Sommigen weten allicht dat ik bezig ben met een nieuwe eco-comedy voorstelling met als titel: ‘Het einde van de wereld, een try-out’.  Ondertussen is de première vastgelegd op 6 mei tijdens het Klimaatevenement van de stad Gent. Om 18 uur in het Kraakhuis van De Bijloke.

Hier de wat langere beschrijving:

Op interactieve wijze gaat Steven met het publiek op zoek naar de schokken die ons deze eeuw zouden kunnen overkomen; van virussen tot Artificiële Intelligentie, van meteorieten tot klimaatchaos. Wat brengt ons het Rad der Onfortuin? De klemtoon ligt echter op het ontwikkelen van veerkracht. Hoe kan je als burger of als gemeenschap je voorbereiden op het onverwachte? Hoe hebben moeilijke situaties in het verleden gezorgd voor onvoorstelbare moed en solidariteit? Je kan tijdens de grote veerkrachttest je eigen schokbestendigheid testen en krijgt praktische instructies voor de spannende tijden die eraan komen. En natuurlijk ook een liedje met de Ukele… 

Een spannende blik op het komende parcours van de mensheid met een verrassend hoopvol einde.

Check vooral het hele programma van het klimaatfestival, en hopelijk kan je erbij zijn om 18 uur…

Het was dan wel op een zondag, maar goed, als ze je bellen van De Morgen om een opinie te schrijven over Plastic Attack dan doe je dat maar zeker. Zelfs al gaat de essentie ervan helemaal niet over plastic.

Het stukje kan je hier lezen.

Of hieronder natuurlijk, als je geen abonnee bent

De actie van Plastic Attack dit weekend heeft de nodige media-aandacht gekregen. Dat was ook de bedoeling. Dit soort prikken levert in de eerste plaats een gebruikelijk spelletje zwarte pieten op. Het is respectievelijk de schuld van de supermarkten, de voedingssector, de overheid, de verpakkingsindustrie en de natuurlijk de consument zelf. Het is al een hele verademing dat de plastic vervuiling niet in de schoenen van de Walen, de Socialisten of de Islam kan worden geschoven.

De vraag is echter of zo’n actie en het obligate rondje ‘het is de schuld van de ander’ wel zoden aan de dijk zet. Iedereen kan zijn mening uiten, binnen enkele dagen is het voorval vergeten en blijft de plastic berg groeien. Misschien zijn er in het beste geval enkele consumenten die ‘er nu toch wat beter op gaan letten’. Maar denk niet dat de verpakkingsindustrie nu plots zal stoppen met het individueel verpakken van komkommers. Ik zag ook geen tweet van een minister die het probleem kordaat gaat aanpakken. Aangezien er voor een evidente maatregel zoals statiegeld geen politieke moed is moeten we uit die hoek niet veel verwachten.

Misschien moeten we dan toch eens naar de olifant in de kamer kijken. Waarom wordt voedsel steeds meer bewerkt, komt het van steeds verder en wordt het mede daarom steeds meer verpakt? Waarom worden we platgeslagen met reclame voor nutteloze producten van slechte kwaliteit? Waarom werken in Azië miljoen jonge vrouwen in ongezonde omstandigheden, en miljoen boeren in Afrika tegen een hongerloon? Waarom blijft de CO2-uitstoot nog steeds in stijgende lijn gaan? Waarom wordt statiegeld hier niet ingevoerd? Waarom hebben we te maken met het ene vleesschandaal na het andere? En waarom wordt de tuin van Chris Dusauchoit overspoeld met jawel, kalvermest! Het antwoord op al deze vragen is heel simpel: economische belangen.

Om terug te gaan naar de plastic kwestie; de grote warenhuizen, de importeurs van voedsel en de verpakkingsbedrijven zijn zo goed als allemaal beursgenoteerd. Hun activiteiten zoals voedsel produceren, verplaatsen en verkopen zijn uiteindelijk gericht op het verwerven van een groter marktaandeel, meer winst en dus tevreden aandeelhouders. En als blijkt dat dit doel kan gehaald worden door de broccoli uit de serres van Almeria beter te beschermen met plastic tijdens de lange rit naar hier, dan gebeurt dat natuurlijk. Wat de mogelijke impact is op mens of natuur is bij zo’n keuzes van tweede orde.

Ik weet niet precies waar en wanneer, maar het lijkt erop dat we ooit beslist hebben dat economische belangen de belangrijkste zijn. De natuur beschouwen we als iets wat we straffeloos kunnen gebruiken en vervuilen. Mensen moeten zich ook maar wat aanpassen als er economische belangen op het spel staan. Blijkbaar zijn groei en concurrentie heilig, en al de rest moet in dienst daarvan worden gezien en georganiseerd.

Wat Plastic Attack doet is een van de absurde gevolgen van het vooropstellen van economische belangen aankaarten. Een belangrijk deel van hun boodschap is de oproep om te kiezen voor andere modellen. Ik ga ondertussen tien jaar als Low Impact Man door het leven, en het valt me op hoe groot het aanbod ondertussen is geworden voor wie niet wil meedoen in het destructieve mainstream economisch model. Ik kan voor mijn voedsel terecht bij het voedselteam, de boerenmarkt, de coöperatieve buurtwinkel, de zelfoogstboerderij en de verpakkingsvrije winkel. Met een pak minder plastic tot gevolg, maar ook met vele andere positieve effecten. Want deze ondernemers en coöperatieven doen het niet voor hun aandeelouders. Ze zijn gepassioneerd bezig om met respect voor de natuur een kwalitatief product te leveren. Daar betaal ik graag een faire prijs voor.

Het is goed dat we ons boos maken op het dominante economisch model. Ik zal graag meedoen als er in Gent een Plastic Attack komt.  Minstens even belangrijk is dat we de nieuwe niches die overal ontstaan ondersteunen en gebruiken. Uiteindelijk zullen we ons toch eens de vraag moeten stellen of de focus op economische groei vol te houden is. Ooit zal een breed debat op gang moeten komen of er niet wat andere waarden minstens even belangrijk zijn. In afwachting daarvan doe ik zoveel mogelijk aan plastic-onthouding.

Steven Vromman

 

 

 

Gisteren heb ik  het eerste college meegemaakt in de reeks ‘storytelling voor duurzaamheid‘ van de impact-academy in Utrecht. Ik heb er kennis mogen maken met een bijzonder inspirerende man; Matthijs Schouten. Natuurfilosoof en ecoloog, geïnspireerd door onder andere het Bhoedisme bracht hij een prachtig verhaal over de beelden die we als mens hebben van de natuur, en de impact van deze beelden op ons gedrag. Wie niet veel tijd heeft kan even proeven van zijn visie in dit korte stukje. (een fragment uit een boeiende Tegenlicht reportage over ecosysteemdiensten)

Wie een kwartiertje kan vrijmaken (en wat Engels verstaat) kan hieronder meteen de samenvatting van het college van gisteren volgen. Een aanrader voor iedereen die zich soms wanhopig voelt ten opzicht van wat er in onze wereld aan het gebeuren is…

Net op de dag dat het tien jaar geleden is dat ik voor het laatst in een vliegtuig zat was er een Panorama reportage over dit thema. De aankondiging klonk veelbelovend: ‘Vliegen wordt gratis, het klimaat is de dupe’. De reportage zelf is echter een vreemd staaltje journalistiek. Zo wordt wel gewezen op de effecten van het groeiend vliegverkeer, de uitstoot van broeikasgassen, de impact op omwonenden en op de toeristische bestemmingen. Geert Noels laat het oude ballonnetje van een vliegtaks nog eens op. Terwijl hij zegt dat het jammer is dat het vliegverkeer niet in de klimaatakkoorden is opgenomen zit hij zelf vrolijk aan de stuurknuppel van een vliegtuig – van cognitieve dissonantie gesproken.

Maar dan verandert de toon, er wordt gewezen op de groeikansen van de luchtvaart, met als ‘goede’ voorbeelden Schiphol en Reykjavik die drie maal sneller groeien dan Zaventem. Het gaat over nieuwe technologieën die vliegtuigen wat zuiniger maken (zonder kritische bedenkingen over het feit dat dit totaal niet opweegt tegen de voorziene groei). Een paar bonzen van Brussels Airport komen zeggen dat groei de oplossing is en de regering daar dringend moet voor kiezen. Dus is de conclusie van journalist Steven De Craene: de politiek moet dringend een algemene vliegwet ontwikkelen want ‘de luchthaven en de passagiers zitten er op te wachten’.  Van het milieu is hier al lang geen sprake meer, vragen stellen bij de geplande groei, dat gaat te ver. Al bij al een bedroevende reportage van de openbare omroep, die gewoon braaf de standpunten van de luchtvaartindustrie herhaalt.

Misschien ook niet te verwonderen als je ziet dat de helft van de VRT-programma’s voorafgegaan worden door reclame voor auto’s, en in de andere helft vliegtuigtickets worden weggegeven….

Wie zich wil aansluiten bij de campagne tegen goedkoop vliegen kan zich trouwens hier aanmelden: zomerzondervliegen.

 

In deze tijden is het meer dan ooit belangrijk dat burgers  en organisaties hun stem laten horen. De tijd dringt maar dit is nog niet doorgedrongen tot de onze ‘leiders’. Gelukkig zorgen het actievoeren regelmatig voor succes. Denk maar aan het bos van Essers dat uiteindelijk gered zal worden en de heroïsche strijd van Ademloos en Ringland tegen het eerste Oosterweel plan.

De luchtkwaliteit zal trouwens meer een meer een thema worden waar burgers hun stem laten horen. Denk maar aan de groeiende protesten aan scholen tegen het autoverkeer, de doorbraak in Gent waar een actiegroep eindelijk alle partijen op een lijn kreeg om de E17 op termijn niet langer door de stad te laten lopen.

Soms blijkt dat humor en creativiteit sterke wapens zijn om op zijn minstens wantoestanden aan te klagen. Daarvan getuigd deze actie van BosPlus. Met een kwinkslag naar een film slaagden ze erin de aandacht te vestigen op het falend beleid van onze milieuminister!

Dit weekend voor het eerst gebruik gemaakt van ‘To Good to go’, een app die voedselverspilling tegen wil gaan. Eerste stap is de de app op je Fairphone zetten (het werkt ook op een minder verantwoord toestel) en dan kan je meteen kijken wat het aanbod is. Gerangschikt volgens nabijheid. Dus had ik snel iets gevonden in de buurt  nauwelijks 600 meter van huis. Via de app kan je dan meteen reserveren en betalen, met de New-B kredietkaart (al werkt het ook met minder verantwoorde betaalkaarten). Dan ga je gewoon de maaltijden ophalen op het afgesproken tijdstip (met je eigen doosjes). In dit geval een verse maaltijd bij de Kantine, bestaande uit een pastasalade, een chili sin carne én een stukje appeltaart, voor 3,9 euro!

Het idee erachter is simpel, er zijn nogal wat restaurants die overschotten hebben, die ze moeten weggooien als ze niet verkocht geraken. Met deze app hebben de uitbaters toch nog een kleine opbrengst, een beter geweten, mogelijk nieuwe klanten en minder afval! Voor de gebruiker is er het voordeel van een verse maaltijd aan halve prijs. Als de term win-win al ergens gepast is, dan is het hier. Zo zie je maar, het kan echt anders.

(en ik weet dat dit natuurlijk enkel werkt met een smartphone en To Good to go nog niet overal actief is, maar dat mag toch geen reden zijn om het niet te promoten)

Een programma als ‘Tegenlicht’ zou ook niet misstaan op onze openbare zender. Gelukkig kunnen we dit via internet allemaal makkelijk bekijken. De laatste uitzending gaat bijvoorbeeld over de ‘Worsteling van de Groenmens’ ofwel de vele vragen en dilemma’s waar mensen die ecologischer willen leven mee te kampen krijgen. Best herkenbare getuigenissen van mensen die het niet goed weten, de eigen keuzes goedpraten of er met een grapje vanaf willen komen.

Naar het einde toe zegt Babette Porcelijn iets waar ik me helemaal in kan vinden. Als je in orde bent met de grote keuzes, kan je best wat relaxer zijn met de kleine dingen. En voor wie het nog niet zou weten: de grote dingen zijn vlees, auto, vliegen, energiegebruik, spullen, en blijkbaar ook elektronica – en indirect ook wel kinderen. Ook interessant is de quote van Renee Lertzman; ‘we zullen het met wat minder moeten doen, maar als we goed kunnen uitleggen dat we daar uiteindelijk wel beter kunnen van worden kan de mens dit wel aan.’ (en daar zou ik nog aan toevoegen als ook de inspanningen eerlijk verdeeld worden).

En verder kan je je ook afvragen waarom de programmamakers als ondertitel hebben gekozen: ‘Hoe krijgen we de broodnodige gedragsverandering voor elkaar zonder veel comfortverlies?’ Want als duidelijk is hoe verwoestend onze levensstijl is, is het misschien wel onmogelijk om die levensstijl af te bouwen zonder comfortverlies.