De voorbije dagen heb ik het vele malen gehoord van heel wat politici: “we moeten terug gaan voor groei, voor duurzame groei, voor economische groei.” Want, zo is de redenering, als er groei is dan kunnen we alle andere uitdagingen oplossen. Het valt met daarbij op dat journalisten niet de moeite te doen om door te vragen over wat er precies bedoeld wordt. Blijkbaar is iedereen akkoord met het uitgangspunt dat groei een goede zaak is. Daarom 8 vragen over groei, waarvan ik hoop dat de journalisten ze ook eens durven stellen.
1. Wat moet er groeien?
Het klassieke antwoord zal zijn; de economie, de consumptie, het aantal jobs, de productie, de winst en andere ‘harde’ indicatoren. Zou het ook eens over andere dingen mogen gaan? Groei van vertrouwen tussen mensen bijvoorbeeld, groei van levenskwaliteit, groei van tevredenheid of geluk?
2. Welke prijs betalen we voor groei?
De prijs voor de groei van de voorbije decennia is duidelijk: een ecologische voetafdruk die de draagkracht van de planeet overstijgt en een werkdruk die de draagkracht van veel mensen overstijgt. Is de groei dan echt zo belangrijk dat we die prijs willen betalen? Riskeren we de leefbaarheid van de planeet op middellange termijn voor korte termijn groei?
3. Zorgt groei echt voor meer herverdeling?
Je zou denken van wel, en in de jaren 50 – 70 was dit ook zo. Maar sinds de jaren tachtig blijkt dat de vruchten van de groei steeds ongelijker worden verdeeld. De groep superrijken krijgt het grootste deel van de winst, de groep aan de onderkant van de samenleving groeit. Een stelling die net nog bevestigd is door een onderzoek.
4. Hoeveel groei is eigenlijk er nodig?
Ik vermoed dat de meeste politici het liefst zo veel mogelijk zullen willen. Maar ooit vertelde Geert Noels me dat tijdens de gouden eeuw in de Nederlanden er een gemiddelde groei was van 0,2 tot 0,4 procent. Zouden we eens niet kunnen nadenken over een economisch model dat niet afhankelijk is van grote groeicijfers. Over beter nog een ‘steady state’ economie?
5. Hoe meten we groei?
Het zou ondertussen toch al duidelijk moeten zijn dat BNP een bijzonder slechte graadmeter is van groei. Want ook milieurampen, epidemieën of files doen ons BNP groeien. Er zijn al enkele alternatieven zoals de Human Development Index, of de Index of Sustainable Economic Welfare. Kunnen we dit niet inschakelen om te meten of we vooruitgaan?
6. Hoe kan groei op een eindige planeet?
Blijven meer consumeren en produceren op een eindige planeet met steeds meer mensen lijkt toch een beetje op een onmogelijke opdracht. Kan iemand is uitleggen hoe dit zou kunnen, rekening houden met een aantal simpele natuurkundige wetten.
7. Wat bedoel je met duurzaam?
Het nadeel van het woord ‘duurzaam’ is dat het in verschillende betekenissen kan gebruikt worden. Zo kan duurzame groei betekenen dat de groei altijd blijft duren. Of dat de groei duurzaam is (in evenwicht met sociale en ecologische grenzen). En dan zou het wel eens een contradictio in terminus is, dat het niet mogelijk is verder te groeien zonder nog meer ecologische en menselijke schade.
8. Weet ja wat exponentiële groei is?
Al wie pleit voor groei wil elk jaar groei, en dan gaat het over exponentiële groei. Een concept dat we wellicht niet voldoende begrijpen en daarom de oorzaak is van veel miserie. Deze slimme meneer legt het heel simpel uit;
–
Low Impact Man 
We hebben taal nodig, andere taal, andere woorden, andere emoties bij woorden… Dan kunnen we het hebben over andere dingen dan groei. Want als we ‘groei’ verwerpen, wat ik overigens wel doe, dan komt er een ‘leegte’ in de plaats. Wat is het alternatief? En is op de plaats staan, niet achteruit gaan? Daarom stel ik voor dat er een werkgroepje ‘taal en woordenschat van de transitie’ komt, die met woorden en sprekende verhalen komt over hoe goed we het gaan hebben als we het groeipad verlaten. Want mensen hebben nu eenmaal de neiging om het bekende pad van ongeluk te verkiezen boven het onbekende pad van geluk…
LikeLike
Er is toch altijd een vertekend beeld van groei. Als men groei ziet als het ontginnen van steeds meer grondstoffen en het opsouperen van natuurlijke bronnen, dan leven we inderdaad boven onze stand.
Maar groei kan ook gerealiseerd worden door andere zaken. Groei in diensten (thuiszorg, bejaardenbegeleiding, gehandicaptenzorg, …), software (schrijven van apps, websites, …), groei in de duurzame en groene energie, groei in onderwijs (digitale handboeken, betere begeleiding van leerlingen met een achterstand, GOK, …), maar ook groei in ontdekkingen (neem bijvoorbeeld het 3D-printen…).
En vergeet ook geen groei in het openbaar vervoer en ook de industrie. Want willen we zuinigere trams en treinen en bussen op waterstof of elektrisch, dan moet er ook een slimme en sterke industrie zijn die daar snel kan op inspelen.
Tot slot ook groei in de huisvesting. Bouwen van nieuwe woonvormen (Kangoeroewoningen, duurzame bouw die energieneutraal is, …)
Maar inderdaad, er wordt nu groei gerealiseerd door de autoindustrie, de olieindustrie en alle andere onduurzame sectoren, waar de politiek veel geld weet uit te halen (kijk maar naar het voorstel van CD&V om de accijnzen te verhogen op diesel).
Conclusie. Er mag zeker en vast veel groei zijn, maar niet ten koste van de planeet of de mens, maar ten dienste ervan!
LikeLike
Ik heb ook het boek ‘welvaart zonder groei’ gelezen en was helemaal mee, ik snapte niet waarom iemand als Paul Krugman maar bleef doorhameren op het belang van groei, zonder dan nog eens te zeggen welke economische sector die zou moeten realiseren. Een tijdje gelede gaf hij daar op zijn blog een uitleg aan die ik wel snapte: door groei vermindert schuld aan waarde als gevolg van inflatie maar een groot deel van onze economieën draaien net op krediet en schulden maken. Wie wil spreken over een gezonde economie zonder groei moet dus eerst het schuldprobleem oplossen en dan bedoel ik eigenlijk niet in de eerste plaats de staatsschuld waar het nog wel eens over wil gaan in de media maar werkelijk de schulden van de gezinnen en bedrijven die als consumenten en producenten van (groene) diensten en (duurzame) producten optreden.
Als je daar een beetje over nadenkt en eens rondkijkt hoeveel mensen er nog een aanzienlijke hypotheek of andere schulden hebben uitstaan, dan besef je dat dit een kwestie is die veel te veel onder de radar blijft.
Een groene economie zonder groei is niet alleen emissie- en uitbuitingsarm maar ook schuldenarm, dat is echter niet zo rap te realiseren omdat hypotheken en leningen over vele jaren lopen.
LikeLike
De schuldratio van de meeste gezinnen en een flink aantal bedrijven is gedekt door investeringsgoederen en toekomstige waardecreatie. Met schulden is niets mis, als het maar de juiste soort schulden zijn. Een hypotheek is prima, maar niet op de (speculatieve) marktwaarde of op apprecatieve elementen zoals decoratie.
Groei, in de macro economische dimensie is absoluut niet aan de orde. Zij die zeggen dat groei mogelijk is, doen dat vanuit een geloof in hebt ‘trickle down effect’ om zodoende het herverdelingsvraagstuk uit de weg te gaan.
De foute schulden zijn ontstaan door enerzijds het bancaire systeem en quantitaive easing ( het zijn monetaire schulden diet niets of nauwelijks iets met reële economie van doen hebben) en anderzijds door speculatief gedrag van mensen, zowel als consument als burger. Zowel op organisatieniveau , systeemniveau, als op individueel niveau organiseren we al dan niet bewust een vorm van ‘personal gain, public pain’. We doen allemaal aan externalisering van kosten, om onze ‘profijt’ te maximaliseren.
De taart wordt niet groter: de optelsom van alle economische activiteiten heeft de grenzen van de aarde capaciteit, van de menselijke capaciteit, van de tijd en ruimte dimensie overschreden. Er moet en er zal verlies optreden! Er zal zowel een stuk kapitaalsvernietiging optreden, als dat productiecapaciteit afgebouwd moet worden. De vraag is hoe we dat verlies, net als de groei tijdens drie decennia van de 20 ste eeuw gaan herverdelen.
De reflex van ‘kwalitatieve groei’ is get gevolg van de angst voor persoonlijk verlies , vooral materieel: koopkracht, consumptie en verzekering tegen risico.
LikeLike
LikeLike
Net naar de persconferentie van Bart De Wever, Kris Peeters, … geluisterd. Vaak het woord economie, groei, besparingen, … en andere geldzaken gehoord, ook eventjes iets van scholen, ziekenhuizen, … horen vallen. Maar niet één keer het woord milieu en duurzaamheid horen vallen. Blijkbaar zijn er geen echt belangrijke uitdagingen op dat gebied.
LikeLike
http://trends.knack.be/economie/finance/allerrijksten-nog-rijker-dan-je-denkt/article-normal-268391.html
LikeLike