III.IX. hier zijn de Consumentisten

(Lees hier de start van het verhaal. Klik hier voor het personenregister)

Ik pas nu dagelijks toe waar mijn mama altijd de nadruk op legt; kies voor de helikopterview. Wat we zien is niet altijd wat we willen zien. Parvanah zelf kiest meer en meer voor het navelstandpunt. Vanuit een andere hoek groeit een nieuwe beweging. De neuzen staan nog lang niet in dezelfde richting.

Maandag 20 Januari 2042 – 390.63 ppm

Het is behoorlijk fris in onze vliegende woonkamer. De binnenkant doet eerder denken aan een houten chalet in de bergen. Recuperatiehout op de vloer, de muren en het plafond. Robbe heeft het interieur bij elkaar getimmerd. Wie door het grote raam kijkt dat uitgeeft op ons zonneterrasje, zou zich warempel in de Alpen kunnen wanen. We vliegen op bijna tweeduizend meter hoogte ten westen van het Rwenzori-gebergte. Zelfs de hoogste toppen boven de vijfduizend meter zijn al vele jaren sneeuwvrij. Honderd jaar geleden waren hier nog veertig gletsjers. Vandaag is er enkel een laatste stukje ijsveld op de flank van Mount Stanley te zien. Hoewel onze tocht tot hiertoe goed verloopt is de sfeer aan boord niet uitbundig. We volgen nauwkeurig het nieuws rond Yellow Stone, want bij een uitbarsting moeten we onze plannen helemaal omgooien. Daarnaast zien we bijna dagelijks vanuit de hemel de ravage die de planeet moest ondergaan. Toen we over Sardinië vlogen zagen we een zwartgeblakerd maanlandschap in plaats van de groene oase die het ooit was. Het beeld van de drijvende lijken van grienden en gestreepte dolfijnen, dobberend op de middellandse zee zie ik soms terug in mijn dromen. Een ontelbare hoeveelheid over een oppervlakte van een paar vierkante kilometer. Gestorven door de verzuring van het steeds warmere water.

De tocht over de Sahel gaf ons dan weer moed. De resultaten van het project dat in 2011 is opgestart onder de naam de Grote Groene Muur zijn verbluffend. Door te tomeloze inzet van tienduizenden lokale landbouwers en vrijwilligers is een bomengordel aangeplant van achtduizend kilometer lang en minstens vijftien kilometer breed. Waar in de startfase de klemtoon lag op het aanleggen van bossen is het project sterk gediversifieerd. Er is ingezet op voedselbossen, aanleggen van waterreservoirs voor vee en agroforestry. In moeilijk bereikbare zones zijn vliegtuigjes en drones ingezet om zadenmengsels van struiken en bomen uit te strooien. Het beheer van de gebieden is in handen van lokale gemeenschappen. De effecten zijn al goed zichtbaar. Vertragen van de verwoestijning en erosie, meer regenval, minder extreme temperaturen en betere levensomstandigheden voor de lokale bevolking.

Lu staat op uitkijk op zoek naar een goede plek om voor anker te gaan. We zijn wat voorzichtig geworden nadat we boven Tsaad beschoten zijn. Het schip is zo ontworpen dat het blijft varen als een van de gasbags lekt. Als er drie of meer geraakt worden komen we in de problemen. Gelukkig vlogen we hoog genoeg om schade te voorkomen. ‘Daar is een open plek die me geschikt lijkt’ roept Lu. Ik check even de positie. ‘Dat moet Loulo zijn, een nederzetting aan de voet van het gebergte, in de vroegere provincie Noord-Kivu.’

We hebben onze Aeromoddeler verankerd aan een rots ten Noorden van Loulo. Een groepje jongeren zal een oogje in het zeil houden bij ons luchtschip. We hebben een afspraak met Khawa die als kind jarenlang in de tinmijnen van Bisie heeft gewerkt. Shiften van 72 uur onder de grond, onder dwang van soldaten met automatische geweren. Het gewonnen erts van de mijn vond via maffiaclans zijn weg naar de wereldmarkt. Uiteindelijk zou het tin dienen als grondstof voor elektronische componenten. Ik luister vol ongeloof naar deze man die nauwelijks tien jaar ouder is dan ikzelf. Zijn verhaal illustreert een kwestie waar Bart me al veel over vertelde. De welvaart van de rijke landen was uiteindelijk vooral gebaseerd op brute uitbuiting van arme drommels zoals deze Khawa. ‘Gelukkig is de markt voor elektronica grotendeels ingestort na 25’. Khawa wijst met een brede glimlacht naar de jungle in de verte. ‘De mijn is gesloten en nu werken we met zijn allen aan het herstel van het woud. Dat is ook zwaar werk, maar alvast prettiger dan in de modder ploeteren.’ ‘Maar hoe worden jullie betaald?’ wil Britt weten. ‘We hebben in de regio Noord-Kivu het reclaim the land principe goedgekeurd. Niemand kan nog iets uit de bodem halen of een boom omhakken voor eigen gewin. We controleren nu zelf onze hulpbronnen. De relatief beperkte uitvoer van wat we oogsten in het woud is voldoende om iedereen bestaansmiddelen te geven. Nu plastics in veel regio’s verboden zijn is ons natuurrubber een gewaardeerd product. ‘Ha,’ zegt Lu ’ik weet waarom.’ Ze haalt een pakje condooms uit haar broekzak. ‘Gemaakt met fairtrade natuurrubber uit duurzaam bosbeheer’. Het hele gezelschap barst in lachen uit. Ik krijg een rode kop.

***

Zoals elke maandagochtend zitten honderden mensen in kleermakerszit onder de stadshal. Het is stil. Voorbijgangers stoppen met praten als ze in de buurt komen. Al stellen ze zich vragen bij het ritueel, ze respecteren deze rouwkring. Parvannah ademt rustig in met haar ogen dicht. Haar gedachten dwalen steeds af naar Man. Het is al een week geleden dat er een bericht binnenkwam van de vier reizigers. Bij elke inademing concentreert ze zich op de vraag die een paar minuten geleden onder de hal weergalmde. ‘Zoek contact met de pijn die je voelt als je kijkt naar wat er met onze planeet gaande is’. Bij momenten lukt het Parvanah om het huilen van de aarde te horen. Ze ziet beelden van vervuilde rivieren, vluchtende kinderen en gekwetste vogels. Meer en meer is gebleken dat het uiten en delen van deze gevoelens helend werkt, mede door dit soort oefeningen. De gong weerklinkt de deelnemers gaan in groepjes van drie zitten om hun gevoelens te beschrijven. Er worden geen vragen gesteld, er is geen discussie, geen zoeken naar oplossingen. Iedereen spreekt, iedereen luistert. Het uiten van verdriet en wanhoop is uiteindelijk een gezonde reactie op de huidige situatie. Het toelaten van de pijn maakt dat er ook ruimte komt voor hoop, dankbaarheid, liefde. Enkele decennia geleden was het nog gebruikelijk om deze emoties te ontkennen en verdringen. Mensen moesten flink zijn, volhouden. Vooral de jongere generatie heeft begrepen dat dit niet werkt. De pijn om de wereld is een toegangspoort tot heling van onszelf en de aarde. Met deze rituelen tonen de deelnemers vooral hun moed om de wereld te durven zien zoals ze is. Na afloop voelen ze zich verbonden en hebben ze kracht om een nieuwe werkweek aan te vatten. 

***

Een nieuwe beweging begint aan kracht te winnen. Het profiel van de deelnemers is eerder gelijklopend, het zijn vooral veertigers en vijftigers van de vroegere middenklasse die de harde kern uitmaken. Ze hebben romantische ideeën over de periode voor de VMM en moeite om zich aan te passen aan de nieuwe levensstijl die sindsdien noodgedwongen is ontstaan. Ze smachten naar de tijd van de solden, de shoppingcentra, de getrouwheidskaarten, reclamefolders en natuurlijk, Black Friday.

De eerste samenkomsten vinden plaats in Wijnegem en Maasmechelen. Enkele tientallen mensen komen samen om te luisteren naar een paar korte speeches. Deze worden afgewisseld met grote blokken commercials uit de jaren tien en twintig. Spontaan applaus stijgt op als op het grote scherm een model van Estée Lauder de pasgewassen lange blonde haren in slow-motion laat wapperen. Oh- en ah-geroep vult het zaaltje als een glimmende Dacia Duster door het beeld raast, in een berglandschap van ongerepte natuur. De samenkomst wordt afgesloten met een tweedehandsbeurs. De oude catalogi van 3Suisses en Ikea zijn erg in trek. Verder zijn er allerlei producten te vinden die vandaag zeldzaam zijn geworden. Zoals de elektrische pepermolen met ledverlichting, of de automatische nageldroger. De bijéénkomsten zijn behoorlijk onschuldig, maar de Consumentisten die vooral in het Noordelijk halfrond sterk groeien zijn vastbesloten het recht op consumeren in te laten schrijven in de nieuwe grondwet van planeet Aarde. Hun eisen zwellen aan als in dezelfde periode de eerste succesverhalen opduiken van kleinschalige thoriumreactoren. Die beloven eindeloze en goedkope energie op basis van een grondstof die in veel grotere mate aanwezig is dan uranium. Deze centrales zijn niet enkel klimaatneutraal, ze produceren nauwelijks gevaarlijk nucleair afval. De Cyborg Foundation spreekt zijn steun uit voor de Consumentisten. De Foundation gelooft dat het inbouwen van nieuwe zintuigen ons het beste kan voorbereiden op een onzekere toekomst. Mutanten met een ingebouwd kompas, een sonarsysteem zoals bij vleermuizen of ogen met een scheidend vermogen acht keer sterker dan een menselijk oog. Dat zijn opties waartoe elke consument toegang moet krijgen. Het idee van een Utopia zonder grenzen, aangedreven door technologie blijft ondanks alles doorleven.