het patroon herkennen

Ik weet niet of het u is opgevallen, maar er zijn een paar losse berichten die een groter patroon laten zien.

Het wordt moeilijker voor organisaties om de overheid aan te klagen. Het wordt makkelijker om vergunningen voor grote werken te krijgen én moeilijker om die aan te klagen. Er is een wetsontwerp om het voor polititi mogelijk te maken organisaties te verbieden zonder rechtszaak. De overheid zelf legt steeds meer rechterlijke uitspraken naast zich neer. Politici gebruiken hun macht om ‘afwijkende meningen’ te straffen (gelukkig worden ze soms nog teruggefloten).

En als je daar tegenover volgende berichten zet dan wordt het patroon nog duidelijker. Na het afzwakken van de Europese ontbossingswetten en de natuurherstelwet wordt nu ook de rest van de Green-Deal wetgeving afgezwakt en uitgesteld. En nog een overwinning van de vleeslobby; het is verboden om te nog te spreken over een veggie-burger.

Al die schijnbaar losse berichten passen perfect bij het essay dat ik net gelezen heb: ‘Eigen planeet eerst’ van Roxanne van Iperen. Waar ze helder maakt wat er aan het gebeuren is en waarom er nergens nog aandacht is voor de exsitentiële kwesties zoals het klimaat. Een paar citaten:

“Wie naar de gebeurtenissen van de laatste paar jaar kijkt, mag met recht constateren dat in westerse democratieën feitelijk een staatsgreep heeft plaatsgevonden waarbij machtige industrieën zich hebben verbonden aan politici die enerzijds een grenzeloze, geglobaliseerde markt bedienen en anderzijds een lokale zondeboekpolitiek bedrijven die gericht is op herstel van nationale souvereiniteit en landsgrenzen.” (p. 89)

“Radicaal-rechtse politici spelen zogezegd in op valse nostalgie over een veilige (witte, christelijke, heterosexuele) samenleving, beschermd door grenzen en law-and-order politiek. Wat er niet bij wordt verteld is dat achter deze nationalistische etalage (…) een economische winkel schuilgaat die voor bedrijven en de allerrijksten juist gericht is op grenzeloosheid en deregulering.” (p.91)

“Het is belangrijk te benadrukken dat dit géén vooropgezette staatsgreep is van een kleine groep rijken (…) maar een sluitstuk van een lang en complex proces dat ooit begon met een goedbedoelde ideologie om wereldwijd meer productiviteit, welvaart en individuele perspectieven te creëren, met als neveneffecten onder meer (…) het ontstaan van een nieuwe klasse überrijken wier kortetermijnbelangen steeds meer met elkaar samenvielen, zonder dat ze zich voor de schadelijke gevolgen ervan verantwoordelijk voelen of erop aangesproken worden.” (p.104)

De berichten hierboven laten zien dat niet alleen extreem-rechtse maar ook ‘gewoon rechtse partijen’ meegaan in dit discours. Wie aan de onderkant zit (langdurig zieken, werkelozen, mensen in armoede, vluchtelingen,…) moeten stevig geactiveerd en gecontroleerd worden, net als de organisaties die voor deze groepen opkomen. Wie aan de bovenkant zit (de financiële wereld, de tech-wereld, de superrijken,…) mag geen strobreed in de weg gelegd worden. Groei en winstmaximalisatie in combinatie met een kleinere overheid en deregularisatie.

Dat is het narratief van onze regeringen (ook met de zogenaamde linkerkant). Dit en het aanwakker van angst voor het verlies aan traditie (worst!), identiteit en priviliges zorgt dat de onzekerheid groeit en nog meer mensen (extreem) rechts gaan volgen. Het is ook wat De Wever te zeggen had een paar dagen terug; de catastrofe is op komst, geef mij de macht en ik los het op. Hoewel ‘veiligheid’ centraal staat in dit discours wordt de grootste dreiging (klimaatchaos) doodgezwegen. Want als je dit wil aanpakken moet je namelijk de strijd aangaan met de machtigen der aarde.

Het boek biedt niet meteen oplossingen, maar is wel een stevige oproep minstens te beseffen wat er aan de hand is. Democratie is niet vanzelfsprekend, en kan op democratische wijze ten onder gaan. En velen van ons die nu nog comfortabel de vruchten van dit systeem plukken kunnen zich de vraag stellen; laten we dit gebeuren?