boek van de maand

Het heeft absoluut een aantal voordelen als je een week hebt vol lezingen in het hele land en dus genoodzaakt bent nogal wat tijd te spenderen in treinen en bussen.  Zo heb ik onderweg van en naar Anderlecht, Leuven, Brasschaat, Brakel, Boechout en Dworp voldoende tijd gehad om een schitterend boek uit te lezen.

‘Einde aan de groei’ van Richard Heinberg is wat mij betreft een krachtige synthese van het vele denkwerk dat recent over ecologie, transitie, energie, klimaat en groei aan de gang is. Heinberg is een specialist wat betreft piek-olie en ligt mee aan de basis van het concept van de Transition Towns. Het is namelijk via een lezing van Heinberg dat Rob Hobkins op het idee kwam dat we ons moeten voorbereiden op het einde van een tijdperk.

De centrale these van het boek is eenvoudig: permanente economische groei kan niet meer. Met veel overtuigende voorbeelden toont Heinberg aan dat de huidige economische crisis niet op te lossen is met de klassieke methodes. Naast het eerder bekende verhaal van de limieten van hulpbronnen gaat hij tot in detail in op het financiële systeem. Het is niet steeds makkelijk om volgen, maar het boek geeft je inzicht in swaps, derivaten en andere fenomenen die het financieel systeem beheersen.  Heinberg neemt ook de tijd om de belangrijkste tegenargumenten tegen het einde van de groei te ontkrachten. Het substitutie idee (als een grondstof op is vervangen we die door een andere) en het efficiëntie idee (we kunnen toch meer doen met minder) zullen ontoereikend zijn om de uitdagingen van de schaal waar we nu voor staan op te lossen.

Redelijk beangstigend is het hoofdstuk waar hij beschrijft wat de risico’s zijn van het einde van het Chinese model, hoe we te maken kunnen krijgen met valuta-oorlogen en hoe de strijd tussen arm en rijk eruit zal zien in een eindige wereld. Alsof het allemaal nog niet erg genoeg is schetst hij dan nog een mogelijke bankroetscenario (waarbij hij volgens mij nog behoorlijk voorzichtig is). Zijn inschatting is dat we eerst tegen een financieel-monetaire muur zullen botsen en dan zullen moeten starten met het aanpakken van een pak gigantische ecologische problemen.

Maar net als  je denkt ‘alweer een boek om depressief van de worden’ komt het laatste hoofdstuk. Heinberg schets hierin welke oplossingen mogelijk zijn, en hij komt met zowel vernuftige monetaire voorstellen op de proppen als heel concrete alternatieven.  Hij laat zien dat er voor de meeste problemen al oplossingen in de schuif liggen, het is enkel een kwestie van ze nu toe te passen. Het zijn wel keuzes die impliceren dat we bereid moeten zijn om onze levensstijl en onderliggende structuren van onze maatschappij te veranderen.

De fundamentele omslag waar we voor staan zal er niet komen door eindeloos tijd te verliezen in discussies over wie schuldig is, en ook niet door te blijven proberen een onhoudbare levensstandaard te verlengen. Het enige wat telt zijn tastbare inspanningen van mensen die bijdragen tot de heelheid van de planeet in plaats van de aan de gang zijnde vernietiging.

Een boek als dit samenvatten of bespreken is meteen de rijke inhoud ervan te kort doen. Dus probeer het boek te pakken te krijgen, het is uitgegeven in de boeiende reeks van uitgeverij van Arkel. (ISBN 978 90 6224 507 9) Wie Heinberg zelf aan het woord wil horen kan hier alvast terecht:

V0grQGKaTYA