jaaroverzicht 2026 (!)

Voor wie het wat gehad heeft met de deprimerende jaaroverzichten de voorbije dagen; het kan nog altijd erger. Een fragmentje uit Amor Mundi. De personages; Bart de vader van Britt. Odette de mama van Bart. Apple, een pas aangekomen voetballer uit Nigeria en een vriend van Britt. Mona, een gemeenschappelijke vriendin van Britt en Apple. Na het lezen van dit stukje kunnen we misschien dankbaar zijn dat het pas 2022 is geworden…

Bart, Odette en Britt zitten naast elkaar in de zetel. Apple is na het eten – een eenvoudige kaasfondue – even de stad in gegaan. ‘Ik kom terug met verrassing’, zo zegt hij met een klein glimlachje voor hij de deur dichtdoet. Het huis is helemaal donker, behalve het schijnsel van de televisie. Bart en Odette hebben een muts op het hoofd. Britt weigert alsnog een hoofddeksel, maar haar benen zitten wel mee onder het dekentje. Ze hebben ondertussen geleerd om alle toestellen en lichten die niet in gebruik zijn uit te schakelen. Aangezien de meeste stadsbewoners zich goed aan de richtlijnen houden, is het aantal stroompannes aan het verminderen. Wel zijn er nog steeds mensen die hun eigen generator illegaal gebruiken, in de garage of in de kelder, met als gevolg dat er al meerdere mensen zijn omgekomen door
koolmonoxidevergiftiging. De buurtwachten zijn regelmatig op de baan en betrappen af en toe nog generatorgebruikers.

‘Zijn er chips?’ vraagt Britt tegen beter weten in. ‘Een jaaroverzicht zonder chips is toch niet echt denkbaar.’ Bart antwoordt: ‘Britt, er zijn nogal wat dingen gebeurd die niet denkbaar zijn de voorbije maanden. De laatste keer dat ik chips kon kopen was ergens in maart vorig jaar.’ Odette staat op en schuifelt naar het kamertje dat ze sinds de zomer bewoont. Tussen de boekenkasten van Bart staat een eenvoudig bed. Een paar legplanken zijn leeggemaakt en bevatten de weinige kleren en spullen van de bejaarde vrouw. Ze komt terug en gooit met een zwaai die je niet van een tachtigjarige zou verwachten, een pak chips in de schoot van Britt. ‘Wauw, oma, fantastisch, een family pack met bolognaisesmaak! Dit is het mooiste oudjaar van mijn leven!’ gilt ze. ‘Ze zijn nog maar een jaar over datum’, zegt Oma.

Bart kijkt met verbazing naar het tafereel: Odette en Britt die om de beurt in het pak grijpen, genietend, maar met mate. Hoe doet ze het toch elke keer weer, denkt Bart. Sinds zijn moeder bij hem woont, komt ze regelmatig op de proppen met ongewone oplossingen. Ze leerde Bart hoe hij groenten en fruit zonder koelkast kan bewaren in een berg zand, hoe je stekende tandpijn kan bestrijden met Sint-Janskruid, dat je de uiteinden van prei – waar de wortels nog aan zitten – opnieuw kan planten. Dat soort oplossingen, van heel lang geleden lijkt het wel.

Na een fikse bons op de deur komt Apple binnen. Zijn glimlach is nog wat breder dan daarnet. Achter hem, een beetje verlegen, komt een meisje binnen. Het is Mona. ‘Dag Mona,’ roept Britt, ‘wat een fijne verrassing!’ ‘Dag Mona’, zegt Bart niet zonder verbazing. ‘Meneer Den Doncker?’ Mona verwacht duidelijk niet haar geschiedenisleraar hier te zien. ‘Jullie kennen elkaar?’ vraagt Britt. ‘Zit Mona bij jou in de klas?’ Bart knikt. ‘Wel Mona, dit is mijn vader, meneer Den Doncker.’ ‘Goedenavond, meneer.’ Mona geeft Bart een slap handje. ‘Zeg maar Bart hoor, vanavond geen geschiedenislesjes.’ ‘Oké’, zegt Mona. ‘Goedenavond Bart, ik stoor toch niet?’ ‘Hoe meer zielen hoe meer vreugd’, roept Odette enthousiast en ze steekt haar hand uit naar Mona. ‘Ik ben de mama van je meester geschiedenis. Ga zitten meisje, er zijn nog chips.’ Chips, denkt Mona, dat is al een redelijke compensatie voor de aanwezigheid van mijn leerkracht. Ze neemt plaats naast Odette. Apple komt er ook bij zitten. ‘Is goed als Mona hier is? Ze heeft thuis een beetje saai.’ Mona vult aan. ‘Apple wil zeggen dat ik thuis alleen ben bij mijn ouders. En hier zijn er tenminste leeftijdsgenoten.’ ‘En dan willen we straks nog even uit, er zijn een paar kleine feestjes her en der in de stad’, zegt Britt. ‘Maar eerst kijken naar het jaaroverzicht. Dat wil toch niemand missen.’

Met vijf op de driepersoonsbank is het nogal krap. Het dekentje is niet meer nodig. Mona voelt de warmte van het been van Apple die naast haar zit. Ze vermoedt dat hij aan het blozen is, maar is niet zeker. Kan iemand met een zwarte huid wel blozen? Al dagenlang kondigt de nationale zender aan dat er deze keer extra veel goed nieuws in het overzicht zal zitten. Een beetje een vreemde evolutie: op het moment dat zowat alles dat fout kan lopen fout loopt, beginnen de media meer aandacht te hebben voor het positieve. De tol van de pandemie is vreselijk. Er zijn ondertussen duizenden soldaten gesneuveld aan het drielandenpunt van China, India en Pakistan. De nasleep van het nucleaire conflict blijft slachtoffers eisen. Maar, zegt de presentator met een glimlach, beide partijen hebben beloofd geen nucleaire wapens meer in te zetten. De verslaggeving over de voorbije kernoorlog is sober. De regisseur toont een bijna poëtische compilatie van de twaalf paddenstoelen die de achtste augustus 2025 te zien waren, de ene nog groter en stralender dan de andere. Dan volgt een grafiek met enkele cijfers. Anderhalf miljoen doden, zeven verwoeste steden, dertig miljoen daklozen. Wellicht zijn er nog vier tot vijf miljoen kankerdoden te verwachten in het volgende decennium.

Bij het hoofdstuk over het virus is er alweer een positieve noot. De gecoördineerde inspanningen van wetenschappers lijken vruchten af te werpen. De eerste testen met het vaccin zijn veelbelovend en de verspreiding van het virus is dankzij het vliegverbod stilgevallen. Dat er wereldwijd vijfendertig miljoen mensen zijn gestorven, is een kleine statistiek. We moeten blijkbaar vooral onthouden dat wij grotendeels gespaard zijn van deze ramp. Er is nog meer positief nieuws. Het voorbije jaar is er een enorme daling van de obesitascijfers vastgesteld. De presentatrice heeft het, met een knipoog, over een ‘dikke meevaller’. Bart zucht. ‘Wat een eenzijdige journalistiek is dit nu weer. De rampen die op andere plaatsen voorkomen worden als goed nieuws voorgesteld. En wat hier fout loopt, wordt nauwelijks vermeld. Het is zo typisch dat in crisisperiodes mensen gekleurde informatie krijgen. Bij de Russische revolutie, bijvoorbeeld…’ ‘Ho paps,’ onderbreekt Britt hem, ‘geen geschiedenislesjes vanavond had je gezegd.’ Na nog wat beelden van hongersnoden, modderstromen, falende staten en giframpen – consequent met een positieve insteek gebracht – is het tijd voor het sportoverzicht. Er zijn nog zekerheden.

wie het hele boek wil lezen, het is te vinden in heel wat bibliotheken, in Gentse ruilboekenkastjes, te bestellen bij elke boekhandelaar en hier.