(hieronder een opinie die ik naar enkele kranten heb gestuurd, maar (voorlopig) nog niet is gepubliceerd. Kan ook wel dienstdoen als kerstboodschap vermoed ik…
Laten we niet gelaten wachten op wonderen.
Zo, dat hebben we dan weer gehad. Heel veel schoon volk bij elkaar daar in Kopenhagen, veel gepraat, veel media-aandacht voor het klimaat, en uiteindelijk geen akkoord. Over de redenen van de mislukking en de politieke en andere gevolgen zal nog genoeg inkt vloeien. Daarom wil ik even een paar dingen in een ander perspectief plaatsen.
1. Vergeet (even) de CO2 uitstoot.
Natuurlijk is de opwarming van de aarde door de mens een gigantisch probleem met verregaande gevolgen voor miljoenen mensen (vooral in het Zuiden), natuurlijk moeten we alles doen om de uitstoot te verminderen. Natuurlijk moeten er snel bindende maatregelen komen om tot liefst 90% minder uitstoot te komen in 2050. Toch is de fixatie op CO2 niet zonder gevaar.
Wat als binnen 5 of 10 jaar technieken op de markt komen die erin slagen CO2 op te vangen en op te slaan onder de grond? Er wordt nu al veel geïnvesteerd in dergelijke methodes, voorlopig met weinig succes, maar stel dat het lukt? Hoe groot zal de verleiding niet zijn om dan terug te keren naar het huidig model van productie en consumptie? En hoe snel lopen we dan tegen andere muren aan, zoals die van de piek-olie of de uitputting van de visbestanden? De uitdaging waar we voor staan is groter dan het beperken van de uitstoot van emissies.
2. Vergeet het geloof in technologische wonderen
Er zijn er nogal wat die beweren dat we het probleem wel opgelost krijgen met de vergroening van de economie. Maak groene producten aantrekkelijk, zorgt dat je afval voedsel wordt, vervang de huidige wagens door elektrische wagens, ga in een passiefhuis wonen, kies voor groene stroom en het komt in orde. Vooreerst moeten we beseffen dat dit misschien wel een oplossing kan zijn voor een kleine – welstellende – minderheid, maar dat deze toepassingen op mondiale schaal niet haalbaar zijn. Nog belangrijker is de ondertoon van deze denkrichting. Namelijk; het is mogelijk om verder te doen zoals we bezig zijn, als we de meest vervuilende onderdelen van ons systeem maar vervangen. Ons hele model is onduurzaam, en dat krijg je niet opgelost door enkele onderdelen te vergroenen.
3. Vergeet de kleine stapjes
We hebben het weer vaak gehoord de voorbije weken. Doe de kraan dicht als je de tanden poetst, neem vaker de fiets en was op 30 graden. Allemaal kleine stapjes, die niet veel moeite kosten en die het probleem zullen oplossen als we dit allemaal doen. In tegenstelling tot De Decker – zalig de armen van geest -vind ik het wel belangrijk mijn kinderen te leren geen drinkwater te verspillen, maar tegelijk moeten we realist zijn. Als we kiezen om kleine stapjes te zetten zullen we alleen kleine veranderingen zien. Ik heb de voorbije weken ontelbare Vlamingen en BV’s horen verklaren dat ze wellicht een te grote voetafdruk hebben, maar toch wel hun best doen want ze sorteren hun afval of hebben net een spaarlamp gekocht. Als we de grote dingen niet aanpakken zijn de kleine stapjes vooral goed om het geweten te sussen.
4. Vergeet de mantra ‘goed voor het milieu, goed voor de portemonnee’
Ik sta nogal huiverig tegenover alle goedbedoelde campagnes met tips die “goed zijn voor het milieu en je financiën”. Ik weet dat geld een belangrijke rol speelt. De beste maatregel om autogebruik te ontmoedigen is een fikse stijging van de benzineprijzen (zoals in de zomer van 2008). Toch moeten we goed beseffen dat dit hoort bij het ‘oude denken’. Je doet dingen enkel omdat ze financieel of materieel voordeel bieden. Het is precies die manier van denken die de voorbije decennia voor een enorme groei heeft gezorgd, maar ook voor gigantische ongelijkheid, voor een aanslag op de planeet en voor de financiële crisis. Als we de juiste dingen enkel doen omdat ze materieel beloond of bestraft worden dan handelen we zoals de honden van Pavlov die reageren op externe stimuli. En dan vrees ik dat het duurzame gedrag verdwijnt zodra de beloning of de straf wegvalt.
5. Stop met de excuses
Als Kopenhagen iets heeft opgeleverd dan is het wel opnieuw een sterk argument voor wie niks wil doen. Tot in den treure was de voorbije weken te zien hoe ‘de man in de straat’ reageert. “Dat ze eerst de industrie aanpakken” “Ja maar, die vrachtwagen zal wel meer uitstoten dan mijn terrasverwarming” “ Tja, ik mag toch ook eens gaan skiën, trouwens de politici nemen ook het vliegtuig”. Als een bende kleine kinderen struikelen we over elkaar om toch maar een zondebok te vinden. Leterme en Magnette doen het ons netjes voor; “ja, wij willen wel, maar de Chinezen zijn er niet klaar voor”. Ter opfrissing hieronder een fragment van een rapport van het Rekenhof over het Belgisch klimaatplan (juni 2009): Op federaal niveau bestaat er geen federaal klimaatplan. Er is geen precieze omschrijving van de maatregelen en de kost ervan. De doelstellingen in termen van CO2-reductie zijn niet onderbouwd of ontbreken. Er is geen afdoende rapportering en vooralsnog is er geen evaluatie van het federale klimaatbeleid. Wellicht is ook dit de schuld van de Chinezen.
6. Het feestje is over
Blind geloof in technologie, doorschuiven van verantwoordelijkheid, het geweten sussen met kleine acties of zelfs het ontkennen van de problemen. Het zijn allemaal begrijpelijke reacties. Alleen brengen ze ons geen stap verder. Hoe lastig ook, we moeten de draagwijdte van het probleem erkennen. Het gaat niet enkel over de opwarming van aarde. Het gaat over het falen van een maatschappijmodel. Meer dan een miljard mensen hebben honger, het ontbreken van een klimaatverdrag zal deze groep nog doen groeien. Onze biodiversiteit gaat snel achteruit, we nemen grote risico’s door het blijven vernietigen van bossen en vervuilen van oceanen. Conflicten over water en energie worden onvermijdelijk. De bevolkingsgroei maakt alle problemen nog prangender. (En ook de milleniumdoelen die met veel poeha werden gedeclareerd zullen niet gehaald worden)
De kern van de zaak is dat we de voorbije veertig, vijftig jaar een ongekende groei hebben gekend. Een kwart van de wereldbevolking heeft daar de vruchten kunnen van plukken. De prijs hiervoor is betaald door het milieu en door de drop-outs in onze samenleving en in het Zuiden. Dit feestje kan niet blijven duren, dit is niet duurzaam. Trouwens, onze constante groei maakt het leven niet beter. We leven in het land met het hoogste aantal zelfmoorden en de hoogste consumptie van antidepressiva in Europa. We slagen er niet in onze asielzoekers en daklozen op te vangen. Er is maar één conclusie mogelijk; de vrije markt economie gericht op materiële groei en ongebreidelde consumptie werkt niet. Wij worden er niet gelukkiger van, de wereldwijde ongelijkheid neemt dagelijks toe en de planeet gaat eraan ten onder. Een harde waarheid, logisch dat we liever op zoek gaan naar lapmiddelen of bij voorkeur de zwarte piet doorschuiven naar anderen.
7. De eerste stap zet je zelf
De volgende jaren staan we individueel en als samenleving voor de keuze. Gaan we verder op de gekozen weg , richting afgrond? Of grijpen we de gelegenheid aan om eens goed na te denken over welke waarden we belangrijk vinden. Welk soort samenleving we willen? Als de huidige keuze voor individuele materiële verrijking vooral zorgt voor verzuurde, verwende en egoïstische burgers, is er dan geen alternatief mogelijk?
Ik zie rond mij meer en meer mensen die door hebben dat streven naar meer een heilloze weg is. Ik krijg wekelijks mails van mensen die kiezen om te leven met minder, en daardoor meer zijn. Anderhalf jaar geleden ben ik gestart als Low Impact man uit bezorgdheid voor de planeet. Nu doe ik ermee verder uit eigenbelang. Ik werk nu minder, ik verdien minder, ik bezit minder. Ik eet geen vlees, ik gebruik geen auto en geen vliegtuig. Maar kijk, ik heb een gezonder, vrolijker en socialer leven dan voorheen (en mensen die me kennen weten dat ik niet in de Middeleeuwen leef).
De belangrijkste knop die we moeten omdraaien is niet die van de thermostaat. Het is een knop in ons hoofd waardoor we onze visie op welzijn en geluk aanpassen. Waardoor we de juiste dingen gaan doen om ethische redenen, omdat we ze rechtvaardig vinden én omwille van eigenbelang. We hoeven daarom niet te wachten tot politici eindelijk hun verantwoordelijkheid opnemen.
Tot slot, mijn top vijf van klimaatacties: erken de ernst van het probleem/ informeer jezelf/ verklein je impact en vergroot je geluk/praat erover met anderen/ kies moedige politici
Low Impact Man 
Beste Low Impact Man,
Ik hoop van harte dat een van de journalisten naar wie je dit artikel hebt gestuurd, het lef zal hebben om het te publiceren. De mensen houden er niet van om de pure, bittere waarheid zoals jij ze schrijft te lezen. En toch is het nodig om ze eens goed wakker te schudden..moedig van je!
Als dat niet helpt, kan misschien een zachtere manier zijn om hen eraan te herinneren hoe mooi de natuur wel is. Door wandelingen te organiseren met natuurgidsen, door natuurverhalen te vertellen. Misschien ook leuk voor je kinderen…In dit verband nodig ik je uit om eens een kijkje te nemen op de site http://www.natuurverhalen.nl (waarvan ik de vertaling naar het Frans voor mijn rekening neem).
Prettige kerstfeesten en een natuur-rijk 2010.
LikeLike
Heel mooi gezegd. Hopelijk wordt het door velen opgepikt…
LikeLike
Inderdaad, heel mooi gezegd!
Ik wou dat ik het zo mooi kon verwoorden… En ik hoop dan ook van harte dat iemand inderdaad de moed heeft om het te publiceren!
Tot slot: iedereen een heel fijne kerst gewenst!
LikeLike
De mooiste kerstboodschap die ik tot nu toe heb gelezen!
LikeLike
Je slaat de nagel op de kop Steven!
LikeLike
2nd that, Brigitte!
LikeLike
Ben ik toch weer advocaat van de duivel :
Veel van wat hierboven verteld is, is volgens mij waar (en ja, ik probeer in mijn eigen leven hier veel van in de praktijk te brengen – met behoorlijk succes).
Maar ik denk dat we wel degelijk moeten streven om binnen de grenzen van de draagkracht van deze planeet een zo hoog mogelijk levensstandaard te halen. En bijvoorbeeld persoonlijke mobiliteit zal door de meeste mensen gezien worden als een belangrijke verbetering van hun levenskwaliteit.
Dat geld voor veel andere aspecten van onze samenleving ook. We moeten wel proberen om de excessen weg te werken, maar verwarming, mobiliteit, energievoorziening, wasmachines, koelkasten, etc.. dragen behoorlijk bij aan de kwaliteit van ons leven.
Dus die aspecten vergroenen, moet een topprioriteit zijn.
En wie weet laat technologie ons wel toe om door efficiëntieverbetering, binnen de grenzen van de ecologische draagkracht van onze planeet, nog heel wat te verbeteren. M.a.w. : groei hoeft niet ten koste van meer resources te gaan. Groei door zaken slimmer aan te pakken is ook mogelijk.
Voila, daarmee ben ik waarschijnlijk ook op dit forum verketterd.
LikeLike
Ik sta zeker achter de uitspraken van de LIM. Maar ik blijf erbij dat we het op twee fronten moeten aanpakken.
Ten eerste:
We moeten technologie maximaal vergroenen. Elke nieuwe woning verplicht met zonnepanelen, superisolatie, warmtepomp etc. Ik begrijp nog altijd niet waarom een huis niet verplicht energieneutraal kan worden gemaakt. Zelfs het Antarctica-station (Princes Elisabeth) is energie en voetafdruk-neutraal. Gebruik die technologie toch voor ELKE woning!
Elke auto met groene elektriciteit is de volgende stap. Vervolgens huishoudtoestellen die superzuinig zijn… Hier hebben wij al heel wat stappen gezet, maar we blijven zoeken. Hier komt nu al bijvoorbeeld jaren geen vaste pc meer binnen, omdat een laptop veel minder verbruikt. En we doen bovendien ook langer met een laptop.
Ten tweede:
Onze gewoonte aanpassen. Zo hebben we de tweede auto verkocht en doen we meer dingen met de fiets. Zo eten we geen rood vlees en voor de rest flexitariër, we doen meer activiteiten die geen energie vragen (alleen lichamelijke energie, zoals muziek spelen), …
Het is een proces voor ons geweest van leren anders leven én nieuwe middelen inschakelen.
Maar ik vrees dat ik een uitzondering ben. Het constant zoeken naar oplossingen en nieuwe uitdagingen wordt niet gesmaakt door familie en vrienden. Ik durf er zelfs aan tafel niet teveel over vertellen, want je krijgt ALTIJD een sneer of hoongelach. Zelden staan de mensen in bewondering voor onze inspanningen. En de reactie is dan altijd… “En ge zult nu ook wel veel minder betalen”…
Spijtig genoeg blijven de mensen steken in hun denkpatroon. En dan is fiscaal sanctioneren de enige oplossing. Trouwens, ik ben ondertussen al van mening dat het voor het klimaat én de peakoil te laat is. We zullen nadien wel drastisch van mentaliteit veranderen. Kopenhagen heeft dat weer pijnlijk duidelijk gemaakt.
Ik ben gelukkig nog tevreden dat er toch nog een minderheid bestaat die “de knop in de kop” op de juiste stand heeft staan.
Aan allen trouwens een ecologisch 2010 toegewenst.
LikeLike
Onze maatschappij, gebaseerd op het realiseren van winst (o.a. beurs), zal actie ondernemen als de ramp reeds is geschied of als er winst kan gemaakt worden.
Dat één ieder op zijn niveau een inspanning kan leveren, absoluut mee akkoord. Het zijn echter de democratisch verkozen leiders van ons apenland die het voorbeeld moeten geven.
Bvb video conferenties ipv ontelbare rendementloze vluchten.
@Groenhuis
Dat zuidpool station; voetafdruk 0? Die honderduizenden liters brandstof verstookt om al dat materiaal en personeel ter plaatse te krijgen?
Het is niet omdat bepaalde projecten voor de groenen groen zijn, dat dit ook effectief zo wordt ervaren door de anderen. Met alle gevolgen van dien natuurlijk.
@LIM
Wat er ook van moge zijn. De media speelt een belangrijke rol. Je opinie is een goede poging, maar of er iets van gepubliceerd gaat worden? Laat staan hoeveel mensen je met je tekst tot nadenken gaat stemmen…
Máár; je bent goed bezig. Doe zo verder.
LikeLike
@gezwets: publiceren op facebook dan maar. dat lezen heden ten dage meer mensen dan de krant.
LikeLike
De woning die er nu staat kan zeker hier nagebouwd worden of dienen als voorbeeld voor een hedendaagse woning. Dan zou het energiepeil nog verder dalen. Dat dit gebouw naar ginder krijgen niet zonder uitstoot kan, laat ik even terzijde.
Maar als men erin slaagt om een gebouw neer te zetten om te kunnen overleven in de meest barre omstandigheden, dan zullen de eisen wel hoog genoeg zijn voor onze regio.
LikeLike
Er is ook nog een verschil tussen een onderzoekscentrum en een woning. Bovendien zijn de reguleringen rond de bouw van huizen behoorlijk ingewikkeld en soms verouderd, maar dat is al veel verbeterd.
Verwarming is een belangrijk aspect, maar om een groen huis te bouwen zal je aandacht moeten besteden aan talloze aspecten.
LikeLike
Toch mooi dat ook Kardinaal Daneels royaal aandacht gaf aan het ecologische thema tijdens zijn Kerstpreek. Een stevige oproep naar het streven van echt geluk en eenvoudige echte waarden, die niet in geld uit te drukken zijn, in tegenstelling tot de oproep van de politici : De economie moet groeien om de huidige sociale zekerheid in stand te houden.
LikeLike
@Groenhuis
“Het constant zoeken naar oplossingen en nieuwe uitdagingen wordt niet gesmaakt door familie en vrienden. Ik durf er zelfs aan tafel niet teveel over vertellen, want je krijgt ALTIJD een sneer of hoongelach”
Heb ik met kerstmis ook kunnen vaststellen. Mijn schoonbroer kwam op de proppen met een actie op internet met als doel om gegroepeerd de goedkoopste leverancier van gas en elektriciteit te vinden. Volgens zijn berekeningen kan hij daarmee 150 euro per jaar besparen – altijd mooi meegenomen. Bleek dat zijn jaarverbruik voor elektriciteit 2500 euro bedraagt en voor gas ook 2500 euro. M.a.w. voor een besparing van 3% (150 euro op 5000 euro) is hij bereid van leverancier te veranderen. Het lijkt mij nuttiger om misschien eerst eens te proberen 3% minder te verbruiken!
Ter info: mijn elektriciteitsverbruik bedraagt 333 euro, voor gas betaal ik 1239 euro.
Enfin, om maar aan te geven hoe “scheef” vele mensen redeneren. Mijn schoonbroer is nochtans geen dommerik, hij is burgerlijk ingenieur. Zo zie je maar voor welke enorme uitdaging we staan …
LikeLike
@Luk
Inderdaad. Mensen gebruiken vaak de verkeerde argumenten. Maar ik misbruik deze dan ook om mijn verhaal te starten. Als ik dan zeg dat ik slechts €800 per jaar heb gedaan voor water, aardgas, elektriciteit en biopellets, dan geloven ze me niet, totdat ik facturen naar boven haal. En neen, geen 18°C in de leefruimte, maar 22°C. En dagelijks een douche.
Als ik dat verhaal dan koppel aan het besparen van het milieu, zijn de mensen wel mee, maar ik moet altijd over het geld beginnen.
Maar er zijn er nog die dan niet mee zijn. De meeste reacties die ik dan krijg zijn:
– Een mens leeft maar één keer.
– Na ons de vliegen…
– Ze zullen daar wel iets op vinden…
– Ze hebben nog niet kunnen bewijzen dat het klimaat aan het opwarmen is…
– Kunnen we over iets anders beginnen?…
– Laat ons eerst beginnen met hongersnood…
LikeLike
Steven,
’t is inderdaad een mooie kerstboodschap, maar ik vrees dat het een beetje te cru is voor de mainstream media. Het zou me ten stelligste verbazen dat ze jouw boodschap zullen overnemen. Zeker in de kersttijd zijn boodschappen met een zweem van negativiteit “not done”
En in jouw betoog zeg je (terrecht) dat we verkeerd bezig zijn en dat we ons ongebreideld consumeren moeten verlaten. Net in een tijd waar iedereen bezig is met consumeren op volle toeren (of zelfs over zijn toeren).
Dus misschien best je boodschap op een andere manier verkondigen (andere media, anders verpakken, …..)
Ik zou het wat minder radicaal formuleren, dan krijg je meer mensen mee. Jij bent zelf extreem goed bezig, en net daardoor sta je een beetje buiten de maatschappij. Als je de mensen kunt laten kijken naar een punt halverwege tussen jouw realisaties en de “mainstream”. Dan kijken ze toch al in de goede richting. En eens ze onderweg zijn moet je ze dan blijven stimuleren om verder te gaan in die richting.
Maar als je ze nu zegt dat ze moeten streven naar jouw extreme situatie, dan zullen er veel afhaken. Ik weet dat ik het thuis niet moet proberen te verkopen. Maar toch zijn we goed bezig in vergelijking met onze buren.
Ik probeer vooral inspanningen te doen op vlak van mobiliteit (fiets, openbaar vervoer, …) en voeding (regelmatig vegetarisch, uit eigen moestuin en zo). En ik hoop op die manier (zelf het goede voorbeeld geven) de kinderen de juiste refexen mee te geven.
LikeLike