger te wijzen. We kunnen en zullen dit rechtzetten. Het offer dat we nu moeten brengen is ongezien. Ik kan me voorstellen dat velen van jullie dit niet zien zitten. Maar stel je voor, je kind is zwaar ziek, en heeft dringend medicatie nodig. Zal je bereid zijn je kledij, je woning, zelfs je voedsel af te staan om je kind te redden? Dat is de situatie waarin we zitten, onze moeder aarde en al haar kinderen staan op het spel.’
***
In BeterGent zitten diverse werkgroepen samen om de toestand te bespreken. De scenario’s die nu aan de basis liggen van het beleid moeten aangepast worden aan de realiteit. De nieuwe berekeningen leveren alleen dramatische cijfers op. Enorme stijging van het aantal hittedoden, tekorten aan voedsel en water, schade door te verwachten superstormen. En dan zijn de secundaire effecten zoals paniek en geweld bij de bevolking nog niet meegerekend. Omdat niks doen nog grotere gevolgen zal hebben wordt een batterij maatregelen uitgewerkt. Daarbij hoort het opnieuw invoeren van de voedselrantsoenering. De mieren zullen er deze keer wel aan moeten geloven mocht er een hongersnood dreigen. GenCoop krijg extra middelen en verschillende hectaren grond om de nieuwe aardappelvariëteit versneld te introduceren. Iedereen die fysiek paraat is zal ingezet worden om in ijltempo nieuwe opvangbekkens te graven zodat bij hevige regenval meer water kan worden gebufferd. Zoveel mogelijk straten worden uitgebroken om het hitte-effect te temperen en meer groen aan te leggen. Er komt een verplichting om waar het kan daken wit te schilderen. De weerkaatsing van zonnestralen zal het hitte-effect in de stad met één tiende graad verminderen. De onderste verdiepingen van de champignonkwekerij worden omgevormd tot een koele plek waar kwetsbare mensen tijdens hittegolven terecht kunnen. In alle kerken zullen veldbedden geplaatst worden en in het rantsoeneringsboekje komt een extra bon die recht heeft op wekelijks een koele nacht op één van de koelteplekken. De Collapsonauten gaan de komende weken in elke straat groepssessies organiseren. Tegen elke prijs moet vermeden worden dat de onderlinge solidariteit afbrokkelt. In het verleden is al gebleken dat de verhoging van de temperatuur zorgt voor meer agressie en geweld in de samenleving. De hitte verhoogt de bloeddruk en de hartslag en zorgt voor een hogere prikkelbaarheid. In BeterGent zijn wapens al enkele decennia verboden, maar ook zonder geweren kunnen mensen elkaar behoorlijk kwetsen. Tijdens de groepssessies zullen de burgers leren hoe ze best omgaan met potjes die dreigen over te koken.
In scholen gaat extra aandacht naar vaardigheden die belangrijk zijn in noodsituaties. Het gaat niet enkel om medische kennis of het filteren van regenwater. Evengoed zijn er ademhalingsoefeningen en communicatie skills die aangeleerd worden. Jongeren vanaf vijftien moeten niet langer naar school, maar zullen ingezet worden bij het vele voorbereidingswerk.
Als Bart de lijst van maatregelen doorneemt denkt hij aan middeleeuwse taferelen waarbij iedereen in de stad gemobiliseerd wordt om een komende bestorming te overleven. Maar met dikke muren hou je de warmte niet tegen.
***
Verontrustende berichten blijven binnenkomen. Er is een zelfmoordpandemie uitgebroken onder jongeren. De eerste brandhaarden bevinden zich in Japan, Australië, Venezuela en Tsjechië. De jongeren organiseren er feesten met veel verdovende middelen, alcohol en muziek. Ze fuiven op gevaarlijke plaatsen zoals de daken van wolkenkrabbers of ravijnen in volle natuur. Na enkele uren hevig dansen en drinken beginnen op een bepaald moment de eerste jongeren naar beneden te springen. Daarna volgen vele anderen. Soms met tientallen tegelijk storten ze zich als lemmingen in de afgrond. De wereldregering besluit dat alle berichtgeving over de zelfmoordfeestjes gecensureerd moet worden, om de verspreiding van de pandemie tegen te gaan. In BeterGent zijn er nog geen gevallen gemeld. Uit voorzorg decreteert de stadsraad om alle hoge gebouwen af te sluiten en feesten met jongeren nauwlettend in de gaten te houden.
***
Ik zit met Bart in onze garage. De poort staat op een kier, we hebben het licht niet aangedaan. Ik steun met mijn ellebogen op de tafel. Mijn hoofd in mijn handen. ‘Het heeft niet veel zin om bezig te zijn met oplossingen. Waar dient het allemaal toe?’ Ik zeg het tegen de dozen en papieren die zich de voorbije jaren verder opgestapeld hebben. Bart zit in een hoekje, nauwelijks zichtbaar in het halfduister. ‘Man’ zegt Bart met een stem die voor het eerst sinds lang vastberaden klinkt ‘nu hebben we juist oplossingen nodig, zo veel mogelijk.’ Ik kijk in zijn richting. ‘Niet alleen oplossingen, maar ook mensen die krachtig de leiding nemen. Jonge mensen met inzicht, met ideeën, met visie.’ Ik begrijp niet waar Bart naar toe wil. ‘Daar kunnen we nog lang op wachten.’ zeg ik. Bart staat recht en duwt op de lichtknop. De gasontladingslampen beginnen te zoemen en verspreiden hun steeds sterker licht. ‘Ik denk dat jij degene bent waarop we aan het wachten zijn. Ik ben oud, ik kan niet veel meer doen. We hebben jonge mensen nodig die rechtstaan in de storm. Die anderen kunnen motiveren, die een perspectief kunnen bieden. Ik denk dat jij een rol kan spelen. Dankzij worldchanging ben je bekend. Door je reis weet je beter dan wie ook wat in de wereld gaande is. Je hebt al een en ander meegemaakt. Je hebt alles wat nodig is om het voortouw te nemen.’ Ik weet niet goed wat te zeggen bij deze onverwachte speech van Bart. Ik sta recht en ga tegenover mijn oude vriend staan. ‘Om eerlijk te zijn, ik dacht min of meer aan opgeven.’ Bart is niet van plan nog argumenten aan te voeren. Hij kijkt me aan. Zijn heldere ogen achter zijn niet zo propere brilglazen zijn prima zichtbaar. ‘Laat me er even over nadenken Bart’ is uiteindelijk mijn antwoord.
Low Impact Man 