Een dezer dagen is het zover, nummertje 7 miljard zal het licht zien. Exact kan men natuurlijk nooit weten hoeveel aardbewoners er zijn, volgens sommigen zijn de huidige cijfers onderschattingen, volgens ander zijn we met minder dan we denken. Hoe het ook zij, de groei van de bevolking is geen simpele kwestie, waar ik regelmatig vragen over krijg (en waarover ik al meer dan eens heb geschreven op deze blog). De vraag die ik meest krijg is ‘zijn we niet met teveel op de planeet?’
Laat ik toch maar beginnen met een minder bekende grafiek dan de hokeystick afbeelding die de exponentiële groei van de bevolking laat zien. Wat je hier ziet is de groeisnelheid van de wereldbevolking. De snelheid was het hoogste begin jaren zestig, toen ben ik geboren en was er een jaarlijkse groei van 2,2%. Dit tempo is in elk geval gehalveerd en nu zitten we aan een groei van 1,1% per jaar. De verwachting is dat dit blijft dalen tot rond de 0,5% in 2050. Het goede nieuws is dus dat de groei niet zal blijven duren, en we wellicht ergens deze eeuw de piek bereiken (rond de 9 miljard).
Negen miljard mensen, is dit haalbaar? Tja het is afhankelijk van een heel simpele keuze. Zijn we bereid de levensstandaard van een gemiddelde Indiër aan te nemen, dan is er plaats voor 15 miljard mensen. Willen we echter leven zoals de gemiddelde Amerikaan dan is er maar plaats voor 1,5 miljard mensen. 9 miljard zit daar ergens tussenin, maar toch dichter bij de Indiër. Een andere optie is een wereld met een kleine groep geprivilegieerden die een hoge standaard (en impact hebben), en een grote groep sukkels die het met weinig moeten doen. Dat is de wereld van vandaag. Als iemand een goed argument heeft om deze situatie te verdedigen, laat maar komen.
De volgende dagen zal er wellicht heel wat te doen zijn over bevolking. Maar volgens mij is het probleem niet zozeer een kwestie van aantal mensen, maar vooral van hoe we de beschikbare bronnen eerlijk verdelen, rekening houdend met de grenzen van de planeet.
Wie rond het thema nog wat meer info zoekt, hier is een blog rond het idee van twee kinderen, de klok die tikt en een interessante site van het bevolkingsfonds van de Verenigde Naties. Tenslotte nog een filmpje dat het probleem duidelijk maakt…
Low Impact Man 
Communiqué de presse du MLD, Mouvement Libéral Démocrate
« Limitons les naissances pour sauver notre planète ! »
La population mondiale ne cesse d’augmenter. Dans les années 70, nous étions 3 milliards d’êtres humains sur terre. En 40 ans, la population mondiale a doublé (nous en sommes à presque 7 milliards) et atteindra selon les prévisions les plus crédibles, dont celles d’Hubert Reeves, 10 à 12 milliards en 2050. Chaque jour, nous accueillons, malgré les décès, 215 000 humains supplémentaires.
Malheureusement, si la population mondiale augmente, ce n’est pas le cas de nos ressources qui, elles, ne cessent de se réduire. Claude Levi Strauss le disait il y a déjà quelques années : « La surpopulation humaine crée une grave crise écologique, elle crée des ravages et est source de disparition de nombreuses espèces vivantes animales et végétales ».
Il est donc urgent d’agir et de ne plus regarder notre planète se détruire sans prendre les mesures qui s’imposent. Un tabou doit être levé et le MLD entend y contribuer en Belgique (…)
D’un autre côté, il est temps qu’un parti politique défende enfin une politique de limitation des naissances en Europe et plus précisément en Belgique.(…)
La seule option qui se présente à nous, c’est de développer en Europe et dans le monde entier une politique de limitation des naissances.
Pour certains, cette politique devrait uniquement être menée en Afrique ou en Asie mais c’est une grave erreur car c’est justement dans les pays les plus développés qu’il convient d’agir car c’est dans ces pays que l’empreinte écologique est la plus importante. C’est dans ces pays que la population exige et consomme le plus !
(…)
Réduire la natalité posera de toute façon, à un moment donné un problème de financement des retraites mais ce problème sera moins douloureux si on s’y attaque maintenant.
N’oublions pas que quoi qu’on fasse, la population se stabilisera naturellement ce qui entraînera une phase de vieillissement de nos sociétés. C’est inévitable alors mieux vaut l’anticiper et le maîtriser un peu. »
Pour ce faire, le MLD souhaite proposer un programme ambitieux en Belgique qui doit à terme constituer un exemple pour tous les autres pays d’Europe :
– Autoriser la vente libre de pilules contraceptives dans les grandes surfaces ;
– Prévoir un stage d’éducation parentale lors des dernières années du secondaire en vue de sensibiliser les jeunes aux responsabilités qui incombent à un parent tout en attirant leur attention sur les dangers de la surpopulation mondiale en encourageant le recours aux méthodes contraceptives ;
– Encourager le travail des cellules de planning familial dans toutes les communes du pays avec distribution gratuite de moyens contraceptifs pour toutes les personnes qui le souhaitent ;
– Prévoir des mesures fiscales avantageuses pour les couples n’ayant qu’un seul enfant ;
– Supprimer les primes de naissance ;
– Accorder une prime annuelle de 250 euros à tous les couples mariés sans enfants ;
– Revoir le système des allocations familiales : aujourd’hui les allocations familiales de base s’élèvent à 86,77 euros pour le 1er enfant, 160 euros pour le 2ème et 239 euros pour chaque enfant à partir du 3ème. Ainsi, selon un calcul simple, un couple avec 4 enfants touche plus de 700 euros mensuels, ce n’est ni tenable ni acceptable ! Le MLD prévoit l’augmentation de ces allocations à 200 euros pour le 1er enfant. Les familles avec 2 enfants toucheraient 300 euros. Une famille avec 3 enfants ou plus ne toucherait plus que 400 euros par mois.
– Accompagner nos campagnes d’aide au développement en Afrique, en Asie ou en Amérique du Sud de plans d’actions visant à sensibiliser la population de ces pays à la contraception en encourageant par exemple l’éducation ;
– Défendre une réelle laïcisation de notre société belge mais aussi européenne afin de sortir des carcans religieux qui incitent à la natalité.
Enfin, Laurent LOUIS déposera, à la rentrée parlementaire, une proposition de résolution demandant au gouvernement belge d’inciter l’Europe à agir de la même manière en informant l’ensemble des pays membres des risques liés à la surpopulation mondiale.
Laurent LOUIS, Président du MLD, Député fédéral – http://laurent-louis.be/
LikeLike
en geen woord over de ecologische voetafdruk….hoe men onze huidige levensstandaard kan blijven verdedigen is me een raadsel….we willen blijven verspillen en verkwisten, en om dat mogelijk te maken moeten er maar minder kinderen komen, overal ( en vooral in de 3-de wereld….).
Een dramatische beperking van het aantal kinderen, zoals in de jaren 60 en 70, geeft dramatische problemen, zowel op financieel vlak als op praktisch vlak( vind maar eens genoeg werknemers, of artsen, of bejaardenverzorgsters, die willen werken tot hun 70-ste, mét een dramatische loonbeperking owv de steeds toenemende belastingsdruk owv vergrijzing. Ik voorspel een exodus van jong talent uit België)
Mag ik er toch even op wijzen dat de vergrijzing niet zozeer een probleem is van een TEVEEL aan ouderen, maar vooral een probleem is van een TEKORT aan jeugd.
2.2 kinderen per vruchtbare vrouw, dat is het vervangingsniveau waar we naar moeten streven. Dan stijgt of daalt de bevolking niet. Langzaam afbouwen naar 2,0 kinderen/vr vrouw, en de Derde Wereld steunen door onderwijs te bieden, hét anticonceptiemiddel bij uitstek!!!
Roepen om een strenge geboortebeperking is een gemakzuchtige oplossing, meestal voorgesteld door hautaine en arrogante Westerlingen.
LikeLike
Als het over statistische gegevens gaat over ‘de mensheid’ (bevolking, gezondheidszorg, …) dan kan ik het niet laten te verwijzen naar Hans Rosling.
Zijn zeer interessante website:
http://www.gapminder.org/
Zijn zeer boeiende lezingen:
http://www.ted.com en gewoon zoeken op zijn naam
Zijn blog: http://www.roslingsblogger.blogspot.com/
LikeLike
Een ander probleem, dat hand in hand gaat met de bevolkingsgroei, is het toenemend aantal klimaatvluchtelingen, waarin wij (en daarmee bedoel ik de geïndustrialiseerde landen) ook onze verantwoordelijkheid zullen moeten nemen. De sense of urgency lijkt echter weggespoeld met de huidige financiële crisis.
LikeLike
de ecologische impact bestaat uit eenheden bevolking x eenheden economische activiteit/groei x eenheden materiaal/energie/impacten per economische activiteit.
Niemand wil verliezen, bijna niemand wil echt herverdelen en dus klagen we maar over de variabele ‘bevolking’ omdat we dan minder of niet met die andere variabelen moeten bezig zijn.
De bevolkingsgroei vertraagd jaar na jaar, de deciminatie van bepaalde groepen door (klimaat) rampen zit er helaas aan te komen, en een echte herverdeling zou een levensstandaard en ontwikkelingsgraad bij vrouwen kunnen teweeg brengen die de geboortecurve in Afrika kan ombuigen zonder ‘verplichte geboortebeperking’.
Maar we blijven onszelf en de wereld wijs maken dat iedereen kansen kan krijgen om zich te ontwikkelen, zonder aan een herverdeling te moeten beginnen, namelijk door middel van ‘duurzame groei’. Ook en vooral de vakbonden willen niet aan hun leden vertellen dat twee maal per jaar eeen vliegvakantie niet een verworvenheid is, maar mee de onmogelijkheid produceert om armoede te bestrijden, zowel hier als ginder… wij laten te weinig milieugebruiksruimte en te weinig economische ruimte bestaan voor de anderen. We zijn niet solidair maar doen aan georganiseerdd groepsegoïsme. Ook een aantal transitie en protestbewegingen dreigen die kant op te gaan, vanuit een sterke individuele drijfveer verlieservaringen te vermijden…
LikeLike
misschien moet het sterftecijfer terug omhoog.
dat kan vrijwillig zoals je voorbeeld van euthanasie op xx
dat kan ook willekeurig door allerlei veiligheidsmatregelen terug te draaien
je zou daar zelfs spectaculaire sporten voor kunnen bedenken …
allemaal kwestie van cultuur
LikeLike
ik wil niet cynisch zijn, of misantroop. Ik denk niet dat we het sterftecijfer bewust moeten beïnvloeden. Maar ikzelf ben op zoek naar de ‘organisatie van mijn eigen dood’. Want ik wil inderdaad niet noodzakelijk lang leven. De kwaliteit van leven staat voorop. Dat betekent dat ik inderdaad een aantal randvoorwaarden aan het bepalen ben om mijn eigen dood te organiseren. Een beetje zoals in de zomerblog van Steven, maar een stuk minder romantisch 😉
Ik heb nog een aantal ‘opdrachten’ te vervullen, en zo lang mijn capaciteiten toelaten dat te doen, wil ik dus nog verder. Maar ik vind het bijzonder lastig te bedenken dat ik straks een leven zou kunnen hebben zonder zingeving, interesse of interactie… Ik heb geen nood om te blijven leven, voornamelijk om vele nabestaanden, en wij als samenleving, niet meer met afscheid en dood kunnen omgaan en dat zo lang mogelijk uitstellen…
LikeLike
Het is hoog tijd om onze voetafdruk in overeenstemming te brengen met de draagkracht van onze habitat. Als we hier zelf niet op een vreedzame manier in slagen, zullen oorlogen en hongersnoden er ons wel toe dwingen. Ik laat het in het midden welke maatregel het snelst te implementeren is, bevolking terugdringen of voetafdruk per capita verkleinen, maar ik vrees dat kiezen in dit geval zeker verliezen is. In het bijzonder als men gaat kijken naar de verhouding tussen lokale voetafdruk en ecologische draagkracht per capita. Een zogenaamde Ecological debt map geeft mooi aan waar die verhouding sterk uit balans is:
http://chartsbin.com/view/571
Europa uiteraard mooi rood, maar wat veel belangrijker is: de meeste landen in West-Europa hebben een ecologische draagkracht die ver onder het wereldgemiddelde ligt. En als we verder inzoomen op België vinden we een draagkracht van amper 1,34 ha per capita ten opzichte van 1,78 ha gemiddeld wereldwijd. In Zimbabwe hebben ze een voetafdruk van 1,24 ha per capita, misschien moeten we daar eens in de leer gaan. Uiteraard zullen ook in de toekomst goederen, en dus ecologische draagkracht, tussen landen uitgewisseld worden, maar stijgende energieprijzen kunnen die handel op termijn wel sterk verminderen waardoor we steeds meer op onze eigen draagkracht zullen aangewezen zijn. Hierbij komt nog de klimaatverandering die de draagkracht negatief zal beïnvloeden.
Daarom moeten we zeker ook niet vies zijn van bevolkingsmatigende initiatieven of op zijn minst voortplantings- en bij wijle inhumane zorgsubsidies afschaffen. Zoals eerder correct is aangegeven zijn ook hier twee maatschappelijke aanvaardbare denkpistes: vermijden van ongewenste zwangerschappen en het niet ongewenst rekken van ouderdomsleed. Van de 78 miljoen jaarlijkse bevolkingsaangroei, is maar liefst 32 miljoen ten gevolge van ongewenste zwangerschappen!
Klik om toegang te krijgen tot journaleditorialsep2008.pdf
Er wordt anderzijds vaak aangehaald dat de hoge geboortecijfers in arme landen voor de hoge sterftecijfers moeten compenseren, maar dit is toch echt wel een fabeltje:
Klik om toegang te krijgen tot Consumer-behaviour-contraceptive-decisions-10.06.pdf
Uit een recente studie blijkt ook dat het investeren van 7-12 € in familie planning zou volstaan om de uitstoot van 1 ton CO2 te vermijden, wat momenteel vele malen minder is dan via de goedkoopste ‘technologische’ wegen. Wat is de kost van impactreductie via sensibilisering eigenlijk?
http://www.popoffsets.com/pdf/Fewer%20emitters%20lower%20emissions%20report%20Aug%2009.pdf.
Deze vaststelling vormt ook de basis van de Britse NGO populationmatters waar onder andere David Attenborough deel van uitmaakt (http://populationmatters.org/). Deze organisatie heeft een website popoffsets bedacht, waar individuen evenals organisaties hun CO2 uitstoot kunnen compenseren door overeenkomstig in familieplanning te investeren (http://www.popoffsets.com/). Voor alle duidelijkheid de organisatie investeert ook in familieplanning in de UK, want het reductiepotentieel is daar natuurlijk veel groter.
Indien we de bevolkingsgroei onder controle willen houden (en in sommige regio’s zou die best gecontroleerd dalen) zal investeren in familieplanning waarschijnlijk niet volstaan en moeten we naar nieuwe systemen op zoek die de vrijheid zo weinig mogelijk beknotten. Misschien moeten we wel naar een systeem van verhandelbare geboorterechten naar analogie van de uitstootrechten. Dit kan naast een goede controle ook een positieve invloed hebben op de inkomensongelijkheid in een maatschappij. Indien rijke gezinnen een groter gezin wensen, wordt de rijkdom op twee manieren verdeeld: enerzijds bij de aanschaf van het geboorterecht en uiteindelijk zal de rijkdom over een groter aantal nakomelingen verdeeld worden. Een arm gezin kan de inkomsten uit een geboorterecht gebruiken voor een ander kind een betere toekomst te geven. Er bestaat natuurlijk nog altijd een mogelijkheid voor arme gezinnen om een deel van hun uitstootrechten te verkopen voor een geboorterecht en zo toch nog altijd een stevig kroost ter wereld te brengen. Een verplichte ouderschapscursus met intensieve stage kan sommige mensen misschien alsnog op andere gedachten brengen…
LikeLike
@ Johan,
een zeer interessante bijdrage! Allen je laatste alinea doet bij mij toch wel vragen rijzen.
Zo zou ik het op zich ook een goede zaak vinden als niet zomaar iedereen kinderen zou nemen (want volgens mij is zeker niet iedereen geschikt als ouder), maar ik zie in de praktijk niet hoe je mensen gaat kunnen ‘dwingen’ om geen kinderen te nemen indien ze niet zo’n cursus gevolgd hebben.
Ik denk dat er sowieso dient vermeden te worden dat het krijgen van (veel) kinderen het recht van rijken wordt of dat (al dan niet ‘illegale’ kinderen) het slachtoffer worden van bepaalde maatregelen.
Zo is er wel iets te zeggen voor het één-kind-beleid van China, maar moeten men zich toch bewust zijn van de negatieve gevolgen dat zo’n beleid heeft gehad.
Ik denk als er grote inspanningen (en dus ook investeringen) gebeuren om er voor te zorgen dat mensen zelf voor minder kinderen kiezen, dat daar al heel veel met kan bereikt worden.
LikeLike
De verplichte cursus was gewoon als bewustwording bedoeld om de kinderwens wat te temperen. Mensen verplichten op basis van een examen geen kinderen te hebben is inderdaad moeilijker te implementeren.
Bedankt in ieder geval voor de positieve respons!
LikeLike
Maar zelf een verplichte cursus is toch moeilijk in te voeren. Je hebt toch niet onder controle wanneer vrouwen zwanger worden of wanneer mannen een vrouw zwanger maken, dus wat als vrouwen zwanger worden terwijl ze nooit hebben deelgenomen aan zo’n cursus? Hoewel ik het idee van een hogere drempel voor men aan kinderen begint op zich niet slecht vind, zie ik niet hoe je zo’n cursus concreet kunt verplichten.
LikeLike
vandaag een zeer goed standpunt over bevolking in de Standaard, van Ecolife man Stijn Breurs (met heel wat reacties) http://destandaard.be/meningen/forum/index.aspx?pagename=detail&forumid=3113419
LikeLike
Leuk stukje, als je bedenkt dat de coördinator van het centrum voor reproductieve gezondheid (vrouwen en geboorte in het Zuiden) in de Raad van Bestuur van Ecolife zit…
LikeLike
oeieoei, er zijn hier blijkbaar alvast 2 Johannen, als dat maar geen plaag wordt …
die cursus vind ik maar niks, kan je beter reklame verbieden, dat gaat veel meer effect op onze uitstoot hebben.
en geboorterecht verhandelen. bweikes. meisjes en vrouwen naar school krijgen gaat veel meer effect hebben op het geboortecijfer.
ik heb een alternatief : grotere mensen mogen geen kinderen krijgen (of op zijn minst genetisch gemanipuleerde vekleinde), kwestie van onze soort te verkleinen en we minder van vanalles van doen hebben.
Of krumeleutpillen uitvinden.
LikeLike
Ik heb heel die discussie op DS gevolgd en manmanman, sommige mensen in Vlaanderen redeneren en leven volledig door middel van hun lymbische systeem. Hoger denken en het gebruik van de hersenschors zitten er niet in.
Sommige reacties zijn dan weer wel waardevol.
Ik blijf het vreemd vinden hoe sommige Westerlingen hameren op de geboortebeperking in de Derde Wereld, maar hun eigen levensstijl niet in vraag stellen. Alsof de 3-de Wereld maar minder kinderen moet krijgen om ons consumptiepatroon te kunnen hanteren, of zelfs nog te laten stijgen…..
Ik vind de “zachte” oplossing( meteen ook bewezen de meest efficiënte ) de beste : opleiding voor de vrouwen, en gratis anticonceptie!!
In het Westen ;: een CO2 rantsoen, en per kind moet je afdragen…gedurende jaren weliswaar.
LikeLike
Kan het toch niet laten nog even voort te bomen op de ‘optimale’ Belgische populatie. We waren anno 2010 met 10 754 528 Belgen die elk, zonder rekening te houden met klimaatverandering, in feite elk maar 1,34 ha ter hunner beschikking hebben. Als we ervan uitgaan dat we zeer ambitieus zijn en een maatschappelijk draagvlak kunnen creëren om onze voetafdruk tot 2 ha per Belg te beperken (ipv 8 ha) dan zijn we nog altijd met 3548994 Belgen te veel. Om het ‘optimale’ aantal tegen 2050 te halen zou de Belgische bevolking jaarlijks met 1 % moeten dalen in plaats van met 0,7 % te stijgen zoals nu het geval is. Nu met gemiddeld 1,74 kinderen per vrouw zitten we al onder het vervangingsniveau (2,07 kinderen per vrouw), maar wel boven het Europees gemiddelde (1,53 kinderen per vrouw). Met de huidige vruchtbaarheidsgraad komen we in 2050 uit op 8521618 wat al wel een pak minder is maar nog altijd 1316084 te veel. Als we het Europese gemiddelde kunnen halen, komen we er wel: ruimte voor 5835 nieuwe Belgen. Let wel deze cijfers zijn enkel geldig bij aanname van een constante levensverwachting en een migratiestop. Bestaande voortplantingssubsidies kunnen bijgevolg beter aangewend worden om familieplanning te faciliteren prioritair in gebieden met een beperkte draagkracht en daaraan gekoppelde vluchtelingenstromen.
Rekenen is leuk, maar rekenfouten vinden nog veel leuker. Hieronder de gebruikte referenties voor de berekeningen:
Klik om toegang te krijgen tot 24-7.pdf
Klik om toegang te krijgen tot SRH%20%20COUNTRY%20%20%20PROFILES.pdf
Van fouten gesproken, in het laatste rapport wordt gewag gemaakt van 1315 abortussen per 1000 geboortes in België. Met deze gegevens zou men al vlug kunnen denken dat van die geboortes er nog een heel deel ongewenst zijn, maar ik vermoed dat het 13,15 % abortussen moest zijn.
Als we onze voetafdruk willen verminderen door enkel het bevolkingsaantal te verminderen zijn we met maar liefst 8,8 miljoen Belgen te veel!
Klik om toegang te krijgen tot overshoot_country.pdf
Nog een interessant artikeltje gevonden over de neveneffecten van klassieke ontwikkelingshulp, met name zonder integratie van familieplanning.
http://www.plosmedicine.org/article/fetchObjectAttachment.action?uri=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pmed.0030087&representation=PDF
Of hoe de installatie van een ‘water development scheme’ tot verhoogde ondervoeding van kinderen kan leiden! Niet alle ontwikkelingshulp moet naar familieplanning gaan, maar zonder integratie van familieplanning doe je dus soms beter niets.
LikeLike