Alles verandert

Graag maak ik hier wat reclame voor een prachtig kinderboek dat is geschreven door Laïla Koubaa, met illustraties van Inge Bogaerts. Het is een prenteboek waarin Doenja een wonderlijke reis maakt. Samen met een aantal dieren en een roze kauwgom aan haar schoen ontdekt ze de wereld en wat mensen ervan hebben gemaakt.

Een paar weken terug mocht ik op de boekvoorstelling een woordje richten aan de auteurs. Ik deel het hier gaarne.

Dag Layla en Inge,

Ik ben dagelijks bezig met onze planeet, wat er allemaal misloopt en hoe alles zou kunnen veranderen.

Ik breng dit verhaal bij volwassenen, senioren, mannen en vrouwen, studenten en scholieren. Maar het moeilijkste lijkt me: hoe vertellen we dit aan onze kinderen? Hoe kunnen we aan kleuters en kinderen van het eerste of tweede leerjaar uitleggen op welke aarde ze terecht komen. Een planeet die op de rand van het instorten staat, die we gevuld hebben met chemisch afval, waar we bossen hebben omver gehakt en diepe gaten in de grond gemaakt om grondstoffen te delven. Waar we de ecosystemen van veel levende wezens kapot maken en een stabiel klimaat aan het transformeren zijn naar een systeem met extreem weer en onzekerheid.  Daar bovenop veroorzaken we heel veel leed bij mensen, vaak op andere plaatsen van de planeet. Mensen die ook het slachtoffer zijn van een ongekende groei en zogenaamde vooruitgang.

Ik heb me al dikwijls afgevraagd hoe kunnen we dit aan onze kinderen vertellen op een manier dat ze niet bang worden. Op een manier dat ze niet moedeloos worden. Op een manier dat ze toch hoop kunnen houden. Daarom ben ik zo blij met dit boek.

Omdat het toont wat er aan het gebeuren is door de ogen van het kind. Een kind dat zij aan zij met de gekko, met het varken en de flamingo ontdekt wat er aan het gebeuren is. Zonder grote woorden of ingewikkelde theorieën tonen de prachtige tekeningen en eenvoudige maar subtiele zinnen hoe we onze oceanen vervuilen met plastic. Hoe de fabrieken en auto’s de atmosfeer vervuilen de stilte verdrijven en de mens reduceren tot consumenten.

Dat Doenja spreekt met de dieren is niet vreemd. Deze dialoog laat de gevoelens spreken over de bossen die worden gekapt, de vissen die door netten worden omgeven en de eenzame ijsbeer die hoopt op een grote ijsschots. De grote bergen textiel die zijn achtergelaten in de woestijn als symbool van het respectloos verspillen van natuur en leven. Het samen voelen, menselijk en niet-menselijk leven dat allebei even belangrijk is, is de sleutel om alles te doen veranderen.

Na deze confronterende tocht stelt Doenja een simpele vraag aan het varkentje. ‘Ik weet niet of u het weet, maar ik zie daar een aardig boerderijtje.’ Het klinkt misschien als een simpele oplossing voor de complexe problemen waar we mee te maken hebben. Maar het boerderijtje is een metafoor voor hoe we op een coöperatieve manier door samenwerking de bodem gezond kunnen houden, hoe we de waterkwaliteit en biodiversiteit kunnen verbeteren. Hoe we zinvolle en aangename jobs creëren en lekker en voedzaam voedsel maken.

Het boek eindigt met een oproep naar de ouders om mee te doen een oproep naar Iedereen om te zorgen voor planeet, de enige die we hebben. Zorgen voor het leven, zorgen voor de wereld, wat de betekenis is van het Arabische woord Doenja.

De grootste belemmering voor verandering is wellicht het gebrek aan verbeelding van hoe het zou kunnen zijn.

Dit prachtige boek lijkt misschien futiel ten opzichte van de gigantische uitdagingen waarvoor we staan, maar het is een essentiële schakel, die ermee voor zorgt dat het kantelpunt waarin we zitten in de goede richting kan kantelen. Een rechtvaardige ecologische wereld waar coöperatie belangrijk is dan competitie, waar delen belangrijker is dan hebben, waarin bloei belangrijker is dan groei, de lange termijn belangrijker dan de korte termijn.