Ik blijf deze blog gebruiken om luidop te denken, ideeën te lanceren en af te toetsen. Om het boekje- dat-nog-geen-titel-heeft toegankelijk te maken denk ik er aan wat grafieken en illustraties toe te voegen. Met onder ander powerpoint en Canva ben ik daaraan het knutselen. Zo dacht ik bijvoorbeeld aan een infographic over de risico’s.
Het tegelijk voorkomen van een of meer van die schokken vergroot de kans dat we als samenleving in de gele of oranje zone terecht komen. Voortborduurderd op het schema van de 4 fase’s (van vorige blog) zou het als volgt kunnen lopen (vanuit ons perspectief, de welvarende lage landen aan de Noordzee).
Het idee is dat we hier in het Westen tot ongeveer 2010 in de Groene zone zaten. Geen grote problemen, alles functioneert zoals we zouden kunnen verwachten. Nu zitten we echter volop in de Gele zone. De ene crisis volgt de andere op, er zijn problemen rond energie en droogte. Te weinig machinisten om treinen te laten rijden, grondstoftekorten en logistieke problemen. Covid blijft als een schaduw over de samenleving hangen. De lagere middenklasse krijgt het moeilijker hoewel een groot deel van de mensen blijft consumeren, vliegen en klagen als vanouds. Bij elke schok worden de systeemfouten duidelijker.
Vanaf hier zijn er twee opties. We kunnen ervoor kiezen om de dominante systemen grondig om te hervormen. Dat vraagt grote inspanningen, veel tijd en politieke moed. Want de ‘powers that be‘ willen de huidige toestand zo lang mogelijk rekken. Dus lijkt het erop dat er vooral aan symptoombestrijding wordt gedaan, de tweede optie dus. Er komen wat tips om water te besparen, de overheid verlaagt de BTW voor benzine maar de systeemolifant in de kamer blijft onbesproken. Daarmee sukkelen we onvermijdelijk in de Oranje zone.
De datum van 2025 is natuurlijk arbitrair. De huidige zomer lijkt op vlak van klimaat én geopolitiek al eerder oranje dan geel. Maar dus, de situatie verergert. De (economische) schade van het extreem weer neemt toe. De koopkracht van de meeste mensen gaat achteruit en de overheden hebben steeds meer moeite hun taken te vervullen. Een ideale voedingsbodem voor extreme partijen om verder te polariseren. De kans is groot dat steeds meer mensen op de vlucht voor watertekort of geweld in onze richting komen. Terwijl de armoede hier ook toeneemt. Misschien groeit alsnog het inzicht dat de hele boel moet omgegooid worden, en kiezen we voor de totale systeemverandering. Alleen zal de inspanning veel groter zijn omdat het startpunt (de oranje zone) zorgt dat er minder middelen en draagkracht is.
Het risico bestaat dat zelfs in de Oranje zone de verleiding groot is om enkel de symptomen te bestrijden. Dan gaan we richting de Rode zone en krijgt de club van Rome alsnog gelijk. Tegen 2050 zijn we vlot de 2 graden grens gepaseerd, en leeft iedereen noodgedwongen ‘low impact’. Dit is geen defaitistisch verhaal richting ondergang, maar toont vooral dat er steeds een keuzemogelijkheid is. Theoretisch kan het nog goed komen, al vraagt dit wel een inspanning waarbij het grootste deel van de mensheid betrokken moet worden.
(helder? begrijpelijk? realisitisch?)
Low Impact Man 
ik heb het niet in detail gelezen, maar er bestaan toch al veel ‘heldere’ concepten die wetenschappelijk getoetst zijn, dus bovenstaande lijkt mij iets teveel vanuit de ‘onderbuik’ geschreven. Bovendien bevinden die crisisssen zich niet op dezelfde ‘hoogte’ als je het systemisch bekijkt. Daarom een suggestie: denken in systemen van Donella Meadows of een ander boek over theory of change. Methodogisch zou je dat wellicht van dienst kunnen zijn.
LikeLike
Niet iedereen gaat ´low impact´ leven in de rode zone. De armen ja, noodgedwongen. De rijken meestal niet, tenzij ze ´groene ridders´ zijn.
LikeLike
ik vrees dat je gelijk hebt
LikeLike
Akkoord met een totale systeems verandering. Hoe ziet die er dan uit?
LikeLike
dat is nog een heel ander verhaal, in fictie vorm heb ik uitgewerkt in mijn roman Amor Mundi. en er zijn natuurlijk wel heel wat aanzetten hiervoor zoals Donut economie, coöoperaties, sufficiëntie, agro-ecologisch voedselsysteem, meer lokaal energiesysteem, circulair met materialen omgaan..
LikeLike
Interessant om de opbouw te lezen. Ziet er heel volledig uit, maar ik mis wel een belangrijke groep/verantwoordelijken die je nog niet vernoemd …
en dat is de industrie en de verzetting van de huidige globalisering, dat aan zijn limiet zit. Heel veel bedrijven, die wel iets kunnen betekenen, blijven maar lekker verder doen, … net terwijl zij de kracht en de middelen hebben om WEL iets te doen. Kijk naar de 5 BIG OIL companies: kijk naar het project van TotalEnergies in Oeganda, terwijl ze claimen volop te investeren in renewable energies. Dat winstbejag van nieuwe oilie in Oeganda – met alle gevolgen van dien – moet gewoon stoppen. Maar goed, dan kom je ook in het vaarwater van de vele corrupte regeringen van landen, die ook niet vies zijn van veel geld ten nadele van hun lokale noden, bevolking en natuurbehoud. Er tal van voorbeelden: kijk naar de voedingsindustrie, die zo een gigantische voetafdruk hebben. Wanneer gaan die daarmee stoppen? Blijven die massaal onze natuur rooien, ten behoeve van hun winstverslaving?
Verder miste ik bij de “falende overheid”, ook nog de zorg voor het milieu. Er zal tal van voorbeelden waar bomen illegaal gerooid worden, ook door de gemeentes zelf, … Kijk naar de vele boorputten naar ondergronds water, die ze maar niet in beeld kunnen brengen, terwijl die de hele grond meer en meer zonder water zet, met alle gevolgen van dien. Er zullen zeker veel goeie initiativen zijn, maar ook hier spelen bij vele steden en gemeentes soms andere belangen dan de zorg voor milieu, natuur en mens.
ik ben al dagen aan het denken op een goeie titel. Hier een poging : (Draaiboek van) Dokter Klimaat, Spoedpraktijk voor het klimaat, De groene klimaatbijbel (want in de Bijbel staat veel over hoe we het beste met de aarde en onze medemens om kunnen gaan), Het is nooit te laat voor het klimaat, Urgentie voor het nieuwe leven in een ander klimaat, Ons nieuwe klimaat: Maandag wijn – Dinsdag woestijn (als we vanaf maandag allemaal wijnboer kunnen worden, wegens warmere temperaturen, passen we maar beter op want morgen – dinsdag – hebben we woestijnvorming), … Uw taak voor het klimaat, …
LikeLike
dag Valerie,
Bedankt voor je uitgebreide reactie, en dat je al dagen meedenkt aan een goede titel is heel fijn!
Wat de verantwoordelijke betreft, daar heb je uiteraard gelijk in. Maar in dit boekje wil ik niet nog eens een analyse maken van wat fout gaat en wie verantwoordelijk is, maar vooral hoe we toch solidair kunnen blijven in woeilige tijden. Misschien vat ‘samenredzaamheid in woeilige tijden’ voorlopig best het idee samen…
LikeLike
Helder en realistisch! Door de lage waterstand kunnen de binnenschepen minder vervoeren (kolen, goederen, …) en ontstaan nieuwe supply chain problemen
LikeLike
Dag Steven, toevallig “waarom ons klimaat niet naar de knoppen gaat” al gelezen of podcast gewijs al gehoord?
LikeLike
Dag Wim, ik heb het gelezen, er staan zeker interessante dingen in. Waar ik problemen mee heb is het blinde geloof in technologie en in kapitalisme. Terwijl die twee concepten mee de drijvende krachten zijn achter de ecologische crisis waar we in zitten…
LikeLike
We w!llen niet veranderen. Maar krampachtig houden wat we hebben. Tot (voorbij) de laatste snik. En beslissende machten -die wat groter zijn- kunnen hun neus nog boven water houden als de sloebers al moeten zwemmen of verdrinken.
Wie ligt nog wakker van die 40 Vesderdoden? Niet de airo-elite. Die maken plannen om zandzakjes en reddingsvesten te verkopen….
LikeLike
Dag Steven
Ik ben op zoek naar manieren om in mijn eigen gemeente te werken aan ‘samenredzaamheid’. Ken jij boekentips / sites/ initiatieven met concrete voorbeelden van netwerken waarin mensen lokaal goederen en diensten ruilen, elkaar ondersteunen?
Dank alvast!
LikeLike
Dag Emeliek, als het gaat over delen van goederen en diensten zal je wellicht hier het meeste info vinden: https://www.detransformisten.be/rubriek/delen (maar wellicht ken je dit al). Er is ook nog dit initiatief: https://www.vamilie.nl/ vooral in Nederland. Op internationaal vlak is hier veel info te vinden: https://www.shareable.net/
LikeLike
Bedankt, Steven!
LikeLike
Dag Steven!
Dag iedereen!
Wie kan me een lijstje van initiatieven/ boekentips/ sites/ apps … bezorgen waarbij mensen zich heel concreet en lokaal organiseren om aan ‘samenredzaamheid’ te doen? Ik zou dat in mijn gemeente willen helpen verwezenlijken. Een netwerk waarin mensen goederen en diensten kunnen ruilen met elkaar, elkaar kunnen bijstaan etc… Dat kan groot (hele gemeente) of per wijk… of… Tips en inspiratie zijn welkom!
Dank alvast!
Emeliek
LikeLike
Dag Steven,
Dat schema lijkt mij een goede kapstok voor het brengen van een verhaal dat tegelijkertijd realistisch en hoopgevend is. Bij de risico’s zie ik ook nog opduiken: – vergrijzing (een alsmaar kleiner deel van de bevolking moet een alsmaar groter deel van de bevolking verzorgen) – stijgende ongelijkheid in inkomen en weerbaarheid (bij elke schok zien we dat de zwaarste klappen vallen bij degene die vandaag al het minst bedeeld zijn); dit is niet alleen het gevolg van economische krimp, ook bij lichte groei zien we dit fenomeen) – grondstoffentekorten: de lijst van grondstoffen waarvan de bevoorrading niet verzekerd is en waarvan we afhankelijk zijn voor onze huisvesting, energiebevoorrading, voeding, mobiliteit wordt alsmaar langer – een nucleaire catastrofe (de kerncentrale van Doel staat op 100 m van gebied dat door de overheid is ingekleurd als overstromingsgebied; ik acht het dus niet uitgesloten dat door een extreem weersfenomeen de kerncentrale van Doel serieus in de problemen komt en zich hier een tweede Fukushima voltrekt; in dat geval is het “game over” voor Vlaanderen/België dat een gebied met een straal van 30 km rond Doel voor tientallen jaren als een no go-zone moet beschouwen)
Persoonlijk denk ik dat 2030 een beter jaar is dan 2025 om de grens te trekken tussen geel en oranje.
Ik vraag mij af of 2070 ook al niet in het vizier moet komen om twee redenen: 1) Meer en meer zie ik mensen praten over het “nieuwe normaal” of “het is te laat om nog iets te doen tegen klimaatverandering”. Dat geeft de indruk dat het een binaire verandering is: van een wereld zoals we die vroeger kenden naar een wereld die is opgewarmd. Dat is een fout beeld: afhankelijk van hoe erg we de zaken laten ontsporen gaan we naar 2, 3, 4 of 5 graden opwarming met even zoveel nieuwe werelden en nieuwe normalen; zelfs in 2050 zal de wereld nog niet in een nieuwe stabiele toestand zijn; een perspectief op 2070 kan dit duidelijk maken 2) De pubers die jouw boek zullen lezen, zullen in 2070 nog altijd leven en kleinkinderen hebben
grtjs, John
LikeLike