Het was weer eens iets anders, een krant die me vraagt om een opinie-stukje te schrijven. Meestal gaat het andersom, je schrijft een mening en hoopt dan dat iemand ze wil publiceren. Omdat mijn laatste stukje niet op de site van De Morgen is te lezen wil ik het hier graag nog eens meegeven.
Red de wereld in tien stappen
Deze week verscheen nog maar eens een rapport waaruit blijkt dat België erbarmelijk scoort op vlak van milieubeleid. En omdat in deze tijden alles communautair wordt bekeken: Vlaanderen, Wallonië en Brussel doen het ter zake even slecht. Deze keer gaat het om de luchtkwaliteit in een alarmerende studie van het European Environmental Bureau (DM 8/9). Dezelfde conclusies kun je terugvinden in rapporten over klimaatbeleid, bosbeheer en biodiversiteit, waterhuishouding, overbevissing enzovoort. De leefbaarheid van de planeet staat op het spel en blijkbaar vinden we het niet de moeite ons daarover zorgen te maken.
Je kunt niet blijven zeggen dat het vijf voor twaalf is. Voor een aantal problemen is het al een tijdje vijf over twaalf. Wie denkt dat we geruisloos en zonder kleerscheuren plots zullen ontwaken in een duurzame Cradle to Cradle waterstofeconomie dwaalt. Daarom een top tien van acties die misschien een verschil kunnen maken. Het gaat niet om ‘de kleine stapjes die ons zonder comfortverlies geld doen besparen’. Er zijn grote veranderingen nodig en die vragen grote acties.
1. Kies andere politici (of doe het zelf)
Het vervangen van gloeilampen door spaarlampen is jammer genoeg iets eenvoudiger dan het vervangen van politieke leiders. Nochtans hebben we mensen nodig met een langetermijnvisie. Dames en heren die bereid zijn de ecologische grenzen te erkennen en voldoende moed tonen om ernstige maatregelen te nemen. Omdat het er op dit moment niet naar uitziet dat die snel aan het roer komen te staan kunnen we maar beter zelf ons lot in handen nemen. De leefbaarheid van de planeet is te belangrijk om over te laten aan politici.
2. Verander je waardepatroon
De knop van de wasmachine naar 30 graden draaien is prima, maar de belangrijkste knop die we moeten omdraaien zit tussen onze oren. Beseffen dat het feestje van altijd maar meer, sneller en groter afgelopen is. We gaan onvermijdelijk naar een periode waarbij we het op materieel vlak met minder zullen moeten doen. Uit persoonlijke ervaring kan ik daar een positieve noot aan toevoegen: het is mogelijk om goed te leven met minder voetafdruk en meer geluk.
3. Kick af van olie
Minder autorijden, niet meer vliegen, je huis isoleren, overschakelen op échte groene stroom. Het zijn die maatregelen die een groot verschil maken. Fossiele brandstoffen zijn eindig, kernenergie is geen oplossing maar een bijkomend probleem, en we hebben veel te lang gewacht met de ombouw naar energie op basis van hernieuwbare bronnen. Wat mij betreft mag energie rustig nog wat duurder of zelfs gerantsoeneerd worden. Wie nu al leert van zijn energieverslaving af te kicken is klaar voor de toekomst.
4. Steun de lokale economie
De tendens is onvermijdelijk, het belang van lokale productie zal steeds toenemen. Wegens de stijging van transportkosten, de noodzaak om te hergebruiken en te herstellen. Sluit je aan bij een voedselteam of een LETS-groep, gebruik de mogelijkheden van autodelen en boerenmarkten. De lokale gemeenschap is je belangrijkste overlevingskans. Haal je geld van de beurs, je kunt beleggen in rendabele lokale alternatieven zoals een ecologische drukkerij, een windmolencoöperatie of een bioveggiefrituur.
5. Gebruik je vork als wapen
Wat de Boerenbond ook mag beweren, vleesmatiging is een belangrijke hefboom voor een hele reeks positieve veranderingen. Een meer vegetarisch menu is een goede zaak voor het klimaat (minder ontbossing, minder methaanuitstoot), voor je eigen gezondheid (en de kosten van de ziekteverzekering) en het beperken van dierenleed.
6. Kies voor echte vrijheid
In het kader van de ‘keuzevrijheid’ van de consument krijgen we ongeveer drieduizend reclameboodschappen per dag te verwerken. Vaak denken we dat we er pas bijhoren met de nieuwste tablet-pc of een ticket voor de nieuwste vakantiehype. Echte vrijheid is beseffen dat je prima kunt leven zonder al die spullen en diensten.
7. Bereid je voor op het ondenkbare
Niemand kan voorspellen welk systeem het eerste zal onderuitgaan. Wel zeker is dat we de volgende jaren grote risico’s lopen op gecombineerde rampen. Het financieel systeem blijft bijzonder wankel, onze energievoorzieningen zijn niet verzekerd, het veranderende klimaat heeft steeds meer impact op migratie en voedselvoorziening, internationale conflicten over water zijn zeer waarschijnlijk. Het politieke systeem krijgt dat alles niet onder controle.
9. Neem je verantwoordelijkheid
Er zijn duizend excuses om niks te doen. Zeven miljard aardbewoners verdelen de verantwoordelijkheid. En het aandeel is een pak groter bij degene die het meest verbruiken en vervuilen. Wil je later niet op de beklaagdenbank zitten bij de komende klimaatprocessen, dan weet je wat er je te doen staat.
10. Leer je buren kennen
De kans is groot dat onze samenleving een paar keer stevig door elkaar zal geschud worden. Om daaraan te weerstaan is veerkracht belangrijk. Zorg dat je een goede relatie hebt met de buren. Altijd handig op de dag dat de elektriciteit uitvalt of als je zonder eieren zit.
(trouwens, nog niemand heeft opgemerkt dat er eigenlijk maar 9 punten zijn en er een nummertje ontbreekt)
Low Impact Man 
Ik wou me aansluiten bij een voedselteam, maar sta ondertussen al maanden op een wachtlijst.
LikeLike
Misschien moet je het nog eens vragen, of voorstellen dat je zelf een handje wilt helpen. Ons voedselteam (Ledebrugge) zat ook met een wachtlijst maar dankzij enkele spontane aanbiedingen hebben we nu extra hulp met de maandelijkse financiën waardoor we de bijna vijftig leden goed aankunnen.
LikeLike
Lies
Het is heel druk en ik ben de onthaalverantwoordelijke voor Voedselteam heirnis. Ik lanceer straks een oproep naar alle mailadressen die ik heb voor een info avond in de tinkstraat
sorry voor het wachten.
Anderzijds, als er genoeg kandidaten zijn, kan je ook zelf een team opzetten, er mogen nog wat teams in Gent bijkomen…
LikeLike
De bioveggiefrituur heet De Natuurfrituur en is een coöperatieve vennootschap. Meer info via http://www.facebook.com/pages/De-Natuurfrituur/118769151521799?sk=wall en via info@educatievewinkel.be.
Tot binnenkort, beste medestander!
LikeLike
oké, kom Steven, wat is nummertje 8??? Zelf voedsel produceren in een klein moestuintje? Je aansluiten bij de transitiebeweging? Of nog een ander idee????
Groetjes van een immer nieuwsgierige
Maman Verte
LikeLike
nummertje 8 mag je zelf invullen, de voorstellen die jij doet, of elke dag een uur mediteren, of je inzetten tegen sociale uitsluiting, kies maar uit!
LikeLike
Ik weet op wie ik zal stemmen bij de volgende verkiezingen:-)
LikeLike
Red de wereld in tien stappen: op nummer 1 zou dan eigenlijk moeten staan: geboortebeperking. Volledig akkoord dat we anders moeten gaan leven, maar als we straks met 15 miljard zijn, heeft ook dat geen zin meer. En spijtig genoeg wordt daar nog te weinig over nagedacht heb ik de indruk.
LikeLike
Geboortebeperking is een moeilijke , ethische kwestie. Maar anderzijds zullen ook zeer veel slachtoffers vallen, onder andere door natuurrampen. Er is dus geen liniaire stijging van de wereldbevolking. Indien de formule is ‘aantal mensen x ecologische voetafdruk per mens’ , is de eigen voetafdruk het stuk verantwoordelijkheid dat je zelf kan opnemen. En er blijft een herverdelingsvraagstuk. Je kan toch niet beweren dat iedereen recht heeft op een goed leven, zonder dat wij ooit moeten ‘verliezen’. We doen er alles aan, vaak bijna onethisch, om toch maar ‘verlieservaringen’ te vermijden. Dat is een heel kwalijke zaak. Mijn lage voetafdruk laat minsten de mogenlikheid na voor anderen om ook aan hun ontwikkeling en lven toe te komen. En natuurlijk blijft de structurele ongelijkheid en het herverdelingsvraagstuk ervoor zorgen dat wat ik ‘overlaat’ aan de anderen , er niet noodzakelijk geraakt. Maar ecologisch leven blijft een oefening in fundamentele bescheidenheid!
LikeLike
Ik ben benieuwd aan welke voorbereidingen je denkt bij punt 7. Zijn er dingen die je als voorraad hebt ingeslagen voor later wanneer het wellicht moeilijker verkrijgbaar zijn, en wat dan?
LikeLike
Ik denk dat we een beetje kunnen inschatten wat ons te wachten kan staan. Een tijdje geleden had ik een gesprek met mijn grootmoeder en ze ziet toch duidelijk dingen terugkeren. De samenleving staat op de rand van de financiële afgrond, net zoals tijdens de grote depressie in de jaren 30. Er is ook nu weer een duidelijke verrechtsing aan de gang, ook zoals in Europa en meerbepaald in Duitsland in de jaren 30. Ook nu proberen we de problemen op te lossen met oplossingen die niet voor de problemen zijn gemaakt.
En als ik dan vroeg wat er in de tijd gedurende WOII belangrijk was, dan was het voedsel, hout, water en elkaar om elkaar te steunen. In die periode was voedsel vooral zeer schaars in de steden en was er daar veel honger en ontbering. De mensen op het platte land hadden voor een groot stuk hun eigen voedselvoorziening en konden lokaal uitwisslen (verdorie, dat begint sterk op Transitie te gelijken 🙂 )
Zelf denk ik dat er 5 grote crisissen op ons zullen afkomen, namelijk de V.L.O.E.K.; Voedselcrisis; Liberalisatiecrisis (beperken van de mensenrechten, verrechtsing, desnoods einde van de democratie en zelfs kans op oorlog), Oliecrisis, Economische crisis en tot slot Klimaatcrisis. Ik kan alleen maar hopen dat we ze niet alle vijf tegelijkertijd op ons kap krijgen, want we komen één deftige crisis al niet te boven.
LikeLike
nummer 1 is een moeilijke hé : zeggen dat de wereld te belangrijk is om aan politici over te laten terwijl je oproept om zelf politicus te worden … (dan is de wereld te belangrijk om aan jezelf over te laten …)
ofwel misken je de groepen die op andere partijen stemmen en ben je geen democraat (wat stel je voor ? enkel kiesrecht voor wie in een passiefhuis woont ? of enkel voor hen die geen outo hebben ? of enkel voor wie geen boontjes uit Kenia eet ? of wellicht een combinatie ? …)
ofwel misken je de kunde en kennis van burgers van allerlei kunnen om zich uit te spreken over dingen waar ze niks van afweten en dan heb je kritiek op onderwijs of mensenrechten
of is het misschien de schuld van de propaganda machines die ook wel media worden genoemd ?
of is de invloed van professoren en peer reviewed onderzoek te klein ?
vergeleken daarbij zijn al de rest simpele akkefietjes. (op die geboortebeperking na dan)
Punt 1 moet je eens verder uitdiepen : ik ben alvast curieus.
LikeLike
Het feit dat ik in het voorjaar een grote serre heb geplaatst heeft met heel wat dingen te maken. Ten eerste wil ik mijn voedselkilometers beperken (in combinatie met een vegetarisch dieet) en zo mijn impact verkleinen. Maar toegegeven, punt 5 en vooral 7 hebben me er ook toe aangezet om heel wat voedsel zelf te kweken. Want als er een echte grote voedselcrisis komt, dan kunnen wij zelf aardappelen kweken (zoals we dat nu ook allemaal doen), aardbeien en in de serre tomaten, meloenen, knoflook etc. Maar voor mensen in de stad of een appartement (zonder tuin) zullen het dat harde tijden worden, net zoals ’40-’45!
btw. Kiezen om zelf groeten te kweken is klaar zijn voor een zware voedselshock die eraan kan komen. En aangezien we nu reeds enkele jaren aan het werken zijn in onze tuin, wil dat zeggen dat we ook veel bijleren, zodat we onze opbrengst in de tuin kunnen maximaliseren zonder bestrijdingsmiddelen of kunstmest.
Maar ik blijf positief en ik hoop dat het nooit zover zal komen. Want in in het verleden hebben ze hier al eens een kip gestolen en zelfs groenten uit onze tuin, waaronder een grote pompoen van ongeveer 30kg. Maar bij een echte crisis zal ik onze tuin nog veel meer moeten afschermen vrees ik.
LikeLike
Transitie wordt een moeilijke oefening tussen groepsegoïsme en werkelijke solidariteit. Ik ben benieuwd of de genereuze houding het zal winnen van een soort collectieve vrekkigheid? En of we de brug zullen maken naar andere groepen , buiten de ‘eigen kring’. Misschien belanden we wel in een ‘eigen volk’ eerst retoriek en dus eco-fascisme.
Het is goed om zelfredzaamheid te stimuleren, maar wel daarbij ook de veerkracht van een samenleving én het solidariteitsmechanisme structureel in te bedden…. Daarom is politiek zo belangrijk. Maar dan niet noodzakelijk gevoed door een louter representatieve democratie.
LikeLike
Hoera voor je artikel, en vooral punt 6.
Door een slechte financiële situatie is ons gezin genoodzaakt om het met minder te doen. Soms ben ik wel eens jaloers op mensen die van punt A rechtstreeks naar punt B kunnen rijden, die zich een mooi uiterlijk kunnen permitteren, op vakantie kunnen, … Maar als ik heel eerlijk ben tegen mezelf, moet ik toegeven dat ik al die dingen eigenlijk niet eens zou willen.
LikeLike