Ik ben mijn Gentse feesten gisteren gestart met een de voorstelling ‘Hier is wat ik denk’ van Wouter Deprez. Deprez heeft een jaartje in Zuid-Afrika gewoond en kijkt met die ervaring in het achterhoofd met een nog kritischer blik naar onze samenleving.
Enerzijds zie je de komiek die met fijne en minder fijne grappen (veel over seks) het publiek aan het lachen krijgt, aan de andere kant is er ook de Wouter Deprez die de wanhoop nabij is als hij ziet hoe we ons eigen leven en de planeet aan het verkwanselen zijn. Hij hakt daarbij stevig in op de mantra van steeds harder werken om dan nog maar eens een boel nutteloze spullen te kunnen kopen. Hij maakt duidelijk dat de middenklasse (waar de zaal vol van zit) zichzelf op sluit in een kooi van carrière en hypotheek leningen en hypocriet blijft beweren dat alles ok is.
Af en toe vergelijkt hij onze manier van doen met het leven in de Townships van Zuid-Afrika waar de mensen veel minder hebben en ‘toch een pak gelukkiger zijn dan wij vinden dat ze zouden mogen zijn‘. Bijna wanhopig smeekt hij om er mee te stoppen, te stoppen met betalen en werken, en terug te gaan leven, om samen dingen te gaan doen. Om onder ogen te zien wat er allemaal fout loopt en samen na te denken wat we nu echt willen. Het was bij momenten bijna eco-comedy.
Zijn boodschap leunt sterk aan bij het boek van Tom Hodgikinson ‘Leve de Vrijheid’ wat ik nu net aan het (her)lezen ben. De ondertitel ‘hoe ontkom ik aan de cultuur van het moeten’ maakt al duidelijk dat het om een radicaal pleidooi gaat om zelf je leven in handen te nemen en je niet meer te beperken tot werken en consumeren.
Dat Wouter Deprez echt wel bezorgd is om hoe het met onze planeet zal aflopen blijkt ook uit een uitzending op één enkele dagen terug. Daar was Deprez te gast en stelde hij de vraag waarom we blijven doordoen alsof er niks aan de hand is terwijl alle alarmensignalen op rood staan. Je kan de uitzending hier herbeluisteren.
Wouter is een vakman en slaagt er in de zaal bijna twee uur lang te onderhouden. Soms heb ik het gevoel dat hij de grappen erbij doet omdat nu eenmaal van hem verwacht wordt, maar dat hij liever het publiek zou willen uitschelden voor onverantwoordelijke domme consumenten die de wereld om zeep helpen. Dus vraag ik me ook een beetje af of deze aanpak ervoor zorgt dat mensen iets gaan doen aan hun gedrag of hun overtuigingen…
Misschien is er ergens een doctoraalstudent beschikbaar om te onderzoeken of comedy de wereld kan redden?
Low Impact Man 
Eerlijk gezegd ben ik vaak ook de wanhoop nabij. Ik droom al van kindsbeen af van een rechtvaardige wereld voor elk kind en dan doet het enorm pijn om vast te stellen dat de huidige overheersende en nietsontziende neoliberale mentaliteit deze droom steeds verder wegduwt:-(
Ik heb jaren geleden mijn job als arts in de prestatiegerichte geneeskunde geruild voor de zorg voor onze kinderen en sinds kort ook voor ons pleegkindje. Als hoogopgeleide thuisblijfmama krijg ik in deze prestatiegerichte maatschappij vaak pijnlijke en venijnige opmerkingen die mij heel af en toe doen twijfelen en het gevoel geven dat ik niet veel zinvols doe. Gelukkig overheersen de positieve momenten en heb ik naast de zorg voor die vier schattige kapoentjes door mijn keuze nog tijd over voor een beetje vrijwilligerswerk.
Nu is het vakantie en dat is bij dit weer elke dag rustig genieten van wat zingen, een boek lezen op een schaduwrijk plaatsje, een ommetje met de kinderen op de fiets, een dagje zee met bus en trein…
Maar wat mij hier in onze omgeving opvalt, is dat ik bijna niemand tegenkom… iedereen heeft zijn eigen trampoline, eigen zwembad en zelfs dan gaan ze nog drie weken met auto of vliegtuig naar één of andere tropische bestemming. En ik kan niet ontkennen dat dit mij echt raakt en angstig maakt… welke wereld zijn wij onze kinderen aan het geven? Geven wij zo niet de afschuwelijke boodschap mee dat we om te kunnen genieten alsmaar meer en meer materiele dingen nodig hebben? Hoe kan deze mentaliteit zo snel mogelijk omgekeerd worden? Onze algemene mentale toestand zou er trouwens absoluut serieus op vooruitgaan.
Een leefbare wereld voor elk kind… ik blijf ervoor strijden en hoop dat die droom ooit werkelijkheid wordt:-)
LikeLike
Het is toch in ieder geval positief dat “populaire”, “bekende” mensen ongegeneerd hun groene mening uiten … Voor alle mensen die het wel goed voor hebben met onze aarde is dat toch een soort van steunbetuiging en een soort van bevestiging dat je toch niet voor gek of wereldvreemd moet verklaard worden indien je niet mee loopt met de stroom.
Zelf vind ik het nog altijd moeilijk om in mijn eigen omgeving mijn ware gedachten te uiten (Waarschijnlijk ook omdat het dan toch veel persoonlijker is. In een gezelschap, waar iedereen net terug is van verre horizonten, zeggen dat je uit principe geen vliegtuig neemt … sorry … ik heb daar echt de moed niet voor!)
@ Griet: Het valt me op dat jouw reacties op deze blog vaak echt moedeloos zijn. Ik vind het enorm jammer voor je dat je er zo onder gebukt gaat. Aan de ene kant heb je gelijk: soms lijkt het allemaal te verergeren ipv te verbeteren. Anderzijds vind ik toch dat er zoveel positiefs gebeurt waaraan we ons toch kunnen optrekken. Er zijn zo enorm veel blogs van mensen (vooral vrouwen toch) die bereid zijn om opnieuw anders te gaan leven. Bovendien wordt in de media (ook de gewone vrouwenmagazines) toch ook veel aandacht gegeven aan recycleren, consuminderen, enzovoort. Bovendien krijg je toch ook een goed gevoel van alle goeie acties die je zelf onderneemt. (Ik word in ieder geval gelukkig als ik er bijvoorbeeld in slaag om de sandalen van onze jongste zelf te repareren ipv naar de winkel te hollen om nieuwe, of als ik de pompjes van de handzeep kan vullen met eigen gemaakte vloeibare zeep ipv de pompjes weg te gooien, …). Verder helpt het ook om af en toe eens van mening te wisselen met mensen uit je omgeving die iets of wat jouw mening delen. “Groene” mensen zijn meestal zachtaardiger van karakter. We kunnen het verbaal meestal niet halen van mensen die geloven dat de economie de wereld zal redden. Ik waag me dan ook niet aan zulke confrontaties. Het zou me te veel uit mijn lood slaan of te verdrietig maken.
LikeLike
Vaak, niet altijd, zitten mensen echt wel vast in een stramien waarin ze zich gevangen zetten om tal van redenen. Compensatie is dan een heel normale reactie. Veranderen is voor de sterken, de moedigen en hopelijk kantelt die balans ooit in ons voordeel. Het wordt boordnodig.
LikeLike
Ik moet toch even reageren op al het bovenstaande. En het kan bet zijn dat sommigen erop zullen reageren. Goed, vooral doen!
Ik zie consumeren al een keuze, niet als iets dat ik moet doen. Het is juist dat er in onze maatschappij altijd een zekere druk is om goederen te hebben, maar je moet zelf volwasen genoeg zijn om aan al die verleidingen te kunnen weerstaan. Ik vind het iets te kort door de bocht dat de verantwoordelijkheid altijd bij de maatschappij wordt gelegd en niet bij het individu. Iedereen is vrij om te roken, en er zijn nu nog steeds voldoende verleidingen om te beginnen met roken, zeker bij de jongeren. Maar het is een individuele verantwoorlijkheid om al dan niet te roken, zoals het ook een eigen verantwoordelijkheid is om al dan niet te stoppen met roken. De keuze moet vrij zijn en liggen bij het individu zelf. Ik herinner me nog die domme maatregel van Groen om de chocolade sigaretten te verbannen, wat terecht voor veel hilariteit heeft gezorgd. Op dat gebied denk ik liberaal. En je kunt het daar grondig mee oneens zijn, maar van mijn persoonlijke keuzes moeten ze met hun poten afblijven.
Wat consumeren betreft. Ik kies bewust voor een dubbele job. Ik ben leerkraht en nog een instructeur. Is daar iets mis mee? Neen. Het is mijn bewuste keuze en ik verkies om dat te doen. Ik hou nog steeds van mijn job en soms krijg ik het gevoel dat ik me niet goed in mijn vel mag voelen, omdat ik die keuze maak.
Gevolg? Het gevolg is dat ik goed verdien, zeg maar zeer goed. En ja, ik heb heel wat goederen. Onlangs nog een appartement aan zee gekocht. (Middelkerke). Ik heb Steven daar een tijd geleden nog eens zijn mening over gevraagd.
Is daar iets mis mee. Neen, want ik heb daarvoor gewerkt. En ik verkies om met de trein naar de kust op vakantie te gaan en familie daar ook eens te laten logeren. Hierdoor kan ik trouwens actief meewerken om mensen uit het vliegtuig te houden. En de reacties laten zien dat dat ook gaat gebeuren. Bovendien moet je het met jongen kinderen, zoals wij er twee hebben, niet te ver gaan zoeken.
Voorlopig voel ik me nog steeds heel goed bij al mijn keuzes, want ze zijn weloverwogen. Ik kan mijn centen natuurlijk op een grootbank zetten en zo bijvoorbeeld internationale wapenhandel sponsoren en met de vlieger naar Thailand te gaan, maar ik verkies om te investeren in lokale werkgelegenheid (de bouw) en lokaal in eigen land op reis te gaan.
Dat alles gezegd zijnde, respecteer ik iedereen zijn individuele keuze.
@Griet. Het belangrijkste is dat je je goed voelt in je vel en dat je achter je eigen keuze staat. Ik heb veel respect voor mensen die op deze wijze door het leven gaan (ook voor de inspirerende mentaliteit van de LIM), ookal komt dit van een trampoline-eigenaar 🙂
LikeLike
Groenhuis,
Ter verduidelijking: ik denk niet in eerste instantie in “ik-termen”, maar in “wij-termen”. Het belangrijkste is dus dat “wij” (aardbewoners, nu en in de toekomst) ons goed in ons vel voelen, en interpreteer “vel” dan maar ruim als “leefomgeving”. In “Identiteit” van Paul Verhaeghe wordt verduidelijkt dat onze identiteit, ons psychisch welbevinden, sterk verbonden is met de mentale ingesteldheid van onze omringende maatschappij. En in datzelfde boek wordt ook duidelijk gemaakt dat het psychische welbevinden in en van onze maatschappij bedroevend laag ligt. Als hooggevoelig persoon had ik dat boek niet nodig om dat in te zien, ik merk het aan het ganse functioneren van de maatschappij rondom ons. Beschouw me dan als het kanariepietje in de steenkoolmijnen. Me goed in mijn vel voelen hangt dus maar deels af van mijn eigen persoonlijke keuzes, maar als aardbewoner, als mede-vormgever van onze wereld en onze toekomst, weet ik wel welke keuzes te maken voor een betere toekomst voor iedereen, en daardoor zélf (al is het maar bescheiden en minimaal) in te grijpen op onze omgeving, onze maatschappij, die mee mijn (en ieders) geluk bepaalt.
LikeLike
@ groenhuis: Hard werken en goed verdienen is inderdaad geen schande. Ik vind het zelfs knap en verdienstelijk. Maar je hebt als goed verdienende mens toch altijd nog een keuze waaraan je je centen uitgeeft en dat kan je op een duurzame manier doen (door bij elke uitgave na te denken wat de meest duurzame keuze is) of juist heel verspillend door met elke rage mee te doen zonder je ergens iets van aan te trekken, als het jezelf (en je dierbaren) maar gelukkig maakt. Bovendien wordt in de maatschappij vaak neergekeken op mensen die niet uit gaan werken maar kiezen voor de zorg voor hun gezin, hun ouders, zinvol vrijwilligerswerk en voor een tragere manier van leven (waardoor het mogelijk wordt om meer gebruik te maken van fiets en openbaar vervoer, zelf te tuinieren, te herstellen wat kapot is). Je moet je vaak verantwoorden waarom je als vrouw niet uit gaat werken.
De klassieke ouderwetse manier (van moeder achter de haard) wordt neerbuigend bekeken. Terwijl deze manier toch ook zijn verdiensten heeft (zij het niet in geldelijke zin): Er is meer rust in het gezin, kinderen hoeven niet van hier naar daar, een duidelijkere verdeling van de taken, enz. Je kan toch niet ontkennen dat het verdienen van geld momenteel een te grote waardering krijgt, alsof alle andere arbeid zinloos zou zijn.
LikeLike
@Tineke
Ten eerste even meegeven dat ik elke manier van leven respecteer, dus ook de trage manier van leven. Ik zal dan de uitzondering op de regel zijn zeker.
Maar het is volkomen juist. Mensen beoordelen je op je kleren, de grootte van de auto, welk merk van computer je hebt, hoe groot het huis is, hoe groot de tuin is, hoe ver je op reis gaat, …
En niet zelden is er ook veel afgunst mee gepaard, wat bewijst dat mensen dat afmeten.
Een mooi voorbeeld daarvan is de computer. Ik heb 20 jaar in het bestuur van een computerclub gezeten, en dat was altijd heel gezellig, totdat ik de beslissing genomen heb om te switchen naar Apple. Ik kreeg de ene sneer na de andere en ben toen ook uit die computerclub gestapt. Dat is ondertussen al twee jaar geleden, en ik heb nooit niks meer van die andere zogezegde “vrienden” vernomen, buiten het feit dat de computerclub (gezien via internet) opgedoekt is.
Nochtans is mijn rede om te switchen naar Apple eentje om op lange termijn te besparen (en nog tal van andere argumenten), aangezien mijn Macs het langer uithouden dan mij HP computers van weleer. Ik heb collega’s die hun Mac al 8 jaar hebben en er nog dagelijks met plezier mee werken. Ik hoop dat ook te kunnen doen. Nooit gedacht dat mensen zo giftig kunnen zijn.
Ik krijg trouwens dezelfde blikken als ik mijn iPad ergens op een terrasje bovenhaal. Ik doe daar nochtans niemand kwaad mee, denk ik dan.
Het is zelfs zo dat ik er redelijk discreet over blijf in het dagelijkse leven, want al die dingen blijven gevoelig.
Voor veel mensen ligt dit gevoelig, en dan krijg je soms excessen, zoals die beschadingen van de 4×4 auto’s in de stad. Volgens die vandalen is het om aan te tonen dat een 4×4 niet in de stad thuis hoort, maar ik kan me niet van het idee ontdoen dat er andere motieven meespelen, zoals afgunst!
Ik heb zeker geen probleem met mensen die consuminderen en dan beslissen om trager te leven. Ik heb wel een probleem met mensen die denken dat alles vanzelf gaat en dan afgunstig zijn en anderen hun keuze niet gunnen. Bovendien kennen velen niet altijd de redenen voor een bepaalde beslissing. Als ik mijn argumenten op tafel leg waarom ik bijvoorbeeld voor Apple kies, dan zit daar een logica achter, maar op het eerste zicht is dat inderdaad een overconsumptie. En dat kan je ook aanhalen voor de argumenten van een appartement aan zee.
LikeLike
Ik hoop dat Lucie hier op reageert, want zij kan dat aanzienlijk beter dan ik en heeft op dat gebied inzichten waar ik nog veel van kan leren.
Wat die 4×4 betreft, zonder het toebrengen van schade goed te praten, is in deze het volgend ook heel interessant: http://www.upworthy.com/take-two-normal-people-add-money-to-just-one-of-them-and-watch-what-happens-next?g=3&c=ufb1
LikeLike
In de video vertellen ze ook dat er toch een trend is dat rijker geven. Kijk bijvoorbeeld maar naar Bill Gates, alhoewel deze een slecht voorbeeld is want een groot deel van zijn donaties zijn eigenlijk investeringen om Monsanto groot te maken. Clever!
Ik denk dat dit ook te maken heeft met een overlevingsinstinct. Door braaf te zijn kom je inderdaad niet zover. Maar ik denk dat vooral de “nieuwe rijken” de ergsten zijn, omdat ze nog volop in die survival-modus zitten.
LikeLike
Nog een bedenking. Consumptie kan ook een besparing inhouden. We beschikken nu over twee diepvriezers. Maar je moet weten dat we onze tweede diepvriezer propvol groenten uit de tuin hebben zitten, zodat we ook iets doen aan onze ecovoet qua voeding, denk maar aan de voedselkilometers. En die gratis groenten zijn ook een hele besparing op ons budget en maakt dat we onze tweede diepvriezer redelijk snel kunnen terugverdienen. Ook dit kan weer afgunstig worden bekeken, maar je moet het hele verhaal kennen om een oordeel te kunnen vellen. Consumptie kan een investering zijn op lange termijn om andere consumptie te verkleinen. En dan kan ik daar zeker mee leven.
Consumptie om te kunnen blijven consumeren, daar heb ik het ook redelijk moeilijk mee. En bedrijven zijn er sterk in bedreven om je met de figuurlijke wortel te blijven lokken om te blijven consumeren, met allerlei abonnementen, noodzakelijke onderdelen (denk aan dure inktpatronen voor een inktjet), …
Consumptie is een complex verhaal, maar laat ons het vooral niet op een hoopje gooien. Onze consumptiemaatschappij heeft ook prachtige goederen en diensten voortgebracht, die de mensheid echt wel vooruit hebben geholpen.
LikeLike
Natuurlijk kan humor de wereld redden, in dezelfde mate als kunst de wereld kan redden. ‘Al lachen zegt de zot de waarheid’ zei m’n grootmoeder. De boodschap blijft op een positieve manier hangen in de hoofden vd mensen. Vaak effectiever dan die belerend of verwijtend over te brengen.
LikeLike
Bedankt Renaat, voor het vertrouwen, en inderdaad : het is een belangrijk onderwerp in mijn verhaal. Laat ik beginnen met te stellen dat niets menselijks ons vreemd is, ook al heb je ethiek, moraal, principes en idealen. In tegenstelling tot Groenhuis, zijn we geen rationele, zelfsturende en individueel kiezende wezens. We zijn vooral sociale dieren, gewoontedieren en handelen heel erg ‘biologisch’, ook in onze psychologie.
Daarom ben ik marketeer : ik bestudeer het gedrag, de consumptie, om goed te begrijpen op welk punt en op welke manier we het meest effectief kunnen ingrijpen in gedragspatronen om ze te veranderen.
Meer nog, een groot deel van de bevolking heeft – statistisch gezien- niet voldoende intellectueel kapitaal, waaronder abstractievermogen, om de complexe realiteit en de voortdurende veranderingen te kunnen verwerken. Zij zoeken een leidraad, en willen eigenlijk sterk leiderschap. In ruil voor valse zekerheden, staan ze graag keuzevrijheid (en individueel burgerschap) af ten voordele van ‘beloofde (valse) zekerheden’ en een eenvoudig verhaal. Dat mag je mensen niet kwalijk nemen, in tegendeel, we moeten vooral respecteren dat niet iedereen een ‘hoogopgeleide middenklasser’ is of kan worden.
Nog los van individuele keuzes, is het duidelijk dat er ook systemisch één en ander fout gaat: we leven op een mallemolen die voor steeds meer mensen zo snel draait dat ze er af gezwierd worden. De discussie gaat telkens weer over die mallemolen: wie moet erop blijven, wie kan er (veilig) af, wie zou er uit moeten en -vooral- wie kunnen/ moeten we verplichten om erop te springen. En dat verdeelt ons wel degelijk! Terwijl we natuurlijk ons samen kunnen afvragen of we de mallemolen niet trager moeten laten draaien, zodat meer mensen mee kunnen en mee willen. Een maatschappij moet niet draaien op het ritme van de ‘besten’ maar op een ritme die zoveel mogelijk mensen meeneemt in het verhaal dat we samen bouwen.
Consumptie heeft overigens weinig met investeringsgoederen of met wetenschappelijk onderzoek of technische ontwikkelingen te maken. Consuminderen kan je immers ook op een hoogtechnologische manier doen. Maar het is vooral de vraag naar een juiste middel doel verhouding, naar het zoeken naar echt adequate behoefte bevrediging door uw behoefte beter te begrijpen, aan te voelen ook.
Ik ben enkele weken tot de vaststelling gekomen dat ik ‘ten einde ben geconsumeerd’. Niet dat ik nu niet langer naar de winkel ga, maar dat alle basisvoorwaarden voor een goed leven wat mij betreft vervuld zijn. Nu nog leren dat ik niet altijd en overal competitief moet zijn, om te bewijzen dat ik mijn plek op aarde en in deze samenleving heb verdiend. De beste remedie tegen consumentisme, is elkaar waarderen op een sociale, culturele, emotionele en intellectuele manier. Dan heb je al een stuk minder geld nodig om ‘iemand te zijn’. Natuurlijk handel ik ook vanuit een sterke, diepgaande onzekerheid. De eerste stap is dat ik dat durf te benoemen. Natuurlijk ben ik ook irrationeel en doe ik impulsaankopen, maar dan in de kringwinkel, waar het dan ‘minder kwaad kan’.
We hebben een lange tijd gelooft dat groei wellicht een relatieve herverdeling zou opleveren, maar dat is niet waar gebleken. We gaan niet alleen moeten leren verliezen, verminderen, met neen leren omgaan, maar in een zelfde beweging zal ook een herverdeling van dat verlies nodig en noodzakelijk zijn. Het gaat dus niet op dat je vindt dat een ander het beter mag hebben, zolang aan het ‘jouwe’ niet geraakt wordt. Een herverdeling, van zowel materieel als niet materieel ‘kapitaal’ is aan de orde.
En zullen we dan ongelukkiger worden? Neen, maar we kunnen het ons niet voorstellen. En wat we ons niet kunnen voorstellen, daar beginnen we niet aan. En zodoende kiezen we bijna altijd de bekende weg van ongeluk en niet de onbekende weg van geluk.
LikeLike