weinig kopen, veel impact!

We zijn een weekje op vakantie in het rustige Eupen. Al ben ik dagelijks wel even bezig met de voorbereiding van het verzenden van het boek Hoop, een kompas in turbulente tijden. De eerste 250 exemplaren zijn ondertussen besteld. Maar eigenlijk wil ik even aandacht voor een mooi interview in de Standaard. Een gesprek met Marlies Van Wemmel, die ik deze zomer ook mocht ontmoeten bij een boekvoorstelling. Het is mooi dat ze het even over deze ontmoeting heeft, maar vooral het laatste stukje is prachtig. Hoe ze met haar actie honderden, zoniet duizenden mensen inspireert om zelf bewust om te gaan met consumptie. Lees en laat je inspireren.

‘Je zegt dat je verf zoekt en een halve dag later heb je tien potten’

In 2022 heeft Marlies Van Wemmel niets nieuws gekocht. Ze roept op om haar voorbeeld na te volgen. Voelt het wel goed als je jezelf niet af en toe kunt vernieuwen? Peter Vantyghem

Zowat zestien eeuwen geleden gaf Augustinus te kennen dat we, willen we ons vrij voelen, eerst deugdzaam moeten zijn. ­Marlies Van Wemmel (40) heeft in haar huis in Booischot geen werken staan van de Romeinse filosoof, maar sluit zich aan bij zijn idee. ‘Ik vond het onverantwoord dat we een fucked-up globaal systeem in stand houden door elke dag iets nieuws te kopen.’

Begin 2022 kondigde ze aan dat ze een heel jaar niets nieuws zou kopen – op brandstof, voeding en medicatie na. ‘De laatste dag van 2021 ging ik na wat ik écht nodig zou hebben. Oplaadbare batterijen! Omdat ik het gewoon ben om koopimpulsen eerst te onderdrukken, stuurde ik een bericht: ‘Wie heeft toevallig een oplader die hij kan missen?’ Mijn moeder had er drie! Zo eenvoudig was dat dus. En dat is een eerste les die ik vandaag trek: mensen hebben zoveel.’

‘Ik heb het gevoel dat het leven in een commerciële omgeving een vorm van verdoving is’

Twaalf maanden later is ze veel lessen rijker. Dat nagenoeg alles te vinden is, bijvoorbeeld. ‘Ik vroeg aan mijn zoon wat hij wilde, en hij koos voor een trui van Vans. Wel, die vond ik binnen de twee minuten. Ik heb gerenoveerd en geschilderd met tweedehandsmateriaal. Je zegt dat je witte verf zoekt en een halve dag later heb je tien potten. Oké, het zal moeilijk zijn om ­nieuwe ramen met dubbelglas te vinden. Maar verder? Gewoon door te praten over iets wat je zoekt, vind je het vaak al. Ik ben ­ervan overtuigd dat we twintig jaar verder kunnen zonder dat we veel nieuwe dingen moeten maken.’

Medelijden

Haar initiatief spoort met wie ze is. Ze houdt van kunstzinnige projecten met een sociale dimensie. Ooit zong ze in de gitaarband Starfucker, ‘omdat ik als meisje even hard wilde roepen als een jongen’. Ze lanceerde mee de Supermadammen, die kleinschalig creatief ondernemen. Met Wol & Koffie riep ze op om zeshoekjes te haken, die ze op het festival Gitannekesfoor tot een grote deken verbond om er een boom mee te bedekken.

De rode draad? Een positieve boodschap verspreiden en mensen samenbrengen. ‘Of ik nu een liedje schrijf, een kunstwerk maak, sociale media gebruik: ik wil iets teweegbrengen en hou ervan dat mensen reageren, zelfs negatief. In het begin van dit jaar hadden sommigen medelijden met mijn kinderen. Het leek alsof ik hun iets aandeed! Dat raakt me ergens, maar kijk, waarom zou ik mijn kinderen willen leren dat je gelukkiger wordt door nieuwe spullen te kopen?’

Ze was al langer klant bij kringwinkels, rommelmarkten en op tweedehandssites, en had op de school van haar kinderen met enkele mama’s een weggeefkast geïnstalleerd, waar iedereen spullen kon achterlaten. ‘Toen daar zoveel respons op kwam, realiseerde ik me pas hoeveel spullen we hebben. Het mechanisme is simpel: reclamespots praten ons een probleem aan en verkopen de oplossing. We koesteren een globalistisch, ondoorzichtig systeem dat kinderen, de natuur en culturen uitbuit. Terwijl je bijna altijd een keuze hebt: je kunt naar de winkel gaan voor wat je nodig hebt, maar het ook zelf maken, ruilen, ­lenen, repareren of tweedehands vinden.’

Maar heeft het geen positief effect om nieuwe dingen te kopen, zoals uit tientallen onderzoeken blijkt? Je voelt je deel van een groep omdat je goede feedback krijgt op de juiste aankoop. Of je beloont jezelf. Je voelt je opgewonden wanneer die nieuwe Apple-gadget glanzend uit zijn verpakking glijdt. Kopen duwt de donkere ­gedachten terug en biedt een gevoel van veiligheid, wat een basisnood is. Je koopt, dus je bent.

Niet akkoord, zegt Van Wemmel: ‘Kopen maakt inderdaad dopamine vrij, maar ik ben afgekickt en beloon mezelf na het ­harde werk met gezond eten van de bioboer. Ik vind uniekere spullen in de kringloop of via Vinted dan in de gewone winkel, hoor. En Apple, ach: ik heb dit jaar een tweedehands Macbook gekocht, model 2020: die is prima. Ik mis die kick van de smetteloze verpakking niet.’

Ze heeft in het afgelopen jaar één nieuw object gekocht: een (gerecycleerd) metalen bladwijzertje van twee euro. Het doet haar denken. ‘Ik heb Steven Vromman, de low impact man, ontmoet en wilde graag zijn boek. Vanwege mijn challenge kon ik het niet kopen. Om zijn creativiteit te steunen, wilde ik hem geld geven zonder het boek mee te nemen. (lacht) Hij heeft het me ­gegeven. Maar hoe kan ik ooit zelf een boek uitgeven?’

Tegenbeweging

Al driehonderd mensen hebben zich ingeschreven voor haar actie #IedereenNiksnieuwjaar, een voornemen om een jaar lang niets nieuws te kopen. ‘300 keer 100 aankopen, dat zijn er toch al 30.000 minder.’ In ruil belooft ze een ­heldere geest en mentale ruimte. ‘Ik heb het gevoel dat het leven in een commerciële omgeving een vorm van verdoving is. Volgens mij is de tegenbeweging al bezig, als zelfs grote ketens meer spullen repareren of tweedehands verkopen. Als ik mensen kan doen nadenken over hun koopgedrag, is het gelukt.’