Naar aanleiding van mijn bezoek aan hun klas schreven leerlingen van het zesde jaar ASO – wetenschappen een klein opstel over hoe ze hun leven zien in 2040. Het doornemen van de toekomstdromen van deze 17 en 18 jarigen liet me niet onberoerd.
De jobs die ze in hun ideale toekomst uitoefenen gaan van gynaecologe tot chirurg, onderzoeksrechter, tandarts, kinesist, architect of orthodontist. Ze dromen van een mooi huis met tuin, een lieve partner, gemiddeld twee kinderen en liefst ook een hond. De meesten willen graag veel reizen (skieën). Ze hebben mooie hobby’s en vrienden om mee te gaan eten en shoppen. Wel geteld één van de vijftien jongeren houdt rekening met mogelijke klimaatproblemen, zij het nog steeds ver van ons bed. “Zowel in het Oosten van Azië en Noord-Afrika is er hevige oorlog losgebroken, en de hongercrisis in het Midden-Oosten omwille van de verwoestende klimaatopwarming draagt zonder twijfel bij tot algemene beklemdheid, die als een deken over onze huidige samenleving valt. Ik merk zelf ook dat mijn bezorgdheid als vader de laatste jaren sterk is toegenomen.” Maar daarna schrijft deze jongeman: “gelukkig zijn de vastgoedprijzen gedaald en geraak je tegenwoordig overal aan de bak; zo moet ik dus niet al te veel inzitten met de toekomst van mijn kinderen.”
Dit zijn verstandige Vlaamse jongeren, gezien hun studierichting en toekomstbeelden wellicht uit de gegoede middenklasse. Zij gaan ervan uit dat ze gespaard zullen blijven van grote miserie en (materieel) een goed leven zullen hebben. Minstens evengoed als dat van hun ouders. Het lijkt wel een parrallelle wereld voor mensen als ik die zich steeds meer zorgen maken over biodiversiteit, klimaat en ongelijkheid. De rapporten van het IPCC, de berichten over geopolitieke conflicten of extreem weer krijgen nauwelijks een plaats in hun toekomstbeeld.
In de eerste plaats maakt me dat verdrietig. Want dan ben ik degene die gaat zeggen dat hun kansen op een probleemloos leven steeds kleiner worden. Dat in 2040 ongebreideld consumeren en reizen niet meer zal kunnen – laat staan skieën. Dat ook wij de gevolgen zullen voelen van extreem weer, klimaatmigratie en de vervuiling van bodems, oceanen en lucht. De kans is groot dat in 2040 de wereld gemiddeld al 2 graden warmer is. En dat zal geen pretje zijn.
Daarnaast wordt ik ook boos. Hoe kan het dat de samenleving, in het midden van een meervoudige sociale en ecologische crisis kinderen en jongeren een rad voor de ogen blijft draaien? Waarom laten we het toe dat een stortvloed van commerciële boodschappen jonge mensen doet geloven dat consumeren en genieten het hoogste goed is? Is het niet net onze verantwoordelijkheid jongeren veerkrachtig te maken voor een turbulente wereld? Moeten we ze niet leren dat vooral samenwerking belangrijk zal zijn. Dat verbinding met elkaar en met de natuur misschien belangrijker is dan consumptie? Het lijkt me een taak van ouders, scholen, politici, media, opvoeders en iedereen die met jonge mensen in contact komt.
Moeten we niet eerlijk zijn over de wereld waarin ze terecht zullen komen? Niet om ze bang te maken. Niet om ze schuldgevoelens aan te praten. Maar gewoon toegeven dat we een aantal grote fouten gemaakt hebben en samen aan de slag moeten om te redden wat te redden valt. Wie weet welke creativiteit en verbeelding komt er dan naar boven? Wie weet groeit dan het besef dat een goed leven in de toekomst nog mogelijk is, tenminste als we bereid zijn te leren uit onze fouten.
Low Impact Man 
Dag,
Zuid-Frankrijk en de oostelijke Pyreneën hebben momenteel, in de maand april (2023) dus, reeds een extreem droogteprobleem en de zomer moet nog beginnen. In Spanje komt in sommige streken nu al geen water meer uit de kraan. De Spanjaarden, Italianen en Portugezen worden wellicht de eerste Europese klimaatvluchtelingen die zéér binnenkort hun heil zullen gaan zoeken in Midden- en Noord-Europa. Beste politiekers, zijn jullie daar op voorbereid ?
Mvgr Guido Peeters, vanuit de Franse Alpen
LikeLike
Zelf ben ik leerkracht in het middelbaar onderwijs en moet ik toegeven dat het niet altijd makkelijk is om de boodschap van de klimaatopwarming over te brengen aan jongeren. Vorig jaar bijvoorbeeld, zweeg ik erover omdat ik het zelf téveel vond om ermee om te gaan. Dit jaar heb ik een andere manier gevonden om les te geven over het klimaat en nu lukt het me beter om de boodschap te brengen. Het probleem is dat véél cursussen over het klimaatprobleem in het middelbaar, gewoon direct beginnen met het klimaatprobleem. Jongeren worden daar opeens mee overdonderd en ze horen ook dat de oorzaak fossiele brandstoffen zijn en er dus moet gestopt worden met het gebruik van fossiele brandstoffen. Maar veel jongeren beseffen eigenlijk niet goed wat fossiele brandstoffen zijn, en waarom wij er verslaafd aan zijn en waarom we er ook mee moeten stoppen. Eigenlijk kan je het alleen maar goed uitleggen door te starten met hoe de aarde is ontstaan, hoe er opeens bacteriën begonnen zijn met fotosynthese, en ook is het belangrijk om uit te leggen wat fotosynthese is. Planten zijn dus in staat om CO2 uit de lucht te halen en deze om te zetten in glucose, waar dan weer energie van de zon in zit vervat. Eigenlijk is dit een wonder! Dat er wezens zijn die dat kunnen! Energie van de zon opslaan in zichzelf. Dat kunnen wij mensen niet. Wel hebben wij energie nodig, en dus verbranden we steenkool, aardolie en gas (vroeger waren dit planten die dus aan fotosynthese deden en waar dus zonne-energie in zit). Maar eigenlijk is dit tweedehands-energie, en bovendien komt er CO2 bij vrij, dus ’t is véél logischer om direct de energie uit de zon te halen, i.p.v het via omwegen (fossiele brandstoffen) te doen… IK merk dat als ik het verhaal zo vertel, dat het geheel logischer wordt voor jongeren. Opeens zie je gewoon duidelijker dat wij mensen een fout hebben begaan door zo in te zetten op fossiele brandstoffen en dat het leerproces eruit bestaat om gewoon naar duurzame energie over te schakelen. Als je ook begint met het ontstaan van de aarde uit te leggen, zie je hoe de aarde al dikwijls hogere temperaturen heeft gekend, samengaand met hogere CO2-concentraties en telkens ging dit gepaard met massa-extincties. Als het verhaal breder wordt verteld, heb je ineens de vakken geschiedenis, aardrijkskunde, scheikunde, biologie en fysica (de wetten van behoud van energie) samen, en ’t wordt ineens héél logisch en interessant. En zo wordt het ook makkelijker om alles te vertellen.
LikeGeliked door 1 persoon
… te leren uit de fouten van hun (groot)ouders. Daar is best wel wat begeleiding welkom bij…
LikeLike
“Hoe kan het dat de samenleving, in het midden van een meervoudige sociale en ecologische crisis kinderen en jongeren een rad voor de ogen blijft draaien? ” Dat wordt niet enkel met kinderen en jongeren gedaan. Dat is gewoon algemeen. De grootste groep mensen leeft in ontkenning, of minimaliseert om mentaal overeind te blijven. Het is geen blijde boodschap. Niemand wil de party-pooper zijn. Het zal zeker keren of kantelen. Dat zal waarschijnlijk niet zo lang meer duren. Maar voorlopig blijft het verbaasd roepen in de woestijn gelijk een onheilsprofeet.
LikeLike