In 2014 kon ik toevallig een voedselpakket van het leger op de kop tikken. Goed voor twee dagen overleven, met inbegrip van chloortabletten en een vuilniszakje. Niet dat er meteen oorlogsituaties op komst zijn, maar schaarste van voedsel behoort wel tot de mogelijke scenario’s.
Het is wonderbaarlijk welke hoeveelheden en soorten voedsel vandaag beschikbaar zijn. Elke dag opnieuw zijn alle rekken gevuld met de meest exotische en verfijnde specialiteiten. Dit is het gevolg van een bijzonder complexe industriële en logistieke operatie. Complex en efficiënt wil per definitie zeggen dat een kleine hapering voor grote gevolgen kan zorgen. Zo kampt Delhaize al maanden met bevoorraaddingsproblemen door ‘een nieuw geautomatiseerd distributie centrum‘. Als de stroom uitvalt, valt elk distributiecentrum stil, geautomatiseerd of niet. Als hackers het systeem binnendringen kunnen ze het lamleggen. Als de transport sector in staking gaat of grenzen dicht gaan valt de ‘just in time’ levering in het water. En natuurlijk, ook overstromingen kunnen we voor lege winkels zorgen.
Ik denk niet dat plotse en massale voedseltekorten zullen optreden maar een combinatie van enkele slechte oogsten (hier en op andere plaatsen in de wereld), geopolitieke spanningen en storingen in de logistieke keten (hackers, stakingen,…) maakt een vermindering van de aanvoer en eventueel schaarste toch mogelijk.
De alternatieven versterken
De beste voorbereiding is nu al volop gebruik maken van het groeiend aantal lokale voedselinitiatieven die veel minder afhankelijk zijn van transport en complexe ketens. Denk maar aan de boerenmarkten, voedselteams, zelfplukboerderijen, hoevewinkels, buurderijen, groenteabonnementen en coöperatieve winkels. Zoek eens uit wat er in je eigen buurt is. Als je er nu al klant bent zal je bij schaarste makkelijker daar terecht kunnen. Al deze initiatieven zijn natuurlijk niet in staat de hele bevolking te voeden, maar hoe sterker we deze steunen hoe groter ons back-up systeem.
Doe het zelf
Zelf je groenten kweken is ook een optie, al weet ik dat je daarvoor grond, tijd en kennis nodig hebt. Dit is niet voor iedereen beschikbaar. In geval van nood kan het wel snel gaan. Tijdens WOII werd de toevoer naar Groot-Brittanië door een zeeblokade lamgelegd. In ijltempo organiseerde de regering een campagne om overal ‘Victory Gardens‘ aan te leggen. Iedereen werd opgeroepen om groenten te kweken, er werden cursussen opgezet, zaden uitgedeeld en gronden vrijgemaakt. Bij de ineenstorting van de Sovjet-Unie en de industriële landbouw in ’85 bleek dat de vele moestuinen erin slaagden 90% van het nodige voedsel te voorzien. Indien nodig kan een regio zijn zelfvoorziening snel opkrikken. Het kan dus geen kwaad wat te oefenen met eigen kweek. Wat zaden in huis hebben kan verstandig zijn (ook als ruilmiddel). Zelf kiemgroenten kweken is een makkie en kan het hele jaar door, dus haal gerust wat kiemzaden in huis.
Hamsteren?
De covid crisis heeft aangetoond dat de neiging tot hamsteren nooit ver weg is. Als je natuurlijk pas naar de winkel gaat als de crisis losbarst kan het zijn dat je te laat bent, of alles plots duurder wordt. Elke voorzienige huisvader of moeder zal wel een klein voorraadje voedsel in huis te hebben, voor pakweg een dag of vijf. Het spreekt van zelf dat het best zaken zijn die lang meegaan (rijst, pasta, linzen, bloem, koffie,…). Groenten kan je in bokalen of blikken aankopen. Hanteer daarbij het first in, first out principe. Het oudste voedsel eerst opeten dus. Nog wat handige dingen zijn bouillonblokjes, olie en chocolade. Om in lastige tijden toch een kinderfeestje te kunnen opzetten is plofmaïs makkelijk. Mocht er een langdurige schaarste komen van groenten en fruit zijn multivitaminen en geconcentreerde fruitsappen handig.
Voedselverpilling
Bij momenten van schaarste zullen we misschien ook onze normen wat moeten bijstellen. Voedsel dat over tijd is of waar een plekje aanzit gaan we wellicht niet meer weggooien. Beter oud brood dan geen brood. Wie er op staat altijd ‘echte’ cola te drinken (er zijn nogal wat kinderen dit als een mensenrecht beschouwen) zal tevreden moeten zijn met water, hopelijk aangelengd met wat vruchtensap. Voor vegetariërs komt er misschien ook een moment dat het blikje corned beaf open gaat. We zullen dus wat flexibel moeten omgaan met onze gewoontes en principes.
In mijn buurt zijn er verschillende initiatieven waar we voedseloverschotten kunnen ophalen, togoodtogo, letssavefood, foodsavers en voedselbanken. Het zou wel eens kunnen dat de instroom van voedsel bij deze organisatie kleiner wordt en de vraag vele malen groter. Het lijkt me dan ook een goed idee in crisissituaties voorrang te geven aan wie de grootste nood heeft.
Ranstoenering
Als alle back-up systemen falen is er nog altijd rantsoenering. Dit kunnen we ons wellicht niet goed voorstellen, maar als er niet genoeg is, dan is eerlijk verdelen toch het meest logische niet? Wellicht zal dit nu via een of andere fancy app moeten (tenzij internet uitvalt). Laat ons hopen dat er nog genoeg overheid overblijft om dit in goede banen te leiden.
(Morgen gaat het hier over communicatie en informatie)
Low Impact Man 