Deze zomer wil ik uitproberen of ik genoeg materiaal kan bij elkaar schrijven voor een boekje over verandering. Regelmatig zal hier een voorproefje verschijnen. Alle reacties zijn zeer welkom.
# 6 Doe het zelf!
De voorbije decennia zijn we steeds afhankelijker geworden van machines, diensten, technologie, energiebronnen, toestellen, applicaties, merken, krediet, overheden, genotsmiddelen en informatiestromen. In het nieuwe tijdperk dat er aan komt zou het wel eens helemaal de andere richting uit kunnen gaan. Alles was we nu als verworven en normaal beschouwen kan binnen tien jaar evengoed zeldzaam of onbetaalbaar worden.
Daarom een vurig pleidooi om je afhankelijkheid nu al met enkele stapjes te verminderen. Niet dat de winkels plots helemaal leeg zullen zijn of er morgen geen benzine meer aan de pomp te verkrijgen zal zijn, maar de kans dat de toevoer wel eens hapert en producten duurder worden is zeer reëel.
Laat ons eerst eens kijken naar de absolute basisbehoeften, water en voedsel. Wat drinkwater betreft, ik ken slechts enkele mensen die via een aantal filters hun regenwater of putwater omzetten tot drinkbaar water. Het kan, maar is geen simpele kwestie. Dus laat ons vooral hopen dat de openbare waterleiding alsnog blijft functioneren. Als er verplichte rantsoenering komt dan het toilet meteen een groot probleem, tenminste als dit enkel functioneert met leidingwater. Vooruitziende mensen kunnen al eens nadenken of dit op te lossen valt met hemelwater. Ik spoel nu al ruim vijf jaar de WC door met het water van twee regentonnen. Ik heb daarvoor tot hiertoe naar schatting 2 500 emmers water een verdieping naar boven gedragen. Er zijn makkelijker manieren, maar je zou mijn biceps eens moeten zien! Helemaal waterloos kakken is nog beter en mogelijk via een droogtoilet. Wie dit allemaal te ingewikkeld vind kan alvast het badwater bijhouden. Met andere woorden, koop alvast een emmer.
Zelf je voedsel produceren ligt niet voor de hand, zeker nu we steeds meer in steden wonen. Minder afhankelijk worden van ingevoerd en olie-afhankelijk voedsel is wel doenbaar. Leer de seizoenskalender van buiten, onderzoek wat er in je buurt bestaat van voedselteams, boerenmarkten of landbouwers die aan thuisverkoop doen. Een leuk experimentje is bijvoorbeeld uitproberen of je een week lang zonder supermarkt kan overleven. Al is het maar in enkele potten wat peterselie en kerstomaatjes kweken, het doet je anders naar voedsel kijken. Wie nu nog zweert bij een kortgeknipt gazon kan dit in tijden van nood omvormen tot patattenveldje.
Onze behoefte aan energie is immens geworden, voor transport, verwarming, koeling, toestellen, enzovoort. De allerbeste manier om die afhankelijkheid te verkleinen is uiteraard het verbruik drastisch verminderen. Isoleren, energiezuinige verlichten en minder toestellen. Wist je bijvoorbeeld dat haar ook droogt zonder föhnen? Dat de passe-vite een mooi alternatief is voor een mixer? Dat er mensen zijn die hun was drogen zonder droogkast? En eenmaal je grasveld vol aardappelen staat heb je de grasmaaier ook niet meer nodig. Je eigen energie opwekken met een energiefiets is niet zo realistisch, al was ik de enige met licht in de donkere straat toen een tijdje geleden de stroom uitviel. Je kan wel kiezen voor hernieuwbare stroom en eventueel zonnepanelen. Zelf je hout klieven en opstoken gebruiken in een zuinige tegelkachel is ook een optie. In elk geval, wie weinig externe energie nodig heeft, zal veel beter af zijn in een wereld van schaarste (zie ook # 4 afkicken maar).
Het zelf doen heeft naast praktische en financiële voordelen ook een belangrijk effect op je gemoedsgesteldheid. Ik herinner me nog de bijna kinderlijke blijdschap toen ik voor het eerst een tomaatje kon proeven van de plant die ik vier maanden eerder in een potje had gezaaid. Hoe beschrijf je de voldoening als je na uren prullen en prutsen een oude wekker toch weer aan de praat krijgt of als je zelf je fiets hebt hersteld. De smaak van zelfgebakken brood is superieur aan elk fabrieksbrood al staat er een boerderij op de broodzak afgedrukt. Een zelfgemaakt geschenkje is zoveel waardevoller dan het zoveelste massa-product of geschenkbon. Je in de stad met de fiets verplaatsen is ook een doe-het-zelf methode waarbij je zonder motor en vervuiling snel en makkelijk overal naar toe kan.
De voorbije jaren is de doe-het-zelf-beweging flink aan het groeien, nog een teken dat we in veranderende tijden leven. Wie een beetje uit de doppen kijkt kan ontelbare dingen leren. Van vilten tot groenten inleggen, van een stopcontact instaleren tot pleisteren met leem. Van het bouwen van je eigen droogtoilet of het starten van een blog. Op internet is een gigantische hoeveelheid info te vinden waar je werkelijk alles kan leren maken.
Tenslotte nog dit, nu we toch bezig zijn met doe-het-zelven. Ook de wereld verbeteren kan je beter niet overlaten aan anderen. Wachten tot politiek, bedrijven, techniek of de paus het gaat aanpakken zou wel eens verloren tijd kunnen zijn. De wereld verbeteren doen we dus zelf, letterlijk en figuurlijk.
Leestips:
Eva Peeters e.a., Groeten uit Transitië, duurzame ideeën voor het dagelijks leven. Standaard Uitgeverij, 2013, ISBN 97890022527587
Dick en James Strawbridge, Overleven op je eigen km2, Fontaine Uitgevers B.V., 2011 ISBN 9789072975096
John Seymour, The new complete book of Selfsufficiency. The classic guide for realists and dreamers. DK uitgeverij, 2009, ISBN 9781405345101
Webtips:
http://www.lowtechmagazine.be/alle-artikels-over-doe-het-zelf.html
Om zelf uit te proberen:
Low Impact Man 
Zonder accent: http://www.repaircafe.be vind je alle repaircafe’s in België. De url die je hebt gegeven (met accent op de e) beperkt zich tot informatie over Brussel.
LikeLike
Ik ben ook stilaan een ommezwaai aan het maken, zij het dan op mijn manier. Eerste reactie bij mij (toen ik bewust werd van de klimaatverandering en de onverzadigbare drang naar energie en grondstoffen) was verontwaardiging, gevolgd door een gelatenheid. Toen ben ik zelf op zoek gegaan naar oplossingen voor mezelf en mijn omgeving. En nu ben ik eigenlijk een beetje in een soort van Survivalmodus beland, aangezien ik er rotsvast van overtuigd ben dan de mens niet of veel te laat in actie zal schieten. Elke gefaalde klimaatconferentie is daar het bewijs van! Dus beter je voorbereiden op het onvermijdelijke! Dat is toch wat ik ook lees uit dit artikel.
Dus zoek ik investeringen, oplossingen, etc om mijn toekomst en die van mijn familie te verzekeren, en dat op een manier die zo duurzaam mogelijk is. Geen grote bedragen meer op de bank, want banken zijn onbetrouwbaar (buiten enkele uitzonderingen zoals Triodos). Het recente Detroit/Dexia-debacle bewijst dat nog maar eens. En er gaan nog lijken uit de kast vallen, want minister Geens had het moeilijk met de vraag of er nog lijken uit de kast zullen vallen. Een antwoord als “de regering zal dit ten gepaste tijden op een correcte manier benaderen” wil zoveel zeggen als “duimen dat dit de laatste flater was”.
Niet op de bank? Waar dan? Eerst en vooral investeren in je eigen woning. Dat heb ik gedaan door over LED-verlichting, A+++ huishoudtoestellen, een tweede diepvriezer voor onze groenten, een serre in de tuin, extra isolatie, een pelletkachel, zonnepanelen, een goed alternatief voor leidingwater, …
En vervolgens de woning van mijn vrouw opgeknapt en deze wordt verhuurd via het SVK (Sociaal Verhuur Kantoor). Zo krijgen mensen met wat minder middelen ook een kans op een deftige woning. En ook daar zijn investeringen gedaan. Een EPC van 284 is behoorlijk goed voor een rijwoning van meer dan 100 jaar oud. We hebben daar dan ook heel goed geïsoleerd, hoogrendementsketel op aardgas, nieuwe keuken, mooie badkamer, …
Onze reizen, daar hebben we ook een mouw aan gepast. Een appartement aan zee (wat ik al eerder vertelde) is een investering in vastgoed, in jobs in eigen land, zorgt dat we met het openbaar vervoer naar de kust kunnen, dat we familie kunnen overtuigen om hetzelfde te doen, kunnen we in noodscenario’s verhuren voor extra inkomsten, …
Met onze huizenruil zitten we op 2km van het werk en de school voor de kinderen (hetzelfde in ons geval), zodat we ook een pak minder afhankelijk zijn van de auto. En moet die grote tuin die mijn ouders hadden, hebben wij al een gedeelte in gebruik als moestuin. In de serre zetten tomaten, paprika’s en pepertjes, basilicum (heerlijk voor een zelfgemaakte pizza), meloenen en aubergines.
En in de gewone moestuin hebben we heel wat rijen met aardbeien, aardappelen, prei en kolen, boontjes etc. En dit jaar hebben we ook geëxperimenteerd met maïs en zonnebloemen, zodat we hiermee onze kippen eigenlijk kostenloos kunnen bijvoederen. Dit laatste is natuurlijk evenzeer een experiment als nuttig, en zo leren we onze kinderen ook de verschillende gewassen. Misschien maken we trouwens een zelf popcorn met onze maïs in plaats van het allemaal aan de kippen te geven. Da’s een leuke link van de moestuin naar het bord, zeker voor de kinderen. Vorig jaar was onze voorraad in de tweede diepvriezer toch redelijk indrukwekkend. En die getallen gaat dan over de dingen die we op overschot hadden. We hebben natuurlijk nog veel meer gekweekt en rechtstreeks opgegeten, zoals sla, uien, etc…
http://groenhuis.org/?p=10023
We hebben in het verleden zelfs al eens iemand gehad die een 40-tal aardbeienplantjes is komen halen (gratis en voor niks). Ik had er toen ene 200 jonge plantjes, wat natuurlijk veel teveel is.
Ik moet toegeven dat tuinieren wel een beetje studeerwerk vraagt en arbeid, zeker als je het biologisch wenst te doen zoals wij. Maar met permacultuur, eigen middeltjes tegen bladluizen en mieren, komen we er zonder echt problemen te hebben. Zelfs mijn vader, een fervent gifspuiter moest toegeven dat hij nooit zulke opbrengsten heeft gerealiseerd, en dat is wel fijn om te horen.
Conclusie.
Ik denk dat de mens een beetje een Zwitsers zakmes moet zijn. Want wie zelf geen klusjes in en om het huis kan opknappen, zal later dik in de problemen komen (ik merk nu al hoe moeilijk het is om bekwame vakmannen te vinden die bovendien hun woord houden en opdagen!). Daarom ook altijd mijn warm pleidooi voor EDUCATIE, en voor technisch. Daar kunnen we echt niet zonder.
Maar we moeten ook tuinier zijn en dat vraagt ook een beetje het “leren lezen van de natuur”.
Ik ben er rotsvast van overtuigd dat mijn kinderen en kleinkinderen het niet gemakkelijker zullen hebben, maar we kunnen ze wel wapenen met opvoeding, investeringen in en rond het huis, langetermijnvisie en gevoel voor natuur en voeding.
LikeLike
We hebben trouwens nog extra plannen. Later wil ik nog een afdak aan de woning laten bijbouwen voor een zonneboiler, zodat we ook nog eens fors op aardgas kunnen besparen. En als voedsel echt schaars wordt, hebben we natuurlijk onvoldoende, zelfs met onze eigen diepvriezer. Daar kunnen we 2 maanden verder, meer niet. Maar dan zal deze kerel snel de spade nemen de gazon omgraven. Ik heb trouwens daar al plannen voor in die richting, en de tuin verder inrichtingen met vakken.
Misschien ook meteen een oproep aan alle tuinbezitters om te kiezen voor een “eetbare” tuin. We hebben hier al een okkernoten, kersenboom, perzik en abrikoos en ook enkele laagstammen appel. Niks zo leuk als je eigen fruit te plukken en te weten dat het niet bespoten is. Sinds onze tuin enkele jaren volledig bio is, zien we trouwens heel wat dieren opduiken die vroeger nooit te bespeuren waren, zoals kikkers en padden, egels etc. We hebben als mens hier een enorme impact op. En tuinen mogen gerust wat biodiversiteit hebben!
btw: Is er nog iemand geïnteresseerd in gratis Rabarber? Bio uiteraard. En wie komt halen krijgt nog een doosje bio-eieren (van kippen met een waardig bestaan) mee naar huis. Regio Tienen, op 10 minuten stappen van het station.
LikeLike
linkdump:
Afl van Tegenlicht VPRO : Gaten in de markt
Douglas Rushkoff
In de aflevering ‘Gaten in de markt’ praat Douglas Rushkoff over economie en multinationals. Hij wil de maatschappij wakker schudden uit een kapitalistische nachtmerrie. De Amerikaanse mediacriticus, columnist, documentairemaker en schrijver van boeken en graphic novels beschrijft in zijn boek Life Inc. de term ‘corporatisme’, de manier waarop we marktdenken onbewust toepassen in elk aspect van ons leven.
Paul Verhaeghe
Vlaamse psycholoog Paul Verhaeghe haalt in ‘Gaten in de markt’ hard uit naar het neoliberalisme. “Het neoliberalisme is een mislukking op economisch vlak, een ramp op maatschappelijk vlak en ronduit gevaarlijk op psychologisch vlak.” De auteur van het boek ‘Identiteit’ vindt dat we moeten realiseren dat wij het systeem zijn en dus niet de schuld aan neoliberalisme of de markt moeten geven.
http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2012-2013/gat-in-de-markt.html
LikeLike
Een ‘Rocket stove’ of ‘hobo oven’, gemaakt van te recyclen grote blikken (olijven, sojaolie) en kachelpijp. Super efficient koken zonder rook! Weg met de walmende, onwelriekende, rokerige barbiecues (crematoria) en de kolen uit de kolenmijn!
Fantaseer er over een oude melkbus om te bouwen nu, mhh…
Plenty over te vinden op de interwebs nog steeds in ontwikkeling ook gezien de nieuwe prototypes met slimme modificaties!.Onderzoek meer dan waard.
Thermoskoken is ook best slim alsook energiezuinig evenals hooikisten dat zijn. Waarom bestaan er eigenlijk geen thermoscontainers id vorm van een pan? Met een grote opening of deksel dus.
Allemaal veel leuker op de camping met kamperen of in de tuin.
LikeLike
Soms ben ik impulsief. In een soort van opwelling doe ik iets en kom dan tot een ontdekking die ik er niet van verwachtte, zoals laatst na die katastrofale ramp in een textielfabriek in Bangla Desh waar een fabriek van elf verdiepingen instortte en duizenden uitgebuite arbeiders, vaak vrouwen en meisjes, hun leven verloren.
Grote kledingmerken als GAP en H&M die afnemers bleken, stonden in hun hemd maar zelf koop ik ook goedkope niet-merk-kleding die evenmin allerminst onverdacht kan zijn.
Dat voelt ongemakkelijk dus pas geleden heb ik hier zelf hoge kwaliteit katoenen stof gekocht op de markt (‘Dutch Wax’, dus in NL bedrukt). I vond de print en kleur mooi en dacht what the heck ik doe het gewoon. Ermee naar een Surinaamse kleermaker getogen. Dacht dat het wel duur zou zijn 2 maatoverhemden te laten maken en ze komen uiteindelijk maar op 45 euro p/stuk!
Origineel bij een perfect fit waarbij ik nog m’n eigen design idee of wensen kon realiseren zoals 2 borstzakjes in plaats van eentje of een Russisch boord in plaats van een westers.
Het was een eye-opener dat het veel betaalbaarder bleek te zijn dan ik voor mogelijk hield of altijd had aangenomen! Ik kende wel mensen die uit Azie of Latijns Amerika terugkeerden met kleding door de plaatselijke kleermakers aldaar (en dan ’n beetje lopen te pochen over hoe weinig dat hen kostte). Het kan gewoon hier!
Ik stimuleer de lokale economie en de kleinschalige zelfstandige ondernemers! Enige nadeel voor hen is waarschijnlijk de duurzaamheid want deze overhemden gaan denk ik wel 10 jaar mee 😉
Ik merk aan de verbaasde reakties in mijn omgeving dat meer mensen dit nu gaan overwegen en dat is leuk voor de buurt ook. Maar wat zijn wij toch geconditioneerd in ons denken eigenlijk.
LikeLike