blijven we aan de zijlijn staan?

Het hele circus van rijkelui in Davos laat me eerlijk gezegd koud, maar het jaarlijkse Global Risk Report blijf ik boeiende literatuur vinden. Het is al jarenlang een inspiratie voor het ‘rad der onfortuin’ dat ik regelmatig gebruik in lezingen. Ook in mijn boek ‘Hoop, een kompas in Turbulente tijden‘ van 2022 verwijs ik ernaar. Het rapport wordt gemaakt door 900 experts en aangevuld met een bevraging van 11 000 toplui uit de economie. De centrale vraag is niet meteen wat zijn de bedreigingen voor de wereld of de mensheid, maar wat zijn de risico’s voor de wereldwijde economie. Precies omdat de Davos-gangers de economische touwtjes in handen hebben, hechten ze veel belang aan goede risico-analyses.

Opvallend, waar de voorbije jaren de grootste risico’s te linken waren aan klimaat en milieu is er nu een nieuwe nummer één: staatgebonden gewapend conflict. In andere woorden: oorlog.

Maar nog interessanter is een kijkje te nemen bij de verwachtingen op korte en iets langere termijn. Dan krijg je dit lijstje (waarvan ik geen vertaling heb).

Hier zie je dat de grote bedreigingen op iets langere termijn gelinkt zijn aan de planetaire grenzen, met biodiversiteit en klimaat als toppers. Dit weten wetenschappers al veel langer en is voor het eerst in andere woorden benoemd in het Rapport van de Club van Rome, ruim 50 jaar geleden.

Als je dit vooruitzicht kent zou je kunnen verwachten dat onze ‘leiders’ wat moeite doen om dit aan te pakken. Maar neen, blijkbaar is een potentiële existentiële crisis van de mensheid niet de moeite om in actie te komen. Integendeel, er moet geïnvesteerd worden in nog meer vernietigingscapaciteit (naast fake nieuws en polarisatie). Gigantische hoeveelheden geld, grondstoffen en energie worden nu ingezet om ‘ons voor te bereiden op oorlog’. Waarom? Is dit de wens van de meerderheid van de aardbewoners? Is dit de beste manier waarop zoveel mogelijk mensen een goed leven krijgen?? Ik dacht het niet.

Oorlog is vooral interessant voor de wapenindustrie, de fossiele industrie, de tech-industrie en allerhande populisten en al dan niet verkozen dictators die dank zij oorlogsdreiging een excuus hebben om maatschappelijke en ecologische kwesties te laten aanmodderen. Of om de neo-liberale agenda van privatiseren, besparen en dereguleren door de drukken. Dat oorlog (of voorbereiding erop) de ecologische uitdagingen nog groter maakt is blijkbaar van geen tel. Terzijde: de uitstoot van de wapenindustrie wordt (om strategische redenen) niet meegeteld in de nationale koolstofboekhoudingen. Dan kunnen we wel moeite doen om ons huis te isoleren, maar een uurtje vliegen met een F-16 zou evenveel uitstoot opleveren als een uur rijden met 900 auto’s met een verbrandingsmotor.

Dat lieden als Musk en Zuckerberg hier fantastische opportuniteiten zien om nog rijker en machtiger worden kan ik begrijpen. Maar dat zoveel regeringen en partijleiders klakkeloos meegaan in het aanwakkeren van de oorlogsretoriek is toch verbazend. En wat geschiedsschrijvers zich binnen enkele decennia wellicht zullen afvragen: “waarom lieten burgers overal ter wereld dit zomaar gebeuren?”

Een antwoord heb ik niet. Ik zie wel dat heel veel mensen en organisaties dagelijks werken aan alternatieven. Ondernemers, burgers, coöperaties en anderen die niet meegaan in het waanzinnige systeem waarin we vast zitten. Dit herstellende ecosysteem ondersteunen op alle mogelijke manieren is alvast iets wat we kunnen doen (net als X en Facebook de rug toekeren). En op alle manieren onze stem gebruiken om duidelijk te maken dat we niet akkoord zijn met die kleine groep machtige mannen.

Terwijl de risico’s zich meer en meer voltrekken is ‘regeneratie’ de weg die we te gaan hebben.

(Zelf wil ik daar alvast toe bijdragen met de voorstelling Heel de Wereld…)