Een draak van een afspraak.

Wat een ontgoochelend klimaatgesprek was dat nu weer, maandag op De Afspraak. Met Jos Delbeke en Jill Peeters (twee mensen die ik bewonder om hun inzet en werk) En al hebben ze natuurlijk een aantal verstandige en relevante dingen gezegd, de basisboodschap was bedroevend.

Gevraagd om een reactie op de COP van Bakoe begon het meteen met warm en koud blazen. Nee, het was geen goed akkoord, maar uiteindelijk nog beter dan niks. De rijke landen zullen toch 300 miljard ophoesten, en misschien nog meer later, ooit. Ik las ergens dat het om een lening gaat, waardoor de arme landen nog verder in afhankelijkheid worden geduwd en terwijl er minstens 1 300 miljard nodig is. Ook Jill Peeters gaf aan dat het alvast goed is dat er nog gepraat wordt op zo’n top, al worden tegelijk oliedeals afgesloten. Het ultieme argument was: er is geen alternatief. Het klassieke argument voor iedereen die de systemen niet in vraag wil stellen.

Gelukkig zat comedian Jeroen Leenders mee aan tafel. Hij gaf aan hoe sterk de lobbygroepen aanwezig zijn op zo’n top. Hij merkte op dat de landen die het akkoord verwierpen toch wel 70 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigen. En voor grote delen van de wereld dit akkoord een regelrechte miskleun was. Toen konden Jill en Jos niet anders dan knikken. Bart Schols zat er bij en keek er naar, want kritische vragen stelt hij alleen als iemand als Anuna De Wever aan tafel zit.

Toen de vraag kwam over de 1,5 graden schrok ik wel van het antwoord van Jos Delbeke die begon te sussen over de mogelijkheid dat we daar even zouden over gaan en er dan technieken komen die CO2 uit de lucht zullen halen! Terwijl Bart Schols rustig zat te knikken kwam gelukkig Jeroen met een kritische opmerking. Het hele Capture en Storage verhaal is een sprookje, het werkt niet, is onbetaalbaar en energieverslindend. Opnieuw kon Jos Delbeke alleen maar instemmend knikken.

Toen de scherpe opinie van Valérie Trouet ter sprake kwam werd het gesprek nog onsamenhangender. Ja, Jill begreep de reactie wel, maar ja, we mogen toch niet alarmistisch doen. Het ene moment zei Jos, dat de mensen nu echt wel het probleem en de ernst begrijpen, het andere moment zei hij dat je niet kan verwachten dat mensen een grafiek kunnen lezen… Wat dat eerste betreft zullen de nieuwe Black-Friday- en kerstvakantie-vluchten-records wel aantonen dat ‘de mensen’ als ze het al begrijpen in elk geval er niet naar handelen. En dan kwam er nog wat uitleg over klimaatcommunicatie die anders moet, maar over de wortels van het probleem: geen woord. We moeten vooral pragmatisch en niet moralistisch te werk gaan. Stel u voor dat we ons zouden baseren op waarden en moraal!

Terecht wou Jill het argument van de natuur aanbrengen, want die kan ons helpen. Alleen werd dit nauwelijks opgepikt (‘laten we realistisch blijven’ zei Jos) en is de natuur weerloos als we het in essentie destructieve en koloniale kapitalistisch systeem blijven verdedigen.

Opvallend is dat de oplossing ligt bij ‘de mensen’ die iets moeten doen. Geen woord over multinationals, superrijken, het kapitalisme, het geldsysteem en andere rootcauses van klimaatdestructie. En ja, hernieuwbare energie is steeds goedkoper, en er wordt steeds meer in geïnvesteerd. Maar de blijft uitstoot jaar na jaar stijgen, Shell krijgt gelijk van de rechter, in het witte huis zit een klimaatontkenner, 2024 wordt het warmste jaar ooit gemeten, de biodiversiteitstop is geflopt, de plastictop zal floppen, de natuurherselwet wordt uitgehold, Vlaanderen halveert de middelen voor de Blue Deal én de betonstop. Toch had geen van de klimaatspecialisten de moed om de realiteit te benoemen. We zitten met een meervoudige ecosysteemcrisis en het ziet er gewoon zeer slecht uit. Alleen, we mogen we niet alarmistisch zijn. Dan haken mensen af. Willekeurig denk ik terug aan het begin van Covid, toen dankzij alarmisme de meest ondenkbare maatregelen zijn genomen. Voor het klimaat kan dit niet.

Terwijl wetenschappers blijven herhalen hoe dramatisch de toestand is moeten we hoopvol zijn. Want er zijn knappe koppen die ons zullen redden!

Ik hoop niet op knappe koppen, ik hoop niet op technologie en kapitalisme. Ik hoop wel op de vele jongeren die in alle continenten steeds meer hun stem laten horen. Ik hoop op de ontelbare burgerinitiatieven en actiegroepen, de bioboeren, burgercoöperaties en regeneratieve ondernemers. Ik hoop op de moedige mensen van Extinction Rebellion, Grootouders voor het Klimaat België en @coderood. Op mensen die sufficiëntie bepleiten in plaats van efficiëntie. Mensen die eerlijk willen zijn, zoals Wouter Mouton en Anuna De Wever en moedige wetenschappers zoals Valerie Trouet. Mensen die het systeem in vraag stellen en aan alternatieve systemen werken.

Een kleine tip voor Bart Schols nodig eens iemand als Kees Klomp uit, om hoopvol te blijven.

Annex: wil je mee helpen een ander verhaal vertel, steun dan onze voorstelling ‘Heel de Wereld’