de laatste tussenkomst

Gisterenavond is op de commissie Milieu het klimaatadaptatie besproken. Voor mij de gelegenheid om een laatste keer mijn stokpaardjes van stal te halen. Hieronder de inleiding van de tussenkomst. (ook hier te beluisteren)

Beste collega’s, aangezien het de laatste keer dat ik hier als raadslid in de commissie het woord kan nemen, ga ik iets meer tijd nemen dan mijn gewoonte is. Temeer omdat het hier over een punt gaat dat mij zeer nauw aan het hart ligt. He gaat over een breder verhaal dan de stad Gent, en het gaat over een langere termijn dan een legislatuur.

Eigenlijk is het heel jammer dat we hier vandaag dit plan moeten bespreken, want hiermee geven we toe dat we gefaald hebben om adequaat te reageren op de waarschuwingen rond klimaatverandering die ondertussen al 40 jaar geleden voor het eerst door klimatologen zijn geopperd. Op mijn geboortedag was het aantal deeltjes CO2 per miljoen nog op het veilige niveau van 316 ppm. Het streefdoel of veilige maximum is vastgelegd op 350 ppm. Vandaag zitten we aan 401,7 ppm. Ondanks alle verdragen, alle mooie woorden, alle beloftes blijft het niveau van broeikasgassen mondiaal jaar na jaar stijgen. Erger nog, in plaats van een vertraging van de stijging, is er zelfs een versnellende trend merkbaar.

De meest recente berekeningen gaan er ondertussen vanuit dat we met het huidige beleid op weg zijn naar een gemiddelde opwarming van 4 tot 6 graden tegen het einde van deze eeuw. Meer nog, we naderen steeds sneller de drempel van 2 graden opwarming die mogelijks een aantal versterkende mechanismen in gang zet. Dan komen we regelrecht in de rampenscenario’s terecht. Deze zomer kopte de Standaard dat de aarde al 1,3 graden warmer is dan het pre-industrieel niveau.   De gevolgen hiervan worden steeds zichtbaarder,  en worden ook in het klimaatadaptatieplan uitvoerig beschreven.

En dat is nog niet alles, niet alleen ons klimaatsysteem staat onder zware druk. De berichten over verlies aan biodiversiteit, ontbossing, verwoestijning, verzuren en afsterven van oceanen om er maar enkele te vermelden maken duidelijk dat we steeds meer planetaire grenzen overschrijven. Het wereldeconomisch Forum beschrijft in het Global Risk report de mogelijke bedreigingen voor onze wereldeconomie, naast wat ik hiervoor vermelde gaat het ook om een mogelijke nieuwe financiële crisis, volatiele grondstofprijzen, falende staten, geopolitieke conflicten, voedselschaarste, inkomensongelijkheid en nucleaire risico’s.

Ik weet het, wie dit soort lijstje bovenhaalt wordt meteen naar het hoekje van de doemdenkers verbannen. “We vinden er wel iets op, het valt allemaal nog mee, we mogen de mensen niet bang maken enzovoort.”  En dus doen we vrolijk verder met business as usual. Fluitend in het donker.  Om een beeldspraak te gebruiken, we zitten in een auto die op volle snelheid rijdt in een dikke mist, we hebben zelfs geen idee waar de remmen zitten.  En nog zijn er die roepen: harder, sneller, want tot hiertoe gaat het toch goed!  Best collega’s de vraag is niet of we ergens zullen tegenaan rijden, de vraag is enkel wanneer zal het gebeuren en hoe groot zal de klap zijn.

En dan kom ik even terug om onze rol als raadsleden. Uiteindelijk hebben we van de burgers de verantwoordelijkheid gekregen om in te staan voor het welbevinden van diezelfde burgers.  Dat vraagt een ruime blik, want Gent is geen eiland. Wat elders in de wereld gebeurt heeft ook effecten hier. Daarom ben ik erg blij met de vermelding in het plan dat we ook rekening moeten houden met indirecte effecten van wereldwijde klimaatverandering.

Uiteindelijk zullen we, en wellicht sneller dan we denken, geconfronteerd worden met schokken. Ik heb het niet over het in elkaar storten van de samenleving maar met kleinere en mogelijk grotere defecten aan vitale systemen.  De impact van klimaatverandering kan grote gevolgen hebben en zorgen voor nieuwe ongeziene migratiestromen (de VN vermoeden tot 200 miljoen klimaatvluchtelingen in 2050), voedseltekorten, regionale conflicten, tekorten aan grondstoffen en zoveel meer. Neem nu ons voedselsysteem gebaseerd op fossiele brandstoffen, monoculturen, ongebreideld transport, pesticiden en meststoffen.  Een staking van drie dagen bij het vrachtverkeer is voldoende om te zorgen voor lege supermarkten.

En nogmaals, ik wil niemand bang maken, en het zou inderdaad kunnen dat het allemaal meevalt. Ik hoop oprecht dat ik ongelijk heb. Maar als bestuurders van een stad van 250 000 inwoners lijkt het me logisch dat we deze mogelijkheden op zijn minst onder ogen moeten zien en ons daar zo goed mogelijk op voorbereiden. Dat we ons laten informeren door deskundigen en op basis daarvan een beleid ontwikkelen niet vanuit een lineaire denken, namelijk dat alles zal verder lopen zoals het bezig is. Maar vanuit een besef dat we het onverwachte mogen verwachten. Ik merk dat we in de commissies heel veel tijd besteden aan allerlei kleine akkefietjes en nauwelijks aandacht voor wat er in de wereld rondom ons gebeurt.

Als ik zie welke gigantische inspanningen gedaan worden in kader van mogelijke eventuele terreurdreiging dan begrijp ik een paar dingen toch niet. U weet toch dat er in ons land meer mensen sterven in bad dan door terrorisme. Goed dat we niet in Antwerpen zitten, want ze zouden er meteen beslissen om een militair in elke badkamer te plaatsen.  Ik bedoel maar, de voorspelde impact op de hele samenleving van de verwachte klimaatverandering is vele en vele malen groter dan die van terrorisme.

Mijn oproep , beste collega’s, is te beseffen dat  we niet leven in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk (ik citeer hier Jan Rotmans). Om nog een modewoord te gebruiken (eentje dat de minister president ook graag gebruikt): dysruptie. We staan voor veranderingen die alles wat we nu normaal vinden in vraag zullen stellen.

En daarom hebben we nood aan een klimaatrobuuste, een veerkrachtige stad. En ik hoop dat jullie, ongeacht de partij waartoe jullie behoren, beseffen dat we nu nog kansen hebben om de effecten van de klimaatverandering te milderen en dat we nu nog kansen hebben ons voor te bereiden op de komende schokken. Dit klimaatadaptatieplan is daar alvast een zeer goede aanzet toe, en ik hoop dat het een centraal document worden bij alle beleidsdomeinen voor de volgende jaren.