proefstukje # 4: afkicken maar

Deze zomer wil ik uitproberen of ik genoeg materiaal kan bij elkaar schrijven voor een boekje over verandering. Regelmatig zal hier een voorproefje verschijnen. Alle reacties zijn zeer welkom.

# 4 afkicken maar

Velen onder ons beseffen het nog niet maar we mogen er van uit gaan dat we hier in het rijke Westen wat groei betreft onze beste tijd gehad hebben.  Als er nog stevige economische groei komt de volgende decennia zal dit vooral in Azië, Afrika en Latijns-Amerika zijn.  Dit is niet eens zo’n slechte zaak, want ze hebben daar nog wel wat in te halen.  Hier echter, zal onze olieafhankelijke en verspillende levensstijl langzaam maar zeker onhaalbaar en zelfs potsierlijk worden.

Dat het nakende einde van een tijdperk heel wat nieuwe mogelijkheden en voordelen biedt zal in dit boekje wel duidelijk worden.  Toch kan het geen kwaad in te schatten hoe we ons op zo’n periode kunnen voorbereiden. Tenzij je in een vorig leven de ondergang van het Romeinse rijk hebt meegemaakt hebben de meeste van ons namelijk geen enkele ervaring een leven met steeds minder. We kunnen alvast iets leren van  de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991, en recenter nog,  van  Zuid-Europa de voorbije jaren. Het kan vooreerst geen kwaad eerst in te schatten hoe ‘schokbestendig’ je bent.

Ben je bijvoorbeeld voor je welbevinden afhankelijk van een chique wagen, enkele vliegvakanties per jaar en een wekelijkse bezoek aan een shoppingcenter dan ziet je toekomst er niet goed uit. Alles wat veel grondstoffen en energie kost zal duurder worden terwijl lonen nauwelijks zullen stijgen. Wellicht zullen we niet anders kunnen dan in kleinere huizen gaan wonen en onze voedselgewoontes aan te passen. Onbeperkt vliegen en rondrijden zal onbetaalbaar en onaanvaardbaar worden, een verwarmd zwembad in de tuin zou wel eens tot buurtprotesten kunnen leiden.  Een buitenverblijf of geliefde op enkele honderden of duizenden kilometer afstand zal stilaan een nachtmerrie worden. Wie de dag enkel kan beginnen met een glas champagne en een paar verse oesters kan maar beter al eens oefenen met een boterham met confituur.  Tip nummer een:  afkicken van gewoontes en hobby’s die energie-intensief en vervuilend zijn.

Als we onze toekomstige manier van leven gaan bekijken met de standaarden van vandaag zou het wel eens kunnen dat we sterk het gevoel krijgen van achteruitgang. Een goedkope manier om daar iets aan te doen is simpelweg andere normen hanteren (zie #   verander je wereldbeeld).  Stel nu dat je jezelf kan wijsmaken dat je geluk afhankelijk is van een goede relatie met de mensen om je heen, een bevredigende gezondheid en genoeg vrije tijd om daarvan te genieten. Dit aan onszelf voorspiegelen kan toch niet moeilijker zijn dan ons voorhouden  dat geluk afhankelijk is van onze status, onze prestaties, onze overvolle agenda en een hoop overbodige spullen. Die klik maken in je hoofd is dus tip nummer twee en zou je levenskwaliteit wel eens ten goede kunnen komen, zelfs al moet je vier jaar dezelfde smartphone gebruiken en valt de verbinding regelmatig weg.

Een andere interessante oefening is uitpluizen wat je zelf achter de hand hebt voor moeilijke tijden. Een stukje eigen moestuin zou wel eens meer waard kunnen zijn dan veel geld op je rekening. Toen de planeconomie in de Sovjet-Unie het liet afweten en de winkels nog leger waren dan anders, bleek dat 90 procent van de voedselvoorziening kon worden gerealiseerd met 10% van het landbouwareaal.  De ontelbare kleine moestuintjes bleken brachten redding, vooral omdat er al een flinke traditie bestond om gedeeltelijk voor eigen groenten in te staan.[1]  Voor kieskeurige eters: hou er best maar rekening mee dat niet alle appelen en courgetten er in de toekomst even glanzend uit zullen zien als vandaag in de supermarkt.

Een beetje handig zijn kan ook van pas komen.  Weten hoe je fiets kan herstellen zal hoger ingeschat worden dan een permanente kunnen plaatsen bij een poedel. Wie nu aan de kost komt met het verkopen van huwelijksverzekeringen (jaja, die bestaan),  doet er goed aan in de vrije uren een cursus houtbewerking of kaasmaken te volgen. Wie er nu al in slaagt om thuis wat klusjes op te knappen,  kleren zelf kan herstellen en zalfjes kan maken van tuinkruiden zal een graag geziene buur worden. Wie over de gave beschikt om kapotte toestellen aan te praat te krijgen zal op handen gedragen worden.  Tip nummer drie,  kies liever een hobby waar je later ook iets mee aan kunt.

De voorlopig laatste tip gaat over de gemeenschap waar je woont. Herlees even vorige zin en vraag je af; woon ik in een ‘gemeenschap’? Bestaat mijn netwerk uit vrienden uit de virtuele wereld of wonen mijn beste vrienden op plaatsen waar ik enkel met de auto naar toe kan rijden? Ken je de buren bij naam? Weet je wie in je straat ervaring heeft met inmaken van groenten? Weet je waar in je nabije buurt er tweedehandspullen te koop zijn? Gelukkig kan je nu al tijd nemen om je gemeenschap te leren kennen. Over delen en letsen, ruilen en swappen lees je alles in # x, delen.

Leestip

• Dmitry Orlov, De Val Van Amerika, Uitgeverij Jan Van Arkel, 2011
• Jorgen Randers, 2052, A global forecast for the Next Forty Years, Chelsea Green, 2012