1 september met minder papier


Een nieuw schooljaar wil ook zeggen nieuwe schoolboeken en heel veel papier. Daarbij is er trend om invulboeken te maken, waardoor leerlingen verplicht zijn om elk jaar boeken te kopen en plaats van die te huren. Een keuze die natuurlijk interessant is voor de uitgevers, maar heel wat minder op financieel en ecologische vlak.  

Daarnaast is er gelukkig ook een trend om gebruik te maken van digitale cursussen, wat in een schoolomgeving (zeker middelbaar en hoger) wel logisch is.  De uitgeverijen kunnen dan hun verdienmodel aanpassen door te werken met een abonnement, waardoor leerlingen handboeken en leerstof gewoon kunnen downloaden. Dit kan zowel financieel als wat papiergebruik betreft een flink verschil maken (zolang leerlingen niet alles zelf gaan printen natuurlijk). Andere systemen als Smartschool en Scoodle helpen ook om de papierberg te verkleinen, al zorgt dit dan weer voor problemen voor wie niet meteen over de nodige computer thuis beschikt.

boekenSommige leerkrachten zetten zelf al hun lesmateriaal online op  lesmateriaal.org, en bookboon. Gratis en beschikbaar voor iedereen, dus voor iBooks op de iPad of iPhone, maar ook in PDF voor alle andere gebruikers van ICT. Het is misschien een kleine stap, maar achter de schermen wordt dus volop nagedacht om volledig digitaal te gaan en schoolboeken uit te faseren. Een belangrijke reden is natuurlijk dat ook heel wat scholen illegaal boeken kopiëren, en dat uitgevers dat eruit willen, maar ook hun productiekosten dalen dramatisch en een positief effect is natuurlijk dat minder boeken ook minder papier en bomen zijn. De kwalijke trend van verkoopbare invulboeken is daarmee toch aan het ombuigen.

Er zijn nog wel wat kwalijke zaken die aangepakt kunnen worden. Zo  worden er blijkbaar wiskundeboeken gemaakt die geschreven zijn voor een bepaald type rekenmachine, waardoor de leerlingen verplicht zijn ook zo’n rekenmachine aan te kopen om hun les wiskunde te kunnen volgen. En dat terwijl ze allemaal al een ander type rekenmachine hebben. En wie weet zet de besparingsdrift van de nieuwe regering er ook toe aan om iets zuiniger om te springen met papier en andere hulpmiddelen. 

Tenslotte nog deze aanrader; 10 tips van netwerk Bewust Verbruiken voor een duurzame start van het nieuwe schooljaar.

 

 

12 reacties op ‘1 september met minder papier’

  2. Zoals het nu eraan toe gaat kan het zeker niet verder. Dure invulboeken die na elk schooljaar worden weggegooid, speciale boeken voor speciale rekenmachines (per graad, want de Ti30 in de eerste graad, terwijl in de tweede graad Ti83), vrachtwagens vol papier voor de leerlingen, super zware boekentassen en rugklachten tot gevolg, veel giftige inkt uit drukpersen, printers en kopieermachines, …
    Op dit moment is onze impact door administratie en onderwijs hoger dan ooit tevoren.

    Maar het kan anders. Digitaal is een verbetering. Mijn iPad gaat al zijn 4de schooljaar in (iPad2 uit 2011) en die werkt nog even goed als de dag dat ik hem heb gekocht. Tot hiertoe dus nog geen afvalberg hiermee. Maar elektronische spullen kunnen nu voor bijna het volledige percentage worden hergebruikt. Ik lees dat men processoren aan het omzetten is tot PV-panelen (het bruikbare silicium dan) en dat ook de andere kostbare metalen een waardevolle grondstof zijn geworden voor regio’s zoals Europa, dat sowieso zeer arm is aan grondstoffen. Zeg niet zomaar afvalberg tegen een stortplaats, maar voorraadkamer. Men begint massaal oude stortplaatsen op te kuisen en de bruikbare grondstoffen te recycleren.
    Zeker in dat opzicht toch maar eens kijken naar de volgende reportage van Dockland op Canvas:

    http://www.canvas.be/programmas/dockland%3A-heerlijke-hernieuwbare-wereld/server13251916a%3A13a96de7ae0%3A-7753#panel-epi

    Technologie kan en moet en zal veel duurzamer zijn, uit pure noodzaak!

    Een tweede rede waarom ik mijn website heb opgesteld is om al mijn cursusmateriaal echt “gratis” aan iedereen ter beschikking te stellen. Leerlingen kunnen dat downloaden, in de klas op de computer gebruiken, … Iedereen is bij mij vrij om te kiezen hoe ze dat aanpakken. Want door het digitaliseren maak je het ook toegankelijker, net het omgekeerde van wat de mensen denken. Boeken en kopieën maken het onderwijs duur (tot 600 euro per leerling per jaar), iets wat niet iedereen kan ophoesten. Een alleenstaande moeder met 4 kinderen moest bij ons maar eventjes 2400 euro betalen!!! Hallo. Toch normaal dat ze dan vraagt om dat in schijven te mogen doen!!! Maar digitaal zoals ik het doe is gratis. En leerlingen zonder hardware gebruiken gewoon de computer van de klas. Daar zijn geen verplichtingen rond…

    Boeken verouderen ook sterk. Er worden regelmatig nieuwe versies afgedrukt, maar voor technologische vakken kan dat niet volgen. In de praktijk gaan boeken gemiddeld 20jaar mee voor er een grote wijziging aan zal gebeuren. Digitaal wordt constant bijgewerkt, en daardoor zijn die dingen op den duur veel kwalitatiever dan een boeken met oud taalgebruik, oude voorbeelden enz…

    Mijn cursussen hebben ook een lettertype dat jongeren met leerproblemen gaat helpen. Zo wordt er een lettertype gebruikt dat een gunstig effect heeft op jongeren met dyslexie.

    Ik werk met mijn digitale handboeken reeds 3 schooljaren, en mijn ervaring is enkel positief. Ik heb nog geen klachten ontvangen van mensen die zich achteruit gesteld voelen, die het te duur vinden (kan natuurlijk ook niet aangezien het gratis is, zeker als je ook die dingen op de computers van de school mag gebruiken), …

    En daarom heb ik zelfs nachten doorgewerkt om al die cursussen op http://www.lesmateriaal.org klaar te krijgen. En naarmate de tijd vordert zullen de kleine foutjes er ook nog meer uit zijn (niet dat handboeken GEEN fouten zouden hebben, integendeel). Ik heb trouwens heel wat leerkrachten aangeschreven en ze zijn bereid om alles na te kijken en verbeteringen voor te stellen. Mensen van andere scholen, mensen van Nederland, mensen die les geven in hoge scholen in ons land, kortom het begint serieuze vormen aan te nemen.

    En niks is perfect, maar we moeten vooruit willen we jongeren nog kunnen boeien, en dat doen we al lang niet meer door constant voor een bord te staan en te doceren! Dat frontale lesgeven moet er stilaan uit, want dat pikken jongeren niet en is al lang niet meer van deze tijd. Daar is iedereen zich van bewust, zelfs de mensen bij inspectie.

    Like

    Beantwoorden

    1. Het is niet omdat het netjes kan, dat het ook netjes gebeurt:

      http://www.radio1.be/programmas/interne-keuken/high-tech-afval-afrika
      http://www.mo.be/artikel/elektronisch-afval-maakt-ghanese-schoolkinderen-ziek
      http://www.argusactueel.be/internationaal-nieuws/de-elektronische-afvalstroom-naar-afrika-en-azi%C3%AB-en-wat-eraan-te-doen-0
      http://www.demorgen.be/dm/nl/5397/Milieu/article/detail/1071201/2010/02/23/Probleem-van-elektronisch-afval-dreigt-te-ontploffen.dhtml

      Zoals in de Dockland-documentaire wordt gezegd wordt er op dit ogenblik maar een fractie van ons elektronisch afval degelijk gerecycleerd.

      Ook in die Dockland-documentaire wordt soms de gevaarlijke suggestie gewekt dat we onze impact tot een aanvaardbaar niveau kunnen terugbrengen zonder iets aan ons consumptiepatroon te wijzigen.

      Like

      Beantwoorden

      1. Daarom ook dat ik niet aan mijn leerlingen vraag om nieuwe hardware aan te schaffen, maar ze de keuze hebben om met hun bestaande hardware te werken van thuis of met de computers van de school. Mijn iPad gaat trouwens al 3 schooljaren mee en ik ben er nu met succes mee begonnen aan mijn 4de. En hopelijk zal het nog lang uitzingen, waar het op het eerste zicht naar uit ziet (hout vasthouden zeker…). De batterij houdt het nog steeds 10 uren uit per laadbeurt, net zoals in het begin. Misschien ook een oproep om deftige elektronica te kopen en niet steeds het goedkoopste?
        Elektronica is voor mij geen doel op zich, maar een middel om het allemaal beter te maken. Op lange termijn kan het beter zijn dat de talloze verplichte invulboeken die smakken geld kosten en niet herbruikbaar zijn. Pure geldklopperij en verre van ecologisch, toch?

        Geen papier. Geen vervoer om het papier of de boeken ter plaatse te krijgen. Geen excuus van de ouders dat hun boekentas te zwaar is en ze daardoor wel met de auto naar school moeten worden gebracht. Geen vuile inkt en andere chemicaliën die er gepaard gaan met drukken of kopiëren (en ookal kan dat ecologisch, de realiteit is dat weinigen dat ook effectief doen). Geen dure schoolfacturen meer, want de cursussen worden allemaal gedigitaliseerd.

        Persoonlijk is er ook de educatieve meerwaarde. Laat ons eerlijk zijn. Die digitale handboeken ogen mooier en ze hebben ook een positieve impact op de leerlingen. Dat heb ik zelf kunnen vaststellen gedurende de 3 schooljaren dat ik het reeds gebruik. En de boodschap overbrengen zodat iedereen, ook de zwakkeren het snappen, is een opgave die eenvoudiger lijkt dan het is!

        Perfect is mijn systeem waarschijnlijk niet. Maar ik denk dat het op heel wat vlakken een stap in de goede richting is, weg van het consumentisme van de invulboeken en de handboeken die alleen bruikbaar zijn met een bepaald rekenmachientje. En als we dan als samenleving nog leren om dat afval deftig te recycleren, dan zitten we natuurlijk wel in de goede richting. Persoonlijk denk ik dat als de nood hoog genoeg is, de mensen wel zullen inzien dat het anders kan. Grondstoffen worden schaars en je ziet alle grondstoffen spectaculair in prijs stijgen door de stijgende vraag en het dalende aanbod. Niet alleen koper is duur, de andere metalen volgen.

        Maar laat ons eerlijk zijn. De meeste jongeren hebben een iPad, iPhone, Android-tablet of een of andere laptop. Misschien moeten we dan ervoor zorgen dat die spullen ook kunnen gebruikt worden voor iets anders dan alleen maar spelletjes op te spelen.

        Het is alleszins een rijk debat waar de laatste woorden nog niet over geschreven zijn. Ik wou in elk geval de kat de bel aanbinden en blijkbaar begint het te bewegen, want heel wat mensen springen mee op het project. Inertie is er al genoeg in onze maatschappij. Iemand moet gewoon de durf hebben om een website op te richten, alles open en bloot gratis aan te bieden en anderen te inspireren om hetzelfde te doen. En als er voldoende mensen zijn die van onderuit de zaak mee steunen, dan gaan we misschien het gedrag bovenaan de voedselketen veranderen? Het is alvast te hopen van wel…

        Like

  4. Zelf vind ikde denk oefening heel moeilijk.
    Want hoe vaak moet je die ipad of iphone wel niet opladen. En hoe zit dat met de productie ervan?
    Soms mis ik de tijd waarin ik niet hoefde op te laden en toch mee was met de vooruitgang.

    Like

    Beantwoorden

    1. De productie van elektronica is op dit ogenblik extreem milieubelastend. Ook de verwerking na afdanking is vaak rampzalig.

      Maar het is erg moeilijk om een correcte, volledige levenscyclusanalyse te maken van producten. En bij zaken zoals elektronica die uit zoveel verschillende stoffen bestaan, die uit zoveel verschillende locaties komen, die heel veel bewerkingen dienen te ondergaan en in al die fases vaak van de ene kant van de wereld naar de andere worden gestuurd is het bijna onmogelijk een heel goed beeld te krijgen van de exacte milieu-impact.

      En daarbij hangt het er ook nog van af wat je met elkaar vergelijkt. Vergelijk je b.v. gerecycleerd chloorvrij gebleekt papier dat hier wordt geproduceerd in een streng gecontroleerd fabriek en dat daarna terug wordt gerecycleerd met een tablet van de ecologisch slechts scorende fabrikant? Of vergelijk je een tablet met nieuw wit papier dat van de andere kant van de wereld komt en daarna de vuilbak in geworpen wordt?

      Wat men ook kiest of wat het resultaat in deze vergelijking ook is, hoe lang een product wordt gebruikt en op welke manier maakt vaak een wereld van verschil. Als iemand vele jaren met een tablet doet en daarmee kilo’s papier uitspaart, dan acht ik de kans reëel (zonder dit te kunnen onderbouwen) dat er sprake is van ecologisch winst. Als (en dat is maar al te vaak het geval) met om de 1-2 jaar een nieuwe tablet aanschaft en er veelvuldig geprint wordt, dan het waarschijnlijk achteruitgang.

      Het globale plaatje lijkt voorlopig niet positief. Hoewel de opkomst van tablets mogelijk wel tot een verminderd papiergebruik aanleiding geeft, heeft de opkomst van de pc en de laptop dat absoluut niet gedaan (integendeel). Op enkele uitzonderingen na neemt het totale gebruik van grondstoffen en de ecologische impact van ‘onze maatschappij’ nog steeds toe.

      Like

      Beantwoorden

      1. Daarom een beetje dat ik tegengas wil geven. De computer heeft de consumptie van papier enorm doen toenemen, omdat het zo gemakkelijk is om iets af te drukken. Mensen denken er zelfs niet bij na. Dan digitaal cursusmateriaal aanbieden dat niet meer hoeft afgedrukt te worden, is een weg vooruit, in de hoop het goede voorbeeld te geven en die papierconsumptie toch drastisch te doen dalen.
        Maar ik geef toe dat ik nog een lange weg heb af te leggen. Al mijn cursussen zijn nog niet klaar en ik ben nog ver van mijn doel om veel leerkrachten te overtuigen om voor hun vakken hetzelfde te doen.

        Zelf heb ik mijn iPad al 3 jaar en ik hoop dat zeker 6 jaar uit te zingen (hopen…). En wat ik zie van het papier dat wordt gebruikt door heel wat boekenproducenten? Geen idee, heb al heel wat opgezocht, maar vind geen insteek naar chloorvrij papier of duurzame inkt. En als ze er niet mee pochen, dan is de kans klein dat ze er rekening mee houden. Die invulboeken zien er ook te kraaknet uit om enige ecologische achtergrond te hebben.

        Maar dan nog, het blijven invulboeken die jaar na jaar worden weggegooid.

        Wat de tablets betreft, de leerlingen zijn daar niet toe verplicht, want ze mogen de computer van de klas gebruiken. En ik merk toch ook dat ze meestal al een tablet hebben en die meestal niet nuttig wordt gebruikt. Vanaf nu dus wel, en dat is dan toch een stap vooruit, niet?

        Wat het opladen betreft heb ik geen slechte ervaringen mee. Mijn iPad houdt het na meer dan 3 jaren nog steeds 10 uur uit, en dat is dus ruimschoots voldoende om een hele schooldag mee aan de slag te gaan. Ik heb in de school nog nooit moeten opladen.

        Like

  5. En hoe zit het eigenlijk met de ogen van de leerlingen? Ik merk dat mijn ogen veel sneller vermoeid zijn bij het lezen van zaken online, ook al is het met een zacht scherm of lichter of net donkerder gezet. Ook om te werken/studeren vind ik het dikwijls toch gemakkelijk om dingen op papier te hebben en pagina 4 even terug te bekijken als ik op pagina 17 zit te lezen, en ze zelfs effectief naast elkaar kunnen leggen.
    Ik wil wel ecologisch denken, en zie zeker het voordeel in beperkt printen enkel wanneer nodig en niet telkens opnieuw boeken kopen, maar voor mezelf ga ik er toch niet 100% in mee om digitaal te werken en studeren.

    Like

    Beantwoorden

  7. http://www.een.be/programmas/koppen/de-school-van-de-toekomst

    Ik vind wat er men laat zien over België idioot. Maar ik vind het Nederlandse voorbeeld ook beangstigend. Sommigen zullen misschien van mening zijn dat dat te maken heeft met een conservatieve reflex bij mij, maar ik vind de kritiek van die kritische pedagogen en psychologen terecht.
    De man die beweert dat je ‘via het scherm ook contact hebt’, die begrijpt bijzonder weinig van ‘contact’ en bijzonder weinig van de waarde om de handen te gebruiken, samen te spelen, …

    Like

    Beantwoorden

Plaats een reactie