III. XV. Groenland kleurt zwart

(Lees hier de start van het verhaal. Klik hier voor het personenregister)

Aan het thuisfront worden de benen onder tafel geschoven. Minder maar samen. Godsdienst maakt plaats voor spiritualiteit. Wij zetten onze tocht verder. Ik proef voor het eerst in mijn leven een Mineola. We beleven een hoogtepunt in Fort Resolution.  Niet wetende dat daarna een vreselijk dieptepunt komt.

Maandag 17 augustus 2043 – 386,12 ppm

In de zuilenzaal van restaurant Madonna is een tafel van elf gereserveerd. De uitnodiging kwam van Parvanah en is door de anderen meteen opgepikt. Samen eten en eens bijpraten. Arwe, Ellen, Parvanah, Robbe, Bloem, Bart, Apple, Mona, Hope, Elisa en Joris zijn erbij. Kribbe zit op een zeilschip richting Schotland en kan er niet bij zijn. Deze mensen wonen niet enkel in dezelfde stad, ze delen nog veel meer. Geliefden die ver weg zijn bijvoorbeeld. Herinneringen aan Roger en Odette. Zorgen over hun kinderen. Trauma’s en perspectieven.

Mona verzamelt de restaurantbonnen en bestelt voor het hele gezelschap de vegan dagschotel. Ze komt terug aan tafel met een paar karaffen kraanwater. De zestigers, Elisa, Joris, Bart en Ellen zitten aan de ene kant van de lange tafel. ‘Kijk’ zegt Elisa die haar tablet voor zich heeft ‘dit bericht is van twee weken terug, toen hebben de vier een fijne tijd gehad in een stadje in Canada’. Bart wijst op de foto met citroenbomen. ‘Tiens, dat is vreemd. In het Noorden van Canada.’ Mona komt tussen: ‘Wanneer zullen ze hier zijn?’ ze kijkt er zo naar uit haar beste vriendin Britt terug te zien. ‘Hope is bijna anderhalf en heeft haar meter nog geen enkele keer gezien!’. ‘Niemand weet het, lieve Mona’ zegt Parvannah. Ze willen de Noordelijke route nemen, in het beste geval zijn ze binnen twee maanden hier, maar het kan evengoed nog een half jaar duren’. De mooi geserveerde borden worden op tafel gezet. ‘Niet de kwantiteit telt, maar de kwaliteit’ zegt Robbe zo opgewekt mogelijk. Tijdens de maaltijd spreekt Joris over de hongersnood die zo goed als zeker vermeden zal worden dankzij de creativiteit van zoveel mensen. Mona vertelt honderduit over de verrassende projecten die in de Droomfabriek ontstaan. Arwe zingt de lof van het simpele leven op zijn stukje groen. Elisa geeft de laatste details prijs van het nieuwe monetaire systeem dat bijna in voege gaat. Bloem toont overtuigend aan dat haar opleiding Holistische wetenschap zo verrijkend is. Apple vertelt op algemeen verzoek nog eens over zijn eerste en laatste goal op Belgisch grondgebied. Hope geniet van de aandacht en de kerstomaatjes die ze toegestopt krijgt. Om de maaltijd af te ronden heft Bart het glas. ‘Lieve vrienden. Er is hoop. Met het AA-team komt er misschien toch de verandering die nodig is. En de volgende uitbarsting van de Caldeira is pas binnen 600 000 jaar voorzien. Het kan alleen maar beter gaan. Op de snelle terugkeer van Man, Britt, Mare en Lu’.

***

Sinds de jaren dertig hebben de klassieke godsdiensten heel wat van hun aanhangers verloren. Vooral het geloof in goden en heilige boeken is sterk achteruitgegaan.  Dit heeft onder andere te maken met groeiend inzicht in het ontstaan van godsdiensten en de functie die ze hadden om mensen samen te brengen, maar evengoed om volkeren te onderdrukken. De wereldgodsdiensten dragen trouwens een grote verantwoordelijkheid voor de huidige milieuproblemen. Ze plaatsten de mens in het middelpunt van de natuur, en gaven impliciet of expliciet toestemming om die ongebreideld te plunderen en te vervuilen. Tegelijk met de neergang van de godsdiensten is er echter een steile opgang van de spiritualiteit, in sterke mate geïnspireerd op rituelen en denkbeelden van natuurvolkeren. Kinderen leren al heel vroeg over verbondenheid met de natuur. Ze krijgen meditatiesessies en natuuryoga. De ‘leer’ van waaruit we vertrekken is het Biocentrisme. We zien ons zelf als partner in een complex en fragiel ecosysteem. Maar dat is geen godsdienst natuurlijk, eerder een geheel van steeds evoluerende inzichten. Het idee dat alles met alles is verbonden speelt daarin een cruciale rol.

***

De trek over Canada is vlotter gegaan dan gedacht. Onze stop bij de gemeenschap van Fort Resolution aan de oever van het Great Slave Lake heeft ons moed gegeven. Het kleine stadje met minder dan duizend inwoners is er wonderwel in geslaagd zich staande te houden in de storm. We bezoeken er de citrusplantages, op nauwelijks vijfhonderd kilometer onder de poolcirkel. Technieken die een eeuw geleden in Rusland waren ontwikkeld maken het mogelijk sinaasappels, mineola’s en citroenen te kweken in een zone waar de temperatuur 25 graden onder nul kan gaan. Samen met Lu kijk ik naar de lange gleuven van 3 meter breed en 2 meter diep met daarin de boompjes vol vruchten. Tijdens de winter worden de gleuven overdekt met stromatten. Zowat alle huizen in het stadje hebben aangebouwde serres aan de zuidkant. Het transportsysteem bestaan uit een kabelbaan die over de hoofdweg is gespannen en verder aftakt naar de citrusplantages. Met een eenvoudige motor (die in dit geval werkt op gerecycleerde frituurolie) kunnen honderden tonnen goederen per uur verplaatst worden. We besluiten een paar dagen te blijven en slapen in echte bedden. Lu lijkt wat op krachten te komen door de extra vitamine C en de opgewekte sfeer die in het stadje heerst. Britt werkt samen met Mare aan het herstellen en verstevigen van de Aeromoddeler.

Het gastenhuis waar we verblijven wordt verwarmd met een warmtemolen. In deze winderige streek is dit de ideale technologie gebleken. Een windmolen is rechtstreeks verbonden met een mixer (de waterrem) in een goed geïsoleerde opslagtank met water. Door de wrijving tussen de watermoleculen wordt mechanische energie omgezet in warmte. Het warme water wordt door het huis gepompt voor centrale verwarming en voor de productie van warm water. Ik noteer driftig alle details, want dit zijn de oplossingen die we willen meenemen naar BeterGent. Het bezoek aan de plaatselijke penicilline kwekerij is een eyeopener. Daar worden schimmels en bacteriekolonies gekweekt en onderzocht welke schimmels de bacteriegroei verhinderen. In Fort Resolution kweekt men nog steeds met het Penicillium-genus dat ooit is geïsoleerd uit een beschimmelde cantaloupemeloen op een markt in Illinois. Ik krijg een staaltje mee in een afgesloten koker en voeg het bij mijn verzameling zaden, bouwtekeningen, staaltjes en kruiden.

De laatste dag van ons verblijf verzamelen we met een paar honderd mensen in de dorpskerk. De overwinningsspeech van het AA-team wordt er live gevolgd. Alexandria Ocasio-Cortez en Ash Sarkar hebben een ruime overwinning behaald. In Fort Resolution – dat lid is van de grotere stadsregio Alberta – is het enthousiasme groot. Ash neemt eerst het woord. ‘Lieve mensen, we hebben niet gewonnen. Meer dan zeventig procent van het wereldparlement steunt ons. Maar dertig procent niet. Dus gaan we vooral met die mensen praten. We hebben nog een kans op een mooie toekomst, als iedereen wil meewerken aan een nieuw rechtvaardig sociaal pakt.’ In de zaal stijgt regelmatig goedkeurend gemompel op. We zitten met ons vieren aan tafel met een heerlijk glas citroenbier. Alexandria neemt over: ‘Beste mensen, beste bomen, beste dieren, beste lucht, beste seizoenen, beste eencelligen. We zijn allen deel van een wonderlijk web vol leven. Het was ons bijna gelukt om dit kwetsbare weg uit elkaar te scheuren. Maar vandaag kijk ik trots naar de miljarden mensen die beslist hebben dit niet te laten gebeuren. Vandaag ben ik trots op al die jongeren zich nederig willen inzetten voor het herstel van onze planeet Aarde. Vandaag hoor ik hoe zovele vrouwen en mannen hun stem laten horen. Er is niet een alternatief. Er zijn ontelbaar veel alternatieven’. Groot gejuich klinkt op in het te kleine kerkje. Er zal die nacht nog gedanst en gedronken worden. Op de dansvloer, met Lu in mijn armen, voel ik terug de connectie die we eerder hadden. Het geloof in een goede afloop neemt toe.

De volgende ochtend moeten we afscheid nemen van onze nieuwe vrienden. Goed uitgerust, met een luchtschip dat er beter uitziet dan ooit, nieuwe moed en een grote voorraad citrusvruchten doen we de oversteek naar Groenland.

***

We hangen tweehonderd meter boven de Grand Canyon van Groenland. Deze kloof zou onzichtbaar moeten zijn, bedekt door het ijs. Toch zien we duidelijk de contouren van deze tien kilometer brede geologische scheur.  Er is nog veel ijs, overal waar we kijken. Het kleurt lichtgrijs door een laagje vulkaanstof. Hoewel de luchttemperatuur gezakt is door de vulkaanuitbarsting zal het ijs verder smelten. Het grijze oppervlak absorbeert beter de zonnestraling – zelfs al is die minder intensief. Een paar dagen terug keken we nog naar de bulderende ijsrivieren die het smeltwater aan steeds sneller tempo afvoeren. Nergens is de klimaatverstoring beter te zien dan hier. Toch is Lu in haar nopjes. Ze blijft maar aandringen om te landen, ze wil een wandeling maken op het ijs, zelfs al hebben we niet de geschikte uitrusting daarvoor voor poolexpedities.

Ik manoeuvreer ons luchtschip naar een open plek die er behoorlijk stabiel uitziet. Een grijze vlakte met wat uitstekende rotsen. Daar moet het mogelijk zijn het anker vast te maken. Op aangeven van Britt laat ik de Aeromoddeler zakken tot we ongeveer 10 meter boven de grond hangen. We klimmen langs de touwladder naar beneden. ‘Hier kunnen we ons schip wel onbewaakt achterlaten. De dichtste nederzetting is honderd kilometer van hier.’ Terwijl ik dit uitspreek besef ik dat we niet op hulp moeten rekenen als iets misgaat. We hebben bijna al onze kleren in laagjes over elkaar aangetrokken. Ik draag de rugzak met wat proviand. We hebben afgesproken om maximaal drie uur te stappen, en ons luchtschip steeds in ons gezichtsveld houden. Het rode lampje aan de staart van de Aeromoddeler gaat onverstoorbaar aan en uit. We zijn klaar om te vertrekken maar Britt denkt nog aan iets. ‘Ik wil ons luchtschip met een extra touw verankeren. We kunnen ons niet permitteren ons voertuig kwijt te raken.’ Het lijkt me windstil, maar ik besluit om Britt en Mare te helpen met het ontrollen en vastmaken van de tweede meerlijn. Als we bijna klaar zijn merk ik dat Lu al vertrokken is. Met een flinke tred stapt ze in de richting een sneeuwduin. ‘Wacht’ roept Mare ‘en ze loopt achter Lu aan’. We hebben nog een paar minuten nodig om onze handschoenen terug aan te trekken. Met een fikse tred ga ik met Britt in de richting van Lu en Mare. Dan gaat het snel. De wind steekt op, het wordt bijna helemaal duister en plots zitten we midden in een storm van sneeuw en roet. De gierende wind maakt het bijna onmogelijk te communiceren. Het rode lichtje van de Aeromoddeler is niet meer te zien. Ik slaag erin de arm van Britt vast te pakken. ‘Kom we moeten Lu en Mare zoeken’ roep ik in haar oor. ‘Nee!’ roept Britt. Ik hoor het nauwelijks maar merk duidelijk aan haar hoofdschudden wat ze bedoelt. ‘Dit is te gevaarlijk. We moeten hier samenblijven. Wij, met twee. En wachten tot de storm overgaat’ ‘Maar de anderen dan!’ dring ik aan. ‘Zij zullen zich er samen doorslaan. Bukken, nu!’ We gaan allebei op onze hielen zitten en maken samen een bolletje, om zo weinig mogelijk wind te vangen. Het losgekomen haar van Britt zwiept pijnlijk in mijn gezicht. De harde sneeuwvlokken prikken als naalden in mijn wangen. Er zit niks anders op dan het hoofd in te trekken en tegen elkaar leunend te wachten, terwijl we nu letterlijk midden in de storm zitten.

Het natuurgeweld is nog niet voorbij als we geroep horen. ‘Britt, Man!’ het is de stem van Lu. ‘Hier, hier’ roepen we zo luid mogelijk. Ik begin te zwaaien al weet ik niet of dit in de duisternis zichtbaar is. Lu heeft ons gehoord en sluit zich aan bij ons bolletje. ‘Lu,’ schreeuw ik ‘Goddank, maar waar is Mare?’ Ik neem het gezicht van Lu in mijn beide handen en dwing ze me aan te kijken. Het duurt even voor Lu kan antwoorden. ‘Ik kan ze niet vinden. Ik weet het niet!’ Hijgt de jonge Chinese. Het duurt nog ruim twee uur voor de wind gaat liggen. Zodra het wat lichter wordt gaan we zoeken. Britt snelt naar de Aeromoddeler die de storm goed is doorgekomen. Ze stijgt op en gaat op lage hoogte rondjes maken. Ik schreeuw de longen uit mijn lijf terwijl ik over eindeloze vlakte kijk. De wind heeft alle sporen weggeveegd. Waar een paar uur geleden een sneeuwduin was is nu een diepe kloof. We zijn radeloos. We zullen Mare niet terugvinden.