Deze morgen schrijf ik mijn stukje vanuit Muizen. Want na de infoavond van gisteren in Mechelen was het iets te nipt om met de trein thuis te geraken, en ik kon gelukkig logeren bij vrienden hier. De sessie gisteren was bijzonder boeiend omdat we met de groep aan het nadenken zijn gegaan over de mogelijke opties voor de toekomst. Ik zet even de conclusies op een rijtje.
We waren het over eens dat de problemen (klimaat-olie-armoede) zeer dringend en ernstig zijn. We hebben de indruk dat de politieke wereld niet in staat is daarop passend en snel genoeg te reageren. We waren het er ook over eens dat een grootschalige verandering in productie- en consumptie noodzakelijk is. Maar misschien is daar maar 5% van de bevolking mee bezig, dus wanneer zou de rest kunnen volgen?? We kwamen op volgend lijstje van mogelijkheden;
1. grote rampen. Pas dan zijn mensen bereid om uit noodzaak hun gedrag aan te passen. Probleem is dat wat klimaatverandering betreft de rampen nu vooral plaatsvinden bij die landen die het minst CO2 uitstoten, en zich minst kunnen verdedigen. Dus er zal heel veel ellende plaats vinden alvorens rampen mensen hier aanzetten tot verandering. De klimaatoorlogen passen in dit scenario.
2. stijgende olieprijs. Als de prijzen van grondstoffen zeer snel stijgen heeft dit wel onmiddelijk effect. Mensen gaan minder vliegen, minder auto rijden, zuiniger omspringen met energie, meer lokale producten kopen. Nadeel is hier dat dit economisch heel wat gevolgen heeft en dat de armsten (hier en in het Zuiden) het grootste slachtoffer worden.
3. een dictatuur. Zowel in de discussie gisteren als in sommige artikels (oa van hoge pieten bij de Verenigde Naties) hoor je wel eens dat democratie niet in staat in de mondiale, lange termijn problemen aan te pakken. We zien ook hier dat politici geen moedige maatregelen nemen uit schrik voor de kiezer. Vraag is ook of we een dictatuur (al is het dan een groene) wel zien zitten natuurlijk.
4. klimaatdukaten. Hiermee geef je iedereen een CO2 budget, en dan kies je zelf. Wil je op reis gaan met het vliegtuig? Dan zal je minder de auto kunnen gebruiken of minder kunnen verwarmen. Als je dit wereldwijd kan invoeren zit er wel een herverdelingseffect in. Iedereen krijgt evenveel uitstootrechten. Kwestie is alleen, wie kan zorgen dat dit op politiek niveau wordt ingevoerd…?
5. technologie. Overal elektrische auto’s, smart grid elektriciteitssysteem, passiefhuizen, warmtepompen, CO2 opslag, zonne-velden in de Sahara, duizenden windmolens in de Noordzee. Er bestaan al heel wat plannen rond betere technologie. Alleen zijn we al te laat om ze tijdig in te voeren, én vrees ik dat de technologie misschien wel in staat is onze westerse samenleving om te vormen en te beschermen, maar het mondiale armoede vraagstuk raakt er niet mee opgelost. (Alle technologische vernieuwingen de laatste decennia hebben de kloof Noord-Zuid ook niet kleiner gemaakt) Trouwens al deze projecten vragen ook gigantisch veel grondstoffen en energie, en zelf al ga je massaal voor Cradle2Cradle aanpak, de hulpbronnen blijven eindig. Alle bestaande auto’s vervangen door elektrische gaat wellicht de draagkracht van de planeet te boven.
6. de verandering onderuit. Dit is het verhaal van transitiesteden, groepen die bezig zijn met ‘voluntary simplicity’, co-housing projecten, kortom lokale groepen die al bezig zijn met het uitvoeren van die andere levensstijl. Omdat door hun voorbeeld duidelijk wordt dat leven met 90% minder energie en grondstoffen heel veel positieve effecten heeft wordt dit op termijn een aantrekkelijk alternatief voor steeds meer mensen. (en dan onstaat er wel politiek draagvlak enzovoort). Dit is het scenario uit ‘de aarde heeft koorst’.
Het is allemaal een beetje schematisch en onvolledig, maar met de groep gisteren waren dat toch ongeveer de mogelijke pistes die we konden verzinnen. Persoonlijk hoop ik op actie 2 (met ondersteundende maatregelen voor de armsten) in combinatie met 6 en een stukje 5, zodat uiteindelijk 4 mogelijk wordt.
Hierbij dus een uitnodiging om er zelf eens over na te denken en misschien nog nieuwe inzichten toe te voegen. Tussen haakjes, wie wat depressief wordt van de onophoudelijke regen, het goede nieuws is dat de regen-tonnen en -putten goed gevuld raken! Groetjes vanuit Muizen.
Low Impact Man 
Massale geboortebeperking is ook een oplossing. Met de huidige wereldbevolking zijn we gewoon met teveel. De planeet heeft gewoon te weinig grondstoffen voor iedereen.
Inkrimping tot 1 miljard mensen op deze planeet is absoluut noodzakelijk.
En de natuur gaatons daar op een lugubere manier misschien mee helpen.
Hongersnood en stijgende zeespiegel zal zorgen voor grote stromen in vluchtelingen, met oorlogen als gevolg.
Hongersnood door het veranderende klimaat gaat ook potentieel veel mensen doen sterven. Ganse delen van Afrika worden nu al getroffen. Maar de beelden blijven niet meer op ons netvlies branden door de onverschilligheid. TV maakt mensen blijkbaar hersendood.
De herverderling van water (overstromingen of droogtes) zal ook heel wat volkeren in de problemen brengen. Droogtes in Mongolië en Zuid-Amerika, overstromingen in landen als Nederland, Bangladesh, Tuvalu enz…
Ziekten gaan meer terrein krijgen om op te rukken, denk maar aan malaria. De malariamuskiet wordt nu al in streken gevonden (zoals zuid-Italië) waar er voordien nooit sprake was van deze ziekte. Hetzelfde verhaal is in de VS al geweest met het West-Nijl-virus.
De natuur zou wel eens sneller voor balans kunnen zorgen dan we denken. Natuurlijk blijft dat niet zonder het nodige menselijke leed.
En terwijl het Kopenhagen-verdrag ook “Too little Too Late” is, sterven er nu al mensen door honger, dorst, overstromingen enz.
Ik ben niet pessimistisch door het weer (want nu schijnt de zon hier en onze teller draait achteruit door de zonnepanelen), maar ben wel nuchter.
Het beste wat er nu kan gebeuren is dat morgen de aardolie effectief OP is! Dan stijgen de prijzen spectaculair, valt het huidige systeem van de economie wel stil (maar dat systeem heeft bewezen dat het waardeloos is), gaat de vervuiling abrupt dalen (fijn stof, CO2,…) en zullen bedrijven plotseling met dingen op de proppen komen die een perfect alternatief zijn (en wat ze al decennia lang verdoken hebben gehouden voor het grote publiek!)
Maar het feit dat Shell uit windenergie en zonne-energie stapt is omwille van het feit dat ze een mooie deal hebben met Gazprom om in Sakhalin masaal LNG gaan produceren en verpatsen aan de VS (per schip). Pijpleiding ligt er al over gans het eiland (van het noorden tot aan de terminal in het zuiden vna het eiland. Is het eiland boven Japan). Kostprijs 17 miljard als ik me niet vergis.
Dus neen, buiten een beetje greenwashing gebeurd er quasi niks. En de politici zijn te dom om slimme en gedurfde beslissingen te nemen, zeker aan de vooravond van de verkiezingen.
Dus bij mij geen pessimisme maar realisme.
LikeLike
Meer openbaar vervoer is ook een oplossing.
Wat nu vooral het probleem is waarom veel mensen de wagen nemen ipv het openbaar vervoer is dat deze niet frequent genoeg rijdt en bepaalde bestemmingen moeilijk te bereiken zijn.
Mocht de overheid nu vooral eens investeren om alle bussen, treinen, metro’s, enz. zo milieuvriendelijk mogelijk te laten rijden en ook het netwerk uit te breiden + frequenter hetzelfde traject aan te doen, wordt het gemakkelijker om met het openbaar vervoer op tijd op de juiste bestemming te geraken, is het interessanter om het openbaar vervoer te nemen (indien de prijzen redelijk blijven) en wordt er op deze manier heel wat CO2 uitstoot teruggeschroefd. Niet enkel doordat de voertuigen minder CO2 uitstoten, maar ook doordat steeds meer mensen gebruik gaan maken van het openbaar vervoer, wat als gevolg heeft dat er minder files zullen zijn, minder auto’s moeten geproduceerd worden, …. niet zo economisch dus, maar uiteindelijk hebben we geen keuze. Ook zoals jullie zeggen: een stijging van de olieprijs kan dit misschien wat in de hand werken.
Een voorbeeld van hoe het zou moeten zijn is Jamaica. Wij zijn daar een paar jaar geleden geweest (nu niet meer want het vliegtuig nemen we niet meer) en konden bijna in iedere hoofdstraat een soort taxi nemen. Die taxi’s rijden volgens een bepaalde route (+/- 10 km), de gehele tijd heen en terug. Overal onderweg kan je zo’n taxi tegenhouden en betaal je +/- 1 euro. De taxi bleef stoppen en mensen meenemen tot er geen plaats meer was, ze staken daar zelfs mensen in de koffer. Ook werd je afgezet waar je stop riep.
Dit had natuurlijk geen ecologisch doeleinde maar is het resultaat van het feit dat de grote meerderheid van de bevolking zich geen wagen kan permitteren. Mocht zo’n systeem ingevoerd worden in Europa met ecologische wagens of trams, dan vind ik dit persoonlijk wel ideaal.
Wij hadden ook al het idee om een project in Brugge te starten met ecologische taxi’s (liefst op luchtdruk: http://www.mdi.lu/english/airpod.php) die je voor 1 euro overal naartoe brengen (binnen een straal van een bepaald aantal kilometer). Bij mooi weer zouden zelfs riska’s ingeschakeld kunnen worden (zoals in Kopenhagen).
Ook reizen per trein naar het buitenland moet veel goedkoper.
Maar zoals je zelf merkt is de regering blind en kortzichtig, enkelen van hen blijven geloven in kernenergie en de organisaties (o.a. Electrabel) vechtten tegen het feit dat ze weldra minder geld zouden gaan opstrijken door groene energie of doordat mensen ecologischer gaan leven.
Mijn algemene conclusie is dat het milieu naar de vaantjes gaat door de te grote aanwezigheid van de mens. We zijn simpelweg met te veel. Ik ben ook van mening dat de natuur zal ingrijpen als het zo blijft doorgaan (Sars brak uit op de plaats waar de meeste mensen wonen)
Ik hoop dat dit voor u wat interessant is.
LikeLike
Openbaar vervoer is vrees ik helemaal geen oplossing. Ten eerste zijn autobussen nog al te vaak stinkende luidruchtige diesels, waarbij het niet ongewoon is dat ze leeg rondrijden!
Autobussen op waterstof of elektriciteit is misschien een oplossing.
Er zijn landen met trollybussen, maar in ons land zie je weinig andere dingen dan diesels.
De trein mag dan wel elektrisch zijn, het is ook geen echte oplossing. Prima voor wie in de stad woont, en liefst op wandelafstand van het station (eventueel in combinatie met de metro), maar het verbind de steden. Mensen in de grote rand rond de stad of op de buiten vallen ook uit de boot. En laat nu net veel mensen buiten de stad wonen en onder de kerktoren in het dorp, dan besef je dat je met de trein niet veel volk bereikt.
LikeLike
De extreme mobiliteit die zich in onze samenleving in een aantal decennia heeft ontwikkeld heeft geleid tot een aantal specifieke problemen. Problemen die niet enkel berusten rond de onmogelijkheid om voldoende infrastructuur te creëren (wat enkel zou lijden tot een aanzuig van meer mobiliteit, en dus zouden de initiële investeringen al snel nutteloos blijken), of een degelijke organisatie van mobiliteit te ontwerpen(waarbij organisatie van mobiliteit enkel werkt met massamobiliteit en dus geen enkel antwoord bied op individuele noden) maar die bovenop enorme hoeveelheden energie vereist (die op zeer inefficiënte en daarenboven vervuilende wijze geleverd wordt), en erg veel tijd ontneemt aan alle deelnemers van die extreme mobiliteit.
Daarom is de oplossing misschien niet zozeer van technologische als van culturele aard. Het is gemakkelijker om de mobiliteit te elimineren in plaats van ze efficiënter, comfortabeler, groener te maken. In die zin kan communicatietechnologie (reeds bestaande en breed toegankelijke technologie) misschien een deel van de oplossing bieden, door meer “virtuele mobiliteit” te creëren kan ze misschien op zijn minst ten dele als substitutie dienen voor traditionele mobiliteit. Daarbij is het behouden of creëren van nieuwe leefkernen (waarbij niet alleen voldaan wordt aan noden zoals wonen maar die ook op relatief dichte afstand andere behoeften kunnen vervullen, zoals buurtwinkels of lokale sociale initiatieven).
Om het bredere scala aan problemen gaande van Global Change (broeikaseffect, milieuverontreiniging, destructie van unieke ecosystemen), tot kansarmoede en de noord-zuidtegenstelling aan te pakken is het misschien aangewezen om zich de vraag te stellen wat het ontstaan en het in stand houden van zulke problemen drijft. Hierbij komt men uit bij het drijvende mechanisme achter de verdeling van macht en rijkdom, en de grootste drijfkracht achter de meeste politieke beslissingen: het economische systeem dat luistert naar namen als consumentenkapitalisme materialisme, consumerisme. Wat vaststaat is dat onze economische belangen alle andere belangen overtreffen, dat ze de grootste drijfkracht zijn achter belangrijke ontwikkelingen in de wereld, en dat ze niet noodzakelijk overeenkomen met meer menselijk belangen als welzijn of persoonlijke ontwikkeling. Een economie op maat van mensen die belangen verdedigen op langere termijnen, en belangen verdedigen van de machtelozen en bezitsloze even goed als van machthebbende en bezithebbende. Een economisch systeem die niet langer eigenschappen als bezitsdrang en machtslust beloont maar deugden als duurzaamheid, participatie en ontwikkeling is misschien wel de belangrijkste voorwaarde voor een maatschappelijke omslag en het afwenden van een almaar dreigender doembeeld.
PS: Deze ideeën zijn sterk beïnvloed door E.F. Schumacher’s “small is beautiful”, met als onderschrift “a study of economics as if people mattered”. Dertig jaar oud maar nooit zo actueel met de huidige klimaat- en kredietcrisissen. Het poogt uit te leggen hoe economische belangen in strijd zijn met menselijke belangen, en welke ingrepen er kunnen plaatsvinden om dit te rectifiëren.
LikeLike
Ben het met Benjamin volledig eens. Terug naar de basis. Anders gaan leven, korter bij het werk, in gemeenschappen in plaats van individuele perkjes met hagen. Telewerken en zo de mobiliteit beperken.
Ik ben zelfs bereid om met de webcam les te geven.
Leerlingen thuis les laten volgen, mensen die thuis werken, opvangproblemen opgelost, mobiliteitsproblemen beperkt, minder uitstoot, enz
Er moet inderdaad worden nagedacht over onze samenlevingsvorm en daar grondige veranderingen aanbrengen vooraleer het te laat is.
LikeLike
Ook wij denken rond meer samen doen in de buurt, thuiswerken en dergelijke. Bedenking: natuurlijk mag het beperken van km’s geen fetish op zich worden, ik wil zeggen: er is ook wat voor te zeggen om af en toe ‘de bredere omgeving’ te bezoeken, dat geeft ook rijkdom.
Anders riskeer je weer terecht te komen in de oude dorpsmentaliteit van landelijk Vlaanderen: alleen wij, en daarbuiten is ‘het vreemde’.
Je eigen waarden hebben en tegelijk steeds open blijven staan naar anderen toe.
LikeLike
Ik hoop persoonlijk dat de redding via de wetenschap en technologie komt.
Mensen zijn zodanig gewend geraakt aan hun auto, hun verwarmde huizen, e.a. … zij willen wel ecologisch leven maar dan alleen als zij daardoor niet minder comfortabel moeten gaan leven of als zij er financieel beter van worden.
Daarom auto’s op waterstof, verlichting met bewegingssensoren (die na korte tijd vanzelf uitgaan), spaardouchekoppen, led-verlichting, energie uit zon, wind, water of grondwarmte enz… En dit alles aan betaalbare prijzen.
Hoewel ik er niet genoeg over weet om ten gronde een mening te hebben vermoed ik dat bijvoorbeeld invoer- en uitvoerrechten en andere financiële beloningssystemen te veel vervoer in de hand werken.
Het is normaal dat men bijvoorbeeld kiwi’s invoert, want die groeien hier niet. Maar wie is er gebaat met melk of eieren uit het buitenland?
LikeLike
Hieronder een paar uitspraken van mensen die al een tijdje geleden zijn gemaakt maar helaas nog altijd van toepassing zijn. (Bron: http://en.wikiquote.org/wiki/Environment)
“Earth provides enough to satisfy every man’s need, but not every man’s greed.”
Mohandas K. Gandhi
“Only when the last tree has died and the last river been poisoned and the last fish been caught will we realise we cannot eat money.”
Cree Indian Proverb
“When the well’s dry, we know the worth of water.”
Benjamin Franklin
“The road to the future leads us smack into the wall. We simply ricochet off the alternatives that destiny offers: a demographic explosion that triggers social chaos and spreads death, nuclear delirium and the quasi-annihilation of the species… Our survival is no more than a question of 25, 50 or perhaps 100 years. ”
Jacques Cousteau
LikeLike
Ik zou graag willen dat ik kon geloven dat wetenschap en technologie de redding zal brengen, maar ik geloof daar niet in en ik ben er zelf van overtuigd dat de mening dat wetenschap en technologie de oplossing kan brengen één van de oorzaken is van het gebrek aan reële noodzakelijke verandering.
We leven al jaren een situatie dat ‘de mensheid’ de kennis en kunde heeft om zo goed als iedereen een goed leven te bieden. Toch sterven er nog dagelijks tienduizenden kinderen aan gebrek aan voedsel en drinkbaar water en aan perfect behandelbare ziekten. Gezien dit en de vele andere absurde onrechtvaardigheden, wreedheden, … die we ook met de huidige kennis en technologie blijven bestaan heb ik geen enkele reden om aan te nemen dat meer technologie een oplossing kan bieden. Technologie kan hooguit een hulp zijn bij een fundamentele gedragsverandering.
LikeLike